ارز Zcash
زی‌کَش یا Zcash یک ارز رمزی است که با برخورداری از ساختار فنی متفاوت، از امنیت بیشتری نسبت به سایر ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوین برخوردار است. در واقع با وجود اینکه داده‌های مربوط به تراکنش با زی‌کش بر روی زنجیرهٔ بلاکی ذخیره می‌شود، اطلاعاتی نظیر نشانی فرستنده، گیرنده و نیز مقدار مبلغ انتقال یافته، همچنان محرمانه باقی می‌ماند. مقدار کل زی‌کش قابل استخراج نیز همانند بیت‌کوین ۲۱ میلیون قطعه است. زی‌کش در ۲۸ اکتبر سال ۲۰۱۶، به عنوان یک فورک بیت‌کوین کار خودش را آغاز کرد. خالق اصلی زی‌کش برنامه‌نویسی به نام زوکو ویلکاس (Zooko Wilcox) است. او ابتدا کار خودش را با کار بر روی بیت‌کوین آغاز کرد اما به دلیل شفافیت تراکنش‌های بیت‌کوین، به فکر راهی رسید تا تراکنش‌های مخفی را برای کاربران شبکه به ارمغان بیاورد. او با تغییرات گسترده در کدهای بیت‌کوین، زی‌کش را خلق کرد.در بیت کوین، شما می‌توانید یک تراکنش را رهگیری کنید و دارایی‌های موجود در یک آدرس را مشاهده فرمایید اما به گفته تیم توسعه دهنده زی‌کش در شبکه زی‌کش امکان مخفی‌سازی همه چیز وجود دارد، ارز دیجیتال زی کش که آن را با ZEC نشان می‌دهند به‌طور خلاصه، یک ارز دیجیتال سریع، محرمانه با کارمزد پایین و مناسب پرداخت‌های سیّار است. زی‌کش یک شبکه پرداخت غیرمتمرکز همتا به همتا است. با بهره‌گیری از شیوه‌های پیشرفته‌تر رمزنگاری سازوکار مالی را ایجاد کرده است که کاربران می‌توانند تراکنش‌های خود را به‌صورت شفاف یا غیرشفاف، در شبکه‌ی بلاک چین انجام دهند
تاریخچه‌ی ارز Zcash
تاریخچه ارز دیجیتال زی کش به سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) برمی‌گردد که نخستین نسخه‌ی وایت پیپر ارز دیجیتال Zerocoin توسط استاد دانشگاه جان هاپکینز، پروفسور متیو گرین و تعدادی از شاگردانش از جمله الی بن-ساسون منتشر شد. ابتدا نام این پروتکل زیروکوین بود و سپس به زیروکش، تغییر نام داد و در نهایت نام زی‌کش برای آن انتخاب شد. برای زی‌کش هیچگونه عرضه اولیه یا ICO ای برگزار نشد بلکه سرمایهٔ اولیه توسط سرمایه‌گذاران خصوصی جذب شد. افرادی مانند راجر ور و فرد ارسام، بنیانگذار کوین بیس روی این پروژه سرمایه‌گذاری سنگینی انجام دادند. به طور کلی فرآیند آغاز استخراج به صرفه زی‌کش به شرح زیر است:
تهیهٔ دستگاه‌های مخصوص ای‌سیک ، یا ریگ کارت گرافیک
ایجاد کیف پول زی‌کش به منظور دریافت زی‌کش‌های استخراج شده
آغاز استخراج با اجرای نرم‌افزارهای مورد نیاز و پیوستن به استخر استخراج
ویژگی‌های اصلی ارز Zcash
1 کارمزد کم تراکنش‌ها: زی کش از تراکنش‌های فوق‌سریع با کارمزد کم به‌میزان ۰/۰۰۰۱ زی کش پشتیبانی می‌کند.
2 حریم شخصی تراکنش و آدرس: نخستین هدف زی کش ایجاد رمزارزی با امکان نمایش یا عدم نمایش عمومی آدرس‌ها و تراکنش‌ها علاوه‌بر جزئیات تراکنش‌ها است.
3 یادداشت رمزنگاری‌شده: بخش یادداشت، در تراکنش‌های حفاظت‌شده برای کاربران تعبیه شده است. این ویژگی به ارسال‌کننده‌ی مبلغ امکان می‌دهد اطلاعات مرتبط با تراکنش را به‌صورت رمزنگاری‌شده به دریافت‌کننده بفرستد.
4 کلید‌های نمایش: مالکان آدرس‌های حفاظت‌شده کلیدهایی در اختیار دارند که به آن‌ها کلید نمایش گفته می‌شود و ازطریق آن‌ها می‌توانند جزئیات تراکنش‌ها را برای تطابق و حسابرسی به مراجع قانونی نشان دهند.
انقضای تراکنش: زی کش از قابلیت انقضای تراکنش پشتیبانی می‌کند تا بدین ترتیب تأثیر تراکنش استخراج نشده را به حداقل برساند.
5 تراکنش‌های چندامضایی: زی کش از تراکنش‌هایی که برای انجام به چندین امضا نیاز دارند نیز پیشتیبانی می‌کند. بدین ترتیب، اگر تراکنشی نیاز به دو یا چند امضا داشته باشد، بعد از تأیید تمام طرف‌های قرارداد، ارسال خواهد شد.
پرتوکل Zcash
زی‌کش هم مانند بیت کوین بلاک چین خودش را دارد و به صورت اثبات کار (ماینینگ یا PoW ) کار می‌کند. تراکنش‌های زی‌کش توسط همه اعضای شبکه تایید می‌شوند و سپس توسط ماینرها در بلاک‌ها قرار می‌گیرند و با به هم پیوستن بلاک‌ها بلاک چین شکل می‌گیرد. الگوریتم استخراج زی‌کش هم با بیت کوین متفاوت است. در حالی که بیت کوین از الگوریتم SHA-256 بهره می‌برد، الگوریتم استخراج زی‌کش Equihash است. بیت کوین و زی‌کش در خیلی از موارد شبیه به هم هستند اما اصلی‌ترین تفاوت بیت کوین و زی‌کش امکان انجام تراکنش خصوصی در زی‌کش و نوع الگوریتم استخراج است. چیزی که باعث شده است تا زی‌کش بتواند تراکنش‌های مخفی _ بدون مشخص بودن آدرس فرستنده، گیرنده و حتی مبلغ _ استفاده از راهکاری به نام اثبات دانایی صفر zero-knowledge proof است. اثبات دانایی صفر روشی در رمزنگاری است و این امکان را فراهم می‌کند که بدون نیاز به افشای اطلاعات به اعضای شبکه، فرایندها انجام شوند. نام الگوریتم مبتنی بر اثبات دانایی صفر در زی‌کش، zk-SNARKs نام دارد. بنابراین در زی‌کش بدون اینکه نیاز به افشای آدرس فرستنده و گیرنده و مبلغ باشد می‌توان تراکنش‌ها را به درستی انجام داد. به عبارت دیگر، با شبکه زی‌کش می‌توان به طور کلی دو نوع تراکنش انجام داد: تراکنش‌های معمولی و تراکنش‌های خصوصی و پوشیده شده. براساس آدرس‌های کیف پول در زی‌کش می‌توان شفاف یا غیرشفاف بودن تراکنش‌ها را مشخص کرد. اگر آدرس با حرف «t» آغاز شود، این آدرس شفاف است و مانند آدرس بیت کوین می‌توان تمام جزئیات تراکنش‌ها و موجودی آن آدرس را مشاهده کرد اما اگر آدرس با حرف «z» شروع شود، نشان دهنده مخفی بودن آن آدرس است و امکان مشاهده و رهگیری تراکنش‌ها را سلب می‌کند.
