◙ پرهام فرهنگ وصال
◙ نوشته‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۲۲
بحث اصلاً موافقت یا مخالفت با خانم فائزه هاشمی نیست. بحث این است که ایشان اساساً نمی‌دانند راجع به چه حرف می‌زنند. مساله فعلی سپاه در مذاکرات وین ربطی به تحريم ندارد؛ مساله، خارج‌کردنِ سپاه از لیست «سازمان‌های تروریستی خارجی» (FTO) است. می‌توان تحریم بود، اما تروریست نبود.
جالب اینکه سپاه در کلیت خود نه تحریم است و نه قابلیت تحریم کلی دارد. تحریم، به‌عنوان یک نهاد قانونی، بر اشخاص (حقیقی یا حقوقی)، بر کالاها، بر خدمات، و بر فعالیت‌ها اعمال می‌شود. در وضعیت فعلی، برخی افراد منتسب به سپاه، برخی شرکت‌ها و بازوهای مستقیم و غیرمستقیم سپاه، و برخی از کالاها، خدمات، و فعالیت‌هایی که مرتبط با سپاه می‌شوند، مشمول رژیم قانونی تحریم‌های اولیه و/یا ثانویۀ آمریکا می‌گردند.
چه بسیار پرسنل کادری و افراد و شرکت‌های همکار با سپاه که ذیل هیچ تحریمی نیستند. اساساً غیر از این هم مقدور نیست، چون هر روز می‌توان افرادی جدید را به همکاری گرفت و شرکت‌هایی تازه در نقاط مختلف جهان ثبت کرد. اگر اینها در رادار تحریم‌های آمریکا گیر افتادند، دوباره افراد و شرکت‌های جدید. به همین دلیل است که می‌گوییم سپاه در کلیت خود اساساً قابل تحریم نیست. از همین جهت هم هست که آمریکا از ابتدا خود را در تلۀ تلاش برای تحریم کلی سپاه نیانداخته.
برعکس، از نهاد قانونی دیگری در نظام داخلی خود استفاده کرده: FTO یا همان «سازمان تروریستی خارجی». توضیح در پرانتز: هنوز تروریسم نه در حقوق بین‌الملل و نه در قوانین داخلی آمریکا، دارای تعریف دقیق و جامع و مانع نیست. این ابهام که تروریست کیست و تروریسم چیست هم عمداً و هوشمندانه توسط خود آمریکا ایجاد شده. خاصه در حقوق بین‌الملل تعریف دقیق و متقنی از تروریسم نداریم، زیرا آمریکا جلوی هر توسعه‌ای در این باب را گرفته.
چرا؟ چون می‌خواهد هرجا به‌نفعش بود از تروریسم به‌عنوان برچسبی کلی استفاده کرده و فشارهای اقتصادی و حملات نظامی‌اش را بی‌دردسر توجیه کند. از همین روی، در مورد سپاه از برچسب کلی تروریسم استفاده کرده. بر خلاف قوانین و مقررات تحریم که در عین ظالمانه‌بودن، حساب‌کتاب دارد و الله‌بختکی و هیئتی قابل‌اعمال نیست، تروریست قلمدادکردن یک فرد یا نهاد چیزی در حکم تکفیر در فرهنگ اسلامی است.
دشنامی که در هوا پرت می‌کنی و به بالاتاپایین یک نفر و آباء و اجدادش حواله می‌دهی. بعد هم مسئولیت با آن بخت‌برگشتۀ تکفیر/تروریست شده است که ثابت کند کافر/تروریست نیست. معمولاً تا قبل از اینکه بتواند ثابت کند کافر/تروریست نیست هم کس یا کسانی راساً دست به خشونت و وحشی‌گری علیه او می‌زنند. نگاه کنید به سرنوشت انسان‌هایی مظلوم و عارف‌مسلک، مانند مشتاق‌علی‌شاه، و سردار سلیمانی.
حال اختلاف در مذاکرات وین برای احیای برجام این است که سپاه از لیست FTO خارج بشود یا نشود، فارغ از اینکه اشخاص و نهادهایی منتسب به آن تحریم بمانند یا نمانند. خانم فائزه هاشمی اصلاً متوجه نشده‌اند که صورت‌مساله چیست. می‌گویند: "به‌نظرم اگر سپاه همچنان تحریم بماند بهتر است، چون شاید از این طریق مجبور شود به پادگان برگردد و موشک نزند." ایشان اصلاً تفاوت بدیهی و عظیم میان دو نهاد قانونی تحریم و FTO را نمی‌فهمند.
فارغ از این، خانم فائزه هاشمی حتی متوجه نمی‌شوند که «بازگشت سپاه به پادگان» یعنی فعالیت اقتصادی و سیاسی و مانند آن نکند؛ وگرنه توسعه فناوری نظامی و تشخیص شلیک موشک، دقیقاً و تحقیقاً در دایرۀ صلاحیت ذاتی «پادگان» تعریف می‌شود! دقت کنید که بنده در اینجا هیچ ورودی به هرگونه موافقت یا مخالفت با ماندن یا نماند سپاه در لیست FTO نمی‌کنم.
با اینکه صاحب نظر و اجتهادی در این خصوص هستم، اما عجالتاً نه دست دوستی با طرفداران سپاه می‌فشارم، نه تقابلی با مخالفان سپاه می‌کنم. در این مقال، پیکان سخنم صرفاً به سمت این نکته است که کسانی مانند خانم فائزه هاشمی حتی از درک و فهم حداقلی نسبت به ارکان و بدیهیات مسالۀ سپاه در مذاکرات_وین برای احیای برجام برخوردار نیستند.
گو اینکه این فقر عظیم علمی و ادراکی، حتی در عالی‌ترین سطوح دولت و خود سپاه هم به چشم می‌خورد. وقتی وزیرخارجه ایران جناب امیرعبداللهیان مستقیماً از قول سران سپاه می‌گویند "کار کشور نباید معطل مشکل سپاه شود" یعنی ریشۀ مشکلِ نافهمی بسیار عمیق و ارگانیک است. گویی سپاه موجودیتی مجزا از تمامیت کشور است، یا بتواند مثلاً ایثار شخصی کند، از حق خودش بگذرد، و حالا تروریست هم ماند طوری نیست!
این یعنی حتی در عالی‌ترین اشل‌های حاکمیتی، اصلاً نمی‌دانیم پخت‌وپزی که علیه ایران در واشنگتن و تل‌آویو و ریاض شده، از چه جنس است و چه مخاطراتی در پی دارد. در پایان سخن، می‌خواهم پرسشی طرح کنم و پاسخی کوتاه به آن دهم.
پرسش: با تمام این تفاسیر، آیا نهایتاً هر دولتی که در کاخ‌سفید باشد و ترکیب کنگره هرچه که باشد، آمریکا حاضر می‌شود سپاه را از لیست FTO خارج کند؟
پاسخ: اگر روزی «ما» حاضر شدیم فتوای قتلِ فقط و فقط یک نفر پیرمرد مُفنگی و روبه‌موت به اسم «سلمان رشدی» را برداریم، شاید و شاید و شاید آمریکا هم برود به سمتی که سپاه را از لیست FTO خارج کند. فقط غیرممکن، غیرممکن است.
◙ پرهام فرهنگ وصال
◙ نوشته‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۲۲
