در طول فصل آنفولانزا یا زمان بیماری، مردم اغلب بهدنبال غذاهای خاص یا مکملهای ویتامینی هستند که بهعنوان تقویتکنندههای سیستم ایمنی شناخته شدهاند. ویتامین سی و غذاهایی مانند مرکبات، سوپ مرغ و چای با عسل نمونههای محبوبی هستند. با این حال، طراحی سیستم ایمنی بدن ما پیچیده است و تحت تأثیر تعادل ایدهآل بسیاری از عوامل است، نه فقط رژیم غذایی، و بهویژه نه یک غذا یا ماده مغذی خاص. با این حال، رژیم غذایی متعادل متشکل از طیف وسیعی از ویتامینها و مواد معدنی، همراه با عوامل سبک زندگی سالم مانند خواب کافی و ورزش و استرس کم، بدن را برای مبارزه با عفونت و بیماری به بهترین شکل آماده میکند.
پس اگر به این موضوع علاقه دارید و یا شما هم جزو کسانی هستید که برای تقویت سیستم ایمنی و مبارزه یا بهبود مواردی که اغلب در فصلهای سرد با آنها روبهرو میشویم، ادامه این مقاله را همراه با پُرفیرو مطالعه کنید تا مطالب بیشتری دربارۀ این موضوع بدانید.
البته لازم به ذکر است که موارد ذکر شده در این مقاله همانند تمامی مقالات دیگر موجود در وبلاگ پُرفیرو تنها بهمنظور آگاهیبخشی و بالا بردن دانش عمومی مخاطبان و از منابع معتبر علمی ذکر شدهاند، اما هرگونه تشخیص، مداخله و یا پیشنهاد درمان تنها و به تأکید در حوزه اختیارات پزشک متخصص و یا مراقبان سلامت بوده و پُرفیرو هرگز در این محدوده وارد نمیشود. اما این مطالب برای مخاطبان عام که مشکل سلامتی خاصی نداشته و بهدنبال مراقبت و حفظ و ارتقاء سلامت خود هستند، راهنمای بسیار مناسبی است.
بهطور روزانه، ما دائماً در معرض انواع میکروبهای بالقوه مضر قرار میگیریم. سیستم ایمنی ما، شبکهای از مراحل و مسیرهای پیچیده در بدن، از ما در برابر این میکروبهای مضر و همچنین بیماریهای خاص محافظت میکند. برای این کار سیستم ایمنی بدن مهاجمان خارجی مانند باکتریها، ویروسها و انگلها را شناسایی کرده و اقدامات فوری را برای مواجه با آنها انجام میدهد. انسان دو نوع مصونیت یا ایمنی در بدن خود دارد: یکی از آنها ذاتی بوده و دیگری بر اثر سازگاری در بدن ایجاد میشود.
خط اول دفاع در برابر عوامل بیماریزا بوده که سعی میکنند وارد بدن ما شوند و از طریق موانع محافظتی به دست میآیند. این موانع عبارتاند از:
- پوست: که اکثر عوامل بیماریزا را از خود دور میکند و طولانیترین اندام بدن است.
- مخاط: که پاتوژنها را به دام میاندازد.
- اسید معده: که عوامل بیماریزا را از بین میبرد.
- آنزیمهای موجود در عرق و اشک: که به ایجاد ترکیبات ضدباکتریایی کمک میکنند.
- سلولهای سیستم ایمنی: که به تمام سلولهای خارجی وارد شده به بدن حمله میکنند.
ایمنی تطبیقی یا اکتسابی یا سازگاری سیستمی است که میآموزد یک پاتوژن (عامل ایجادکننده بیماری) را تشخیص دهد. این نوع ایمنی توسط سلولها و اندامهای بدن ما مانند طحال، تیموس، مغز استخوان و غدد لنفاوی تنظیم میشود. هنگامی که یک ماده خارجی وارد بدن میشود، این سلولها و اندامها آنتیبادی ایجاد کرده و منجر به تکثیر سلولهای ایمنی (از جمله انواع مختلف گلبولهای سفید) میشوند که مخصوص مبارزه با آن ماده مضر هستند و بهطور ویژه تنها به همان ماده بیماریزا حمله کرده و آن را از بین میبرند. سپس سیستم ایمنی ما با به خاطر سپردن ماده خارجی سازگار میشود تا اگر آن ماده بیماریزا دوباره وارد بدن شود، این آنتیبادیها و سلولها حتی کارآمدتر و سریعتر از قبیل آن را از بین ببرند.
آنتیژنها موادی هستند که بدن آنها را بهعنوان خارجی و مضر برچسبگذاری میکند که باعث تحریک فعالیت سلولهای ایمنی میشود. آلرژنها یک نوع آنتیژن هستند و شامل گرده چمن، گرد و غبار، اجزای غذا یا موهای حیوانات خانگی میشوند. آنتیژنها میتوانند باعث واکنش بیش از حد به گونهای شوند که در آن تعداد زیادی گلبول سفید آزاد میشود. حساسیت افراد به آنتیژنها بسیار متفاوت است. بهعنوان مثال، آلرژی به کپک باعث ایجاد علائم خس خس و سرفه در فرد حساس میشود اما همین عامل واکنشی را در افراد دیگر ایجاد نمیکند.
التهاب یک مرحله مهم و طبیعی در پاسخ ایمنی ذاتی بدن است. هنگامی که پاتوژنها به سلولها و بافتهای سالم حمله میکنند، نوعی از سلولهای ایمنی به نام ماست سلها ضد حمله میکنند و پروتئینهایی به نام هیستامین را آزاد کرده که باعث ایجاد التهاب در بدن میشود. التهاب ممکن است باعث ایجاد درد، تورم و ترشح مایعات شود تا به دفع عوامل بیماریزا کمک کند. هیستامینها همچنین سیگنالهایی را برای تخلیه گلبولهای سفید بیشتر برای مبارزه با عوامل بیماریزا ارسال میکنند.
با این حال، التهاب طولانیمدت میتواند منجر به آسیب بافتی شود و ممکن است سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهد. اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع ۱ تا حدی ارثی هستند و باعث حساسیت مفرط میشوند که در آن سلولهای ایمنی به سلولهای سالم حمله کرده و آنها را از بین میبرند. اختلالات نقص ایمنی میتواند سیستم ایمنی را کاهش داده یا بهطور کامل از کار بیاندازد و ممکن است ژنتیکی یا اکتسابی باشد. اشکال اکتسابی شایعتر است و شامل ایدز و سرطانهایی مانند لوسمی و مولتیپل میلوما میشود. در این موارد، دفاع بدن به حدی کاهش مییابد که فرد به شدت مستعد ابتلا به بیماریهای مهاجم یا آنتیژنهای بیماریزا میشود.
«تأثیر تغذیه بر سیستم ایمنی بدن»، وبلاگ پرفیرو، ۱۰ فروردین ۱۴۰۴
