هوش مصنوعی چیست؟ ابزاری که داده‌ها را تحلیل می‌کند، کدهای اشتباه‌تان را به‌شکلی صحیح می‌نویسد، تقویم محتوایی تنظیم می‌کند، نگارش یک مقاله وب‌سایت را انجام می‌دهد، اطلاعات سطح وب را گردآوری می‌کند، پیش‌بینی نیازهای مشتریان را با اطلاعات کافی انجام می‌دهد و در مجموع، یک دستیار باهوش و دانا است.
با رونمایی از ChatGPT در نوامبر 2022 و هیاهوی پس از آن، اهمیت آموزش هوش مصنوعی و برگزاری دوره یادگیری ماشین بیش از پیش برجسته شد؛ زیرا افراد در سراسر دنیا به انجام وظایف روزانه و گسترش خلاقیت با کمک AI روی آوردند، شرکت‌های مطرح استخدام متخصصان هوش مصنوعی را در برنامه خود گنجاندند و علاقه‌مندان به این حوزه کنجکاوی بیشتری به‌خرج دادند.
ما در این مقاله، به بررسی جواب «هوش مصنوعی چیست؟» و مباحث مهمی که پیرامون آن مطرح می‌شوند، خواهیم پرداخت؛ تاریخچه، اهداف، زیرشاخه‌ها، انواع AI و تفاوت هر یک، ترندهای پیش‌رو در سال 2024، رشته هوش مصنوعی در ایران، بازار کار آن و غیره از عنوان‌هایی هستند که در این نوشتار زیر ذره‌بین قرار می‌گیرند.
برای تعریف هوش مصنوعی به زبان ساده، باید بگوییم که ماشین‌ها توسط داده‌هایی که از انسان دریافت می‌کنند، آموزش می‌بینند. این داده‌ها در طی زمان توسط ماشین پردازش و الگوهای بین آن‌ها کشف می‌شود. به‌کارگیری الگوها هوش مصنوعی را قادر به درک دستورات، تصمیم‌گیری و ارائه پاسخ می‌کند.
این مبحث را با یک مثال از دنیای واقعی و بیان اشتراک‌های یادگیری ذهن انسان و AI به اتمام خواهیم رساند.
تصور کنید کودک نوپایی هستید که راه رفتن را یاد می‌گیرد. چند قدم برمی‌دارید، زمین می‌خورید، دوباره بلند می‌شوید، همچنان تلاش می‌کنید و به‌تدریج متوجه می‌شوید که چگونه تعادل داشته باشید و پیوسته راه بروید. این فرآیند یادگیری از طریق تجربه و آزمون‌وخطا شبیه به مفهوم هوش مصنوعی (AI) است.
هوش مصنوعی کاربردهای گسترده‌ای در صنایع و حوزه‌های مختلف دارد که در ادامه هر یک از آن‌ها را شرح خواهیم داد.
ابزارهای مولد AI را می‌توان برای طیف گسترده‌ای از وظایف ساده تا پیچیده برنامه‌نویسی، خطایابی برنامه‌ها و غیره، تنها براساس دستورات متنی که توسط انسان نوشته شده‌اند، استفاده کرد. البته این ابزارها تازه‌متولد هستند و بعید است به‌زودی جایگزین مهندسان نرم‌افزار شوند.
استفاده از هوش مصنوعی در مهندسی نرم‌افزار و IT، برای خودکارسازی بسیاری از فرآیندهای تکراری از جمله ورود داده‌ها، کشف آسیب‌پذیری، نوشتن Test Case و نگهداری از کد بسیار متداول است.
تکنیک‌های هوش مصنوعی، از جمله بینایی کامپیوتری، امکان تفسیر تصاویر و فیلم‌ها را فراهم می‌کند. این قابلیت در تشخیص چهره، تشخیص و ردیابی اشیاء، امکان شناسایی محتوای غیرمرتبط، تصویربرداری پزشکی و وسایل نقلیه خودران کاربرد دارد.
ربات‌های مجهز به الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند وظایف پیچیده‌ای را در زمینه‌های تولید، مراقبت‌های بهداشتی، تدارکات و اکتشاف انجام دهند.
