اول از همه بهتون بگم فریب تیتر رو نخورید. این یک متن ادبی، شاعرانه، روانشناسی یا درباره فاصله اجتماعی برای ابتلا نشدن به کرونا نیست.
اگه هنوز متن رو دنبال می‌کنید به این سوال فکر کنید، فاصله‌ی شما از آقای Sergio Ivano Rocco(آدم فرضی) که ساکن ایتالیا است چه قدر است؟ یعنی بهتر بگم با چند واسطه به این شخص مرتبط می‌شید؟ اگه منظور فاصله رو در این سوال نفهمیدید پاراگراف بعد رو بخونید.
من برادرم رو می‌شناسم پس فاصله من از برادرم یک است. برادر من یک دوستی دارد که طبیعتا با او آشنا است و اسم کاملش رو هم می‌داند ولی من دوست برادرم رو نمی‌شناسم. فاصله برادرم تا دوستش یک است. اما فاصله من تا دوست برادرم دو است چون به واسطه برادرم می‌توانم به او برسم. و حالا اگر دوست برادرم یک همکار داشته باشد که من و برادرم او رو نشناسیم فاصله من از همکار دوست برادرم سه است. خب فکر کنم دیگه متوجه شدید که منظورم از فاصله چیه. و این میتونه ادامه داشته باشه، هرچی واسطه‌های بیشتری نیاز داشته باشیم فاصله هم بیشتر می‌شود.
دوباره برگردید به سوال، اگر به سوال فکر کردی و یه جوابی دادی بقیه متن رو بخون. (حالا اگه جواب ندادی هم عیبی نداره سخت نگیر)
جواب اینه: احتمالا فاصله شما با آقای Sergio Ivano Rocco حدود 6 باشه. یکم عجیبه اما واقعیت داره. نه تنها درباره آقای Sergio Ivano Rocco صدق می‌کنه بلکه میانگین فاصله ما با هر آدمی در دنیا حتی با ساکنین جزایر آلدابرا در سیشل هم حدود شش است. البته این یکی شاید یکم از میانگین فاصله داشته باشه! این فاصله اولین بار توسط استنلی میلگرام که یک جامعه شناسی آمریکایی بود در یک آزمایش جالب کشف شد. بعدها افراد دیگری این موضوع رو گسترش دادن و الان تحت عنوان شش درجه جدایی(Six degrees of separation) شناخته میشه. که این نشون میده چقدر دنیامون کوچیکه.
یه دلیل ساده مبتنی بر ریاضی داره. اگه فرض کنیم هر آدم مثلا 1000 نفر رو بشناسه،(شاید بگید چه خبره ولی منظور از شناختن در حد آشنایی ساده است نه اینکه لزوما با اون‌ها رفیق یا فامیل باشی) در اینصورت شما با هزار نفر فاصله‌تون یکه. هر کدوم از این هزار نفر هم خودشون هزار نفر رو می‌شناسند پس شما فاصلتون با 1000*1000 نفر که میشه یک میلیون نفر، فاصلتون دو است.(با همین دو فاصله یک شهر رو می‌شناسید!) که باز هر کدوم از این یک میلیون نفر خودشون هزار نفر دیگه رو می‌شناشند. در نتیجه فاصله شما با یک میلیارد نفر آدم(بیشتر از ده درصد جمعیت جهان) سه است. احتمالا نیاز نباشه که بگم با همین روال فاصله شما با کل مردم سیاره زمین کمتر از چهار است. فرمول ریاضی رو دیگه صراحتا ننوشتم و فکر می‌کنم نیازی هم نباشه چون به زبان ساده‌تر توضیح دادم.
توجه کنید که من اولش گفتم فاصله ما با هم شش است این که شد چهار تا! خب باید دقت کنی که آن دانشمند مرحوم سال 1967 به شش درجه جدایی رسید الان سال 2021 است و شبکه‌های اجتماعی قطعا ما رو با آدم‌های بیشتری آشنا کرده. برای همین هم فاصله از شش هم کمتر شده و تقریبا بین 4 تا 5 است.
چندتا نکته هم بگم برای اینکه حرف غیر دقیق نزده باشم(ولی واجب نیست بخونید):
اول اینکه تو توضیحات ریاضی که دادم حداکثر فاصله رو حساب کردم. یعنی طبق محاسبات بالا حداکثر فاصله ما با آدم‌ها کمتر از چهار است. در حالی که هدف ما میانگین بود. پس میانگین فاصله ما با بقیه کمتر هم هست! البته عجله نکنید خط بعدی رو هم بخونید.
دوم اینکه شاید براتون سوال پیش بیاد که مثلا من با برادرم دوست‌های مشترک زیادی داریم. ولی من تو محاسبات اون‌ها رو دوبار حساب کردم. و این روی محاسبات خیلی تاثیر میذاره. باید بگم حق با شماست برای همین است که ما میانگین فاصله رو همان حداکثر فاصله در نظر گرفتیم که این خطا رو جبران کرده باشم.
متنی که در بالا خوندید خلاصه‌ای از مبحث دنیای کوچک و نظریه شش درجه جدایی در شبکه‌های اجتماعی بود. اگر از این متن استقبال شد باز هم درباره این موضوع می‌نویسم اگر هم ننوشتم شما منتظر من نباشید. کتاب خوب Linked: The New Science Of Networks Science Of Networks رو بخونید یا اگر حوصله کتاب ندارید تو یوتیوب و گوگل همین عنوان‌هایی که گفتم رو سرچ کنید کلی مطلب مرتبط و جالب میاره که ارزش خواندن و شنیدن رو دارند.
پ.ن: وقتی داشتم این مقاله رو می‌نوشتم می‌خواستم یه اسم من درآوردی بنویسم بعد گفتم یه سرچ کنم شاید چندتا اسم پیدا شد. اتفاقی یک سایتی رو پیدا کردم که اسم رندوم بر اساس ملیت تولید می‌کنه و اون اسم آقای Sergio Ivano Rocco رو هم از اونجا آوردم پس اسمش رو الکی سرچ نکنید وجود خارجی نداره. خلاصه هرچی آدم به ذهنش می‌رسه و نمی‌رسه تو این سایت‌ها پیدا میشه.
پ.ن: لازم به ذکر است جزایر آلدابرا در سیشل خالی از سکنه است بنابراین فاصله‌ای هم در کار نیست!
