یکی از بزرگترین درز‌های اطلاعاتی مربوط به شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، چند هفته پیش برملا شد. ماجرا ازین قرار است که فیسبوک اطلاعات ۵۰میلیون کاربر خود را به محققی که در موسسه مشاوره سیاسی Cambridge Analytica کار میکرده ارائه داده. شرکتی که سعی در پیش‌بینی انتخابات و تغییر رفتار رأی‌دهنده‌ها دارد (+). این موسسه برای کمپین تبلیغاتی ترامپ کار میکرده که تحت مدیریت Steve Bannon کمپین ترامپ را قانع کرده که ازین اطلاعات استفاده کنند. سپس بنن هم مشاور ارشد ترامپ شده که نزیک ۹ماه پیش اخراج شد(+). اما در واقع موسسه اصلی که پشت موسسه Cambridge Analytica پنهان شده است شرکت SCL Group است که از طریق تحلیل داده و علوم روانشناسی سعی در تغییر افکار عمومی در انتخابات میکند. اگر فکر میکنید این گروه فقط در آمریکا فعال است سخت در اشتباه هستید چرا که در بیش از ۶۰ کشور فعالیت دارد.
اما نحوه درز این اطلاعات از طریق یک whistleblower (افشاکننده درون سازمانی) بوده(+). نکته جالب ماجرا اما اینجاست که تمام این اطلاعات از طریق فقط و فقط یک اپ کوییز (تست) در فیسبوک انجام شده. اینگونه که کارمند آمریکایی-روسی شرکت Cambridge Analytica با ساختن کوییز thisismydigitallife نه تنها اطلاعات کاربرانی که در این کوییز شرکت کرده‌اند به دست آورده بلکه تمام دوستان کسانیکه در این کوییز هم شرکت کرده اند بدون آگاهی آنان، اطلاعاتشان لو رفته است.
ماجرا اینگونه نبوده که فیسبوک اطلاعات کاربران را در قبال مبلغی، دودستی تقدیم این شرکت کند بلکه این اتفاق از طریق قوانین فیسبوک اتفاق افتاده که گویا اهمیت امنیت اطلاعات کاربر برایش نسبت به درآمدزائی آن کمتر بوده. همان‌طور که Sandy Parakilas کارمند اسبق شرکت فیسبوک در مصاحبه با New York Times گفته که در فیسبوک همواره درگیری زیادی بین کسانیکه مسئول حفاظت از اطلاعات کاربران و کسانیکه مسئول درآمدزایی فیسبوک هستند وجود دارد. همچنین این نکته فیسبوک را بیشتر از همه در مظان اتهام قرار میدهد که بیش از دوسال پیش ازین اتفاق باخبر بوده. در آخر اما واقعیت این است که فیسبوک اطلاعات شما را میفروشد که ممکن است خریدار، همبرگری سر کوچه باشد یا موسسه‌ای برای تغییر افکار عمومی در انتخابات آمریکا!
حالا چه زاکربرگ عذرخواعی بکند چه نکند کمپین پاک کردن فیسبوک راه افتاد و سهامش سقوط کرد. اگرچه متخصصین این حوزه در این مورد هشدار داده بودند اما حالا آش کمی شورتر شده وقتی حتی اندکی کمک از طریق فیسبوک باعث شده تا شخصی به نام ترامپ رییس جمهور آمریکا شود.
ممکن است با خود بپرسید این اطلاعات از کاربران عادی فیسبوک چگونه برای جهت‌دهی افراد به رای دادن به یک کاندیدای خاص کمکی میکند؟
استفاده از تحلیل داده در انتخابات آمریکا از سال ۲۰۰۴ با کمپین بوش شروع شد و همچنین کمپین اوباما در هر دو دوره ازین روش استفاده کرد(+). در دوره‌های گذشته به کمک تحلیل داده کارزارهای انتخاباتی سعی در پیدا کردن شوهای تلویزیونی مخاطبان خود بودند تا پیغام و سخنان کاندیدهای خود را به گوش مخاطبان مورد نظر برسانند. اما در دوره ترامپ این روش پیشرفت‌های قابل توجهی کرد. اگرچه نحوه استفاده شرکت Cambridge Analytica از اطلاعات ۵۰میلیون کاربر کاملا مشخص نیست. اما آنچه از انتخابات دوره اوباما یا تکنولوژی‌های توسعه یافته در این مدت بر‌می‌آید این اطلاعات حاوی طبقه‌بندی اطلاعاتی کلانی از کاربران است که به کمک این‌ها میشود علایق و اطلاعات جغرافیایی رای دهندگان را فهمید پس میتوان به راحتی تبلیغات را هوشمندتر کرد. به طور کلی کارزارهای انتخاباتی به دنبال رای دهندگانی هستند که دودل بوده و مطمئن از تصمیم خود نیستند.
و البته همچنان جای امیدواری است که کارزارهای انتخاباتی هنوز راهی برای متقاعد کردن رای‌دهندگان جناح رقیب از طریق تحلیل‌داده‌ها پیدا نکرده‌اند.
برای روشن شدن بیشتر این موضوع، فرض کنید در ایران شما اطلاعات رأی‌دهندگان زیادی را دارید که به شخص X رای میدهند. از ۱۰۰درصد این افراد ممکن است ۳۰ درصد در روز رای دهی حاضر نشوند. راه چیست؟ شما شروع میکنید به تبلیغات که حداکثر آن ۱۰۰درصد به کاندیدای مورد نظر رای دهند. در کجا تبلیغات به چشم میلیون‌ها بیننده می‌رسد؟ در فلان برنامه یا شو تلویزیونی که میدانید بخش اعظمی از رای دهند‌ها ممکن است این برنامه را ببینند. این مثال ساده نشان کوچکی از تغییر افکار عمومی بوسیله شرکت‌ها و تکنولوژی‌های نوین است.
با خود ممکن است بگویید نه من ازین قاعده استثنا هستم، اصلا اکانت فیسبوک ندارم! اکانت گوگل یا یاهو چطور؟ تلگرام چطور؟ یا فکر میکنید گوگل، یاهو و تلگرام ازین قاعده مستثنی هستند؟ هکرها اطلاعات ۵۰۰میلیون کاربر یاهو را در سال ۲۰۱۴ هک کرده بودند که تا دو سال بعد هم یاهو خبری از آن ارائه نداد. گوگل به صورت مستمر اطلاعات شما را ذخیره میکند و برای تبلیغات هوشمند استفاده میکند. لیست شرکت‌هایی که از اطلاعات کابران خود به صورت مستقیم یا غیرمستقیم استفاده میکنند تمامی ندارد. یا وقتی شما حساب بانکی ساخته‌اید در قراردادتان به این توجه کرده‌اید که اطلاعات حساب بانکی‌تان فقط در امور بانکی مورد تایید شما استفاده شود؟ آیا بانک شما به امنیت حساب شما توجه ویژه‌ای داشته؟ یا وقتی برای شرکت در مسابقه یا نظرسنجی‌ای SMS می‌فرستید از اطلاعات شما سوء استفاده نمی‌شود؟