استفاده از بازوهای رباتیک مجهز به هوش مصنوعی و سایر ربات‌های تولیدی در بخش‌های مختلف کارخانه و صنایع سازنده، کار انسان را راحت‌تر کرده است.
حسگرهای آنالیز پیش‌بینی‌کننده می‌توانند با زیرنظر گرفتن ربات‌ها و فرآیند تولید، بروز هرگونه مشکل و خطا را سریعا شناسایی و حل کنند.
سیستم‌های پیشنهاددهنده (Recommendation Systems) مبتنی بر هوش مصنوعی در تجارت الکترونیک، پلتفرم‌های استریم و رسانه‌های اجتماعی برای شخصی‌سازی تجربیات کاربر استفاده می‌شوند.
آن‌ها می‌توانند با توجه به ترجیحات، رفتار و داده‌های پیشین کاربر محصولات، فیلم‌ها، موسیقی یا محتوای مرتبط را پیشنهاد دهند.
هوش مصنوعی به‌طور گسترده در صنعت مالی برای کشف تقلب، ترید الگوریتمی، امتیازدهی به اعتبار حساب‌ها و سرمایه‌گذاران و ارزیابی ریسک استفاده می‌شود.
دو نمونه مشهور از هوش مصنوعی‌های موفق در خدمات مالی Intuit Mint و TurboTax هستند که داده‌های شخصی را جمع کرده و مشاوره مالی ارائه می‌دهند.
بانک‌ها با موفقیت از ربات‌های گفت‌وگو استفاده می‌کنند تا مشتریانشان را از خدمات و پیشنهادات جدید آگاه کنند و تراکنش‌هایی را انجام دهند که نیازی به دخالت انسانی ندارند.
سازمان‌های بانکی از هوش مصنوعی برای بهبود تصمیم‌گیری درخصوص وام‌ها، تعیین محدودیت‌های اعتباری و شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
فناوری‌های هوش مصنوعی در حمل‌ونقل برای مدیریت ترافیک، پیش‌بینی تاخیرهای پرواز، ایمن‌تر و کارآمدتر کردن کشتی‌های اقیانوسی استفاده می‌شوند.
کشاورزی یکی از صنایع پرزحمت و زمان‌بر است که افراد زیادی را درگیر می‌کند. از AI می‌توان برای مدیریت منابع مزرعه مانند آب، کود و آفت‌کش‌ها استفاده کرد.
همچنین تجزیه‌وتحلیل داده‌هایی همچون شرایط آب‌وهوایی، اطلاعات خاک و برداشت‌ها با کمک AI ممکن است.
کشاورزان و مزرعه‌داران می‌توانند از این تحلیل‌ها برای شناسایی الگوها و ترندها استفاده کنند تا شرایط مزرعه و محصولات را بهبود دهند.
امکان خودکارسازی فرآیندهای تکراری مانند کاشت، برداشت و رسیدگی به محصولات توسط هوش مصنوعی به‌راحتی قابل انجام است و می‌توان محصولات مقاوم به آفات و بیماری‌ها را در مدت زمانی کوتاه‌تر نسبت به روش‌های سنتی کشاورزی تولید کرد.
کاربردهای هوش مصنوعی در پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی شامل تشخیص بیماری، تجزیه‌وتحلیل تصاویر پزشکی، یافتن بهترین دارو، داروهای شخصی‌سازی‌شده و نظارت بر بیمار است.
استفاده از AI در حوزه پزشکی امکاناتی نظیر پاسخ‌دهی به پرسش‌های عمومی، چت‌بات‌هایی برای کمک به بیماران، نوبت‌دهی هوشمند، صدور صورت‌حساب و تکمیل فرآیندهای اداری را به‌همراه دارد.
چت‌بات‌های مجهز به هوش مصنوعی با کاربران تعامل می‌کنند، درک زیادی از پرسش‌هایشان دارند، اطلاعات مرتبط را نشان و وظایفی را انجام می‌دهند.
این ابزارها در پشتیبانی مشتری، بازیابی اطلاعات و انجام کارهای روزمره کاربران استفاده می‌شوند.
تشخیص گفتار یکی از توانایی‌های AI برای درک و تفسیر زبان گفتاری است. این فناوری در محصولات مختلفی استفاده می‌شود، از جمله سیری و الکسا. این دستیاران مجازی از تشخیص گفتار انسان برای پاسخ به دستورات صوتی استفاده می‌کنند.
گوگل ترجمه (Google Translate) ابزاری است که چندین کاربرد هوش مصنوعی را به‌طور یک‌جا در خود جای داده است.
درصورتی‌که از قابلیت مکالمه این برنامه استفاده کرده باشید، متوجه می‌شوید که در لحظه حال گفتارتان را تشخیص داده و آن را به زبان دیگری ترجمه می‌کند.
یکی دیگر از کاربردهای هوش مصنوعی، پیش‌بینی رویدادهای آینده است. این فناوری در کاربردهای مختلفی از جمله تشخیص تقلب، احتمال کاهش تعداد مشتریان و پیش‌بینی تقاضا برای محصول یا سرویس استفاده می‌شود.
یکی از کاربردهای هوش مصنوعی، تحلیل داده است که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد خدمات و محصولاتشان را براساس نیاز بازار خودشان و ترجیحات مشتریانشان توسعه دهند.
فرآیند جمع‌آوری، سازماندهی و تحلیل داده‌ها برای استخراج اطلاعات است. از این فناوری می‌توان در زمینه‌های مختلفی مانند هوش تجاری، تحقیقات بازار و تحقیقات علمی استفاده کرد.
گوگل نمونه بارزی از این کاربرد AI است. این کمپانی بزرگ با تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده، تلاش دارد تجربه کاربری در موتور جست‌وجوی خود را بهبود دهد. گوگل داده‌های مربوط به نحوه جست‌وجوی اطلاعات توسط افراد را تحلیل می‌کند تا الگوریتم‌های آینده خود را بهینه‌تر کند و محتوای ارزشمندتری را در معرض دید کاربر قرار دهد.
محافظت از سیستم‌ها، شبکه‌ها و داده‌ها در برابر دسترسی، سوءاستفاده، افشا، اختلال، اصلاح یا تخریب موضوع بسیار مهمی در شبکه‌های کامپیوتری است. هوش مصنوعی در امنیت سایبری، شناسایی و جلوگیری از حملات به کمک متخصصان شبکه می‌آید و فرآیند را خودکار می‌کند.
گوگل در حوزه امنیت سایبری از AI کمک می‌گیرد. سیستم هوش مصنوعی این شرکت می‌تواند داده‌های میلیون‌ها دستگاه را برای شناسایی الگوهایی که حکایت از حمله سایبری دارند، تجزیه‌وتحلیل کند.
هوش مصنوعی در حال ادغام شدن با سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتریان (CRM) است و می‌تواند انجام وظایفی مانند پاسخ‌دهی به سوالات، درک اهداف مشتریان و پیش‌بینی نیازهای آن‌ها را آسان کند.
هوش مصنوعی در آموزش می‌تواند نمره‌دهی را خودکار کند و به مربیان زمان بیشتری برای انجام کارهای دیگر بدهد. این کاربرد هوش مصنوعی قادر به ذخیره زمان زیادی برای دانش‌آموزان و معلمان است.
کمک گرفتن از AI در آموزش می‌تواند مسیر یادگیری را با ذائقه افراد هم‌سو کند تا هر شخص، با سرعت و ترجیحات خودش پیش برود و پشتیبانی بهتری دریافت کند.
همچنین این فناوری می‌تواند مکان و نحوه یادگیری دانش‌آموزان را تغییر دهد. همان‌طور که توسط ChatGPT، Google Bard و سایر AIهای LLM نشان داده شده است، هوش مصنوعی مولد می‌تواند به مربیان کمک کند تا وظایف درسی و سایر مواد آموزشی را طراحی و دانش‌آموزان را با روش‌های جدیدی درگیر یادگیری کنند.
ظهور این ابزارها، خلاقیت مربیان را در بررسی تکالیف و بازنگری سیاست‌های آموزشی‌شان افزایش می‌دهد.
فرآیند غربال کردن اسناد برای انسان‌ها زمان‌بر و طاقت‌فرسا است. استفاده از هوش مصنوعی برای کمک به خودکارسازی فرآیندهای پرزحمت، در زمان صرفه‌جویی کرده و ارائه خدمات به وکلا و سایر مراجعه‌کنندگان را بهبود می‌دهد.
شرکت‌های حقوقی از یادگیری ماشینی برای توصیف داده‌ها و پیش‌بینی نتایج، بینایی کامپیوتری برای طبقه‌بندی و استخراج اطلاعات از اسناد و NLP برای تفسیر درخواست‌های اطلاعات استفاده می‌کنند.
یکی از کاربردهای هوش مصنوعی، استفاده از آن در حوزه رسانه و سرگرمی است. به‌کارگیری تکنیک‌های AI برای تبلیغات هدفمند، ایده محتوا، توزیع، کشف تقلب، نوشتن فیلم‌نامه و ساخت فیلم از متداول‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در رسانه و سرگرمی هستند.
روزنامه‌نگاری با کمک AI کمک می‌کند تا جریان کار رسانه‌ای ساده‌تر شود و زمان، هزینه‌ها و پیچیدگی‌ها کاهش یابند.
رسانه‌های خبری از هوش مصنوعی برای خودکارسازی کارهای معمولی مانند ورود داده‌ها، تصحیح، تحقیق در مورد موضوعات و کمک به تدوین سرفصل‌ها استفاده می‌کنند.
الگوریتم‌های هوش مصنوعی در بازی برای ایجاد کاراکترهای مجازی اما بسیار نزدیک به واقعیت، پیش‌بینی رفتار حریف و تصمیم‌گیری هوشمندانه استفاده می‌شوند.
کاربردهای هوش مصنوعی در بازی شامل بهینه‌سازی گرافیک، شبیه‌سازی ظاهر کاراکترها براساس ظاهر انسان‌ها و تست بازی هم می‌شود.
به‌کارگیری هوش مصنوعی در خانه می‌تواند وظایف روزمره را خودکار کند، کنترل دستگاه‌ها را به‌دست بگیرد و از اولویت‌های کاربر باخبر شود. همچنین AI می‌تواند عملکرد و کارایی دستگاه‌ها و شبکه‌های اینترنت اشیا (IoT) را افزایش دهد.
هوش مصنوعی با تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه، شناسایی ناهنجاری‌ها و پیش‌بینی حملات احتمالی به شناسایی و پیشگیری از تهدیدات سایبری کمک می‌کند. AI می‌تواند امنیت سیستم‌ها و داده‌ها را از طریق مکانیسم‌های پیشرفته در تشخیص تهدید و پاسخ افزایش دهد.
هوش مصنوعی مولد یا Generative AI مانند ChatGPT، Bard و Copilot کاربردهای گسترده‌ای در مشاغل گوناگون دارند. آن‌ها می‌توانند طیف نسبتا نامحدودی از انواع محتوا شامل تصاویر هنری، تولید پاسخ برای ایمیل و نوشتن متن فیلم‌نامه را انجام دهند.
دیپ‌فیک یکی از کاربردهای هوش مصنوعی – البته در جهت منفی – است که در آن از یادگیری عمیق برای دست‌کاری تصویر، صوت و ویدیو استفاده می‌شود. معمولا از این تکنولوژی برای شبیه‌سازی حالات و حرکات یک انسان مشهور استفاده می‌شود؛ سپس با تغییر کلام یا چهره، سازنده تلاش می‌کند به هدف خود برسد.
برای دسترسی به نسخه کامل مقاله «گشت‌وگذار در دنیای هوش مصنوعی»، می‌توانید بر روی لینک مرتبط کلیک نمایید یا با مراجعه به کوئرا بلاگ، این مقاله و سایر مطالب مشابه را مطالعه فرمایید.
