اسنپ، تجربه کاربری و باقی قضایا

من از چهارم اردی‌بهشت ۹۶ تا دوم شهریور ماه همان سال به عنوان یک راننده تمام وقت اسنپ کار کردم. الان که به اندازه کافی از این تجربه فاصله گرفتم (نزدیک به یک سال) فکر می‌کنم زمان خوبی است که نکاتی را در مورد آن بنویسم.

در این مدت حدوداً چهارماهه، ۷۹ روز شامل روزهای کاری، جمعه و تعطیلات رسمی در سیستم اسنپ به عنوان راننده کار کردم. در تمام این روزها موارد زیر را در یک فایل اکسل ثبت کرده‌ام:

• ساعت کار: میزان ساعتی که به طور مفید و با اپلیکیشن روشن منتظر درخواست بوده‌ام
• کیلومتر روزانه: مسافت طی شده روزانه بر اساس کیلومتر
• درآمد: میزان درآمد روزانه

باید در نظر داشت که به هرحال ممکن است درصدی از خطا در هنگام ثبت پیش آمده باشد اما به خاطر حساسیت در مورد ثبت روزانه آن‌ها بعید است تاثیر معناداری در نتایج ایجاد کرده باشد. نتایج خلاصه شده از این فایل را می‌توان در زیر مشاهده کرد:

• در مجموع بیش از ۷۷۰۰ کیلومتر رانندگی - به طور متوسط هر روز کاری ۹۸ کیلومتر
• ۳۹۱ ساعت رانندگی - متوسط هر روز در حدود ۵ ساعت
• ۵.۳۷۷.۵۰۰ تومان مجموع درآمد - متوسط هر روز کاری ۶۸ هزارتومان
• متوسط درآمد برای هر ساعت کار ۱۳.۷۴۸ تومان
• متوسط درآمد برای هر کیلومتر طی مسیر ۶۹۶ تومان

اگر درآمد کل را بر تعداد روزهای فعال در اسنپ تقسیم کنیم در آمد برای هر روز برابر ۶۸ هزارتومان خواهد بود اما اگر درآمد را بر تعداد روزهایی که واقعا زندگی کردیم و طبیعتا تعطیلات هم داشتیم تقسیم کنیم رقمی در حدود ۴۵ هزار تومان درآمد برای هر روز یک ماه ۳۰ روزه خواهد بود.

با مقایسه نمودارهای دو و چهار به خوبی روشن است که با توجه به افزایش ساعت کار در ماه شهریور (۱۰۴ ساعت) و نیز ثبت بالاترین رکورد طی مسافت (۲۱۲۴ کیلومتر) درآمد در ماه تیر نسبت به ماه خرداد تقریبا هیچ تغییری نداشته است.

در مقایسه بین ماه تیر و مرداد که حدود ۲۰ درصد کاهش در مسافت طی شده وجود داشته درآمد برای هر ساعت کار ۱۰ درصد افزایش داشته است.

به وضوح افزایش ساعت کار نمی‌تواند باعث افزایش درآمد شود چرا که قیمت‌های تعیین شده و نیز تعداد درخواست‌ها در ساعات پیک (۷ تا ۱۰ صبح و ۴ تا ۸ عصر) با قیمت و تعداد درخواست سایر ساعت‌ها تفاوت قابل توجه دارند. آزمایشی که من در ماه آخر فعالیتم انجام دادم تایید کننده این ادعا است. یعنی با ساعت کمتر و فعالیت در ساعتهای شلوغی متوسط درآمد برای هر ساعت افزایش یافته اما درآمد کلی کاهش پیدا می‌کند.

چند نکته:

• طبیعتا این آمار نمی‌تواند به سادگی برای همه قابل تعمیم باشد اما می‌تواند نمونه خوبی برای مطالعه باشد.
• متاسفانه در این بررسی هزینه‌های مستقیم مربوط به این کار مانند بنزین، تعمیرات، خرید طرح ترافیک یا جریمه‌های اتفاق افتاده ثبت نشده‌اند. البته طی یک دوره حدود ۹۰۰ کیلومتر رانندگی در شهر و طبق محاسبه من برای هر ۱۰۰ کیلومتر ۷.۸ لیتر بنزین توسط ماشینم مصرف شده که برای یک پراید رقم مناسبی است.
• اسنپ برای بیمه رانندگان طرح خاصی ندارد در واقع راننده را پرسنل یا بخشی از مجموعه نمی‌داند در نتیجه برای کسی که بخواهد رانندگی را در اسنپ به عنوان کار تمام وقت درنظر بگیرد هزینه سنگین بیمه خویش‌فرما به هزینه هر ماه اضافه خواهد شد.
• طرح‌های تشویقی اسنپ چنان سختگیرانه انتخاب شده‌اند که من با تمام تلاشی که کردم نتوانستم شامل هیچ کدام شوم هرچند که به نظرم در یکی دو مورد می‌بایست این تشویق را دریافت می‌کردم اما هیچ شفافیت یا ارایه گزارشی در سیستم تشویق‌ها وجود ندارد و پس از پیگیری‌های تلفنی و حضوری تنها جواب این است که بررسی شده و به حساب شما واریز خواهد شد.
• هر چقدر که من به عنوان مسافر اسنپ در سال‌های قبل‌تر برای آن تبلیغ کردم و از سیستم مشتری‌مدار و اپلیکیشن خوب آن در سمت مسافر لذت بردم در سمت راننده با اپلیکیشن و تجربه کاربری آن بسیار اذیت شدم. مثلاً بارها از بخش‌های فنی درخواست کردم که ریز درآمد یا پرداختی‌های من را بدهید که گفتند نمی‌توانیم یا نمی‌خواهیم. مثلا در اپلیکیشن مسافر شما به راحتی می‌توانید رکورد سفرهای قبلی را داشته باشید ولی در سمت راننده چنین چیزی وجود ندارد حتی شما اگر درآمد دو روز قبل را بخواهید و فراموش کرده باشید که شخصا آن را ثبت کنید نمی‌توانید از اسنپ این داده‌ها را بگیرید.
• اتفاق افتادن هر سفر بدون حضور موبایل هوشمند، اینترنت و ماشین سالم شدنی نیست در نتیجه راننده نیز سرمایه قابل توجهی را برای انجام این توافق دو طرفه آماده و سالم نگه می‌دارد اما قیمت‌ها و نیز سیستم برخورد با راننده اصولا شامل چنین قدردانی از طرف اسنپ نیست.
• اسنپ اساساً راننده را پرسنل نمیداند و راننده نیز نوعی مشتری برای اسنپ است که همواره سعی می‌کند با انواع تبلیغات اجناس مربوط به شرکای تجاری خود مانند ماشین و موبایل و اکسسوری را به راننده بفروشد که تا اینجای کار خیلی چیز بدی نیست به هرحال یک توافق است اما اگر قرار است ما دو طرف یک میز باشیم پس حق داریم تا مشکلات موجود در سیستم را مشکل خود به عنوان اعضای یک تیم ندانیم و به عنوان یک طرف قرارداد حق اعتراض داشته باشیم اما مشکل اصلی این است که اگر کسی به عنوان راننده اسنپ بخواهد به برخی موارد این قرارداد اعتراض کند دقیقا به کجا باید مراجعه کند. شما وقتی برای اسنپ کار کنید تقریبا هیچ سندی در دست ندارید تا به جایی ثابت کنید که در حال کار تمام وقت یا پاره وقت هستید.
• اسنپ به اعتراض‌های مسافران در شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر نسبتا سریع واکنش می‌دهد ولی من تا به حال ندیده‌ام که به اعتراض راننده‌ای در توییتر جوابی داده شده باشد.

چند نکته مهم دیگر:

• تک و توک اتفاق های هیجان انگیزی نیز دراین مدت افتاد که فقط یکی از آن‌ها از طرف اسنپ بود که تصویر بالای متن مربوط به آن است. اسنپ هر شب ماه رمضان در یکی از مناطق تهران به رانندگان حاضر در آن منطقه یک بسته افطاری می‌داد.
• بقیه معدود اتفاق‌های قشنگی که افتاد مربوط به آدم‌های باحال و با صفایی بود که با هم گپ زدیم و ترافیک و مسافت را فراموش کردیم.
• در اینجا باید از شما خانمی که در شلوغ‌ترین ساعت غروب تهران از چهارراه تهرانپارس سوار شدی و به جای رفتن به خیابان گاندی ناگهان نظرت عوض شد و دلت خواست بری اکباتان و بدون اینکه من چیزی بگم از قیمت پایین اسنپ ناراحت شدی و به زور هم پول بیشتری دادی و هم آب هویج خریدی با هم خوردیم تشکر کنم.
• و از شما خانمی که آشغال خوراکی‌های کودک خود را روی صندلی ماشین جا می‌گذاری و با تذکر من با اکراه برمیداری بگم که کار خوبی نمیکنی.

چند توصیه:

• در اسنپ فقط تلاش کنید در ساعت‌‌های پردرخواست کارکنید.
• در اسنپ تلاش کنید هزینه ماشین را گردن کس دیگری بیندازید، پدرها گزینه خوبی هستند خدا نگهشون بدارد.
• در اسنپ تلاش کنید یک درآمد راحت دیگر داشته باشید که برخی از هزینه‌های جاری را تامین کند و همه فشