. نگاه نهج‌البلاغه به دنیا؛ چرا امام علی دنیا را «فریبنده» می‌نامد؟

منبع: خطبه‌های نهج‌البلاغه
موضوع محوری: دنیا، غفلت، آگاهی

وقتی در نهج‌البلاغه می‌خوانیم که امام علی(ع) دنیا را «فریبنده» توصیف می‌کند، ممکن است در نگاه اول تصور شود که او مخالف زندگی، تلاش یا پیشرفت مادی است. اما اگر خطبه‌ها را با دقت بخوانیم، متوجه می‌شویم مسئله امام «خودِ دنیا» نیست؛ مسئله نوع نگاه انسان به دنیاست.

امام علی بارها تأکید می‌کند که دنیا ذاتاً بد نیست. زمین، کار، ثروت و امکانات، همه ابزارند. مشکل از جایی شروع می‌شود که این ابزارها تبدیل به هدف نهایی زندگی می‌شوند. در این حالت، انسان به‌جای اینکه دنیا را در دست بگیرد، خودش در دام آن می‌افتد.

در خطبه‌ها، امام دنیا را به چیزی تشبیه می‌کند که ظاهرش جذاب است، اما وفادار نیست. امروز می‌دهد، فردا می‌گیرد. امروز بالا می‌برد، فردا زمین می‌زند. کسی که دلش را به دنیا گره بزند، ناخواسته آرامش خودش را به چیزی ناپایدار وصل کرده است.

نکته ظریف نگاه امام اینجاست که فریبندگی دنیا را بیشتر به «غفلت انسان» ربط می‌دهد تا خود دنیا. یعنی دنیا همان دنیاست؛ این انسان است که اگر حواسش نباشد، جای وسیله و هدف را عوض می‌کند. وقتی این جابه‌جایی اتفاق بیفتد، اخلاق، عدالت و حتی روابط انسانی قربانی می‌شوند.

امام علی می‌خواهد انسان در دنیا زندگی کند، اما دنیا در انسان زندگی نکند. این تفاوت کوچکی نیست. کسی که دنیا را ابزار می‌بیند، از آن استفاده می‌کند و عبور می‌کند. کسی که آن را مقصد می‌بیند، در آن متوقف می‌شود.

جمع‌بندی

در نهج‌البلاغه، دنیا فریبنده است فقط برای کسی که آگاهانه با آن برخورد نکند.

تگ‌ها:دنیا، نهج‌البلاغه، خطبه‌ها، غفلت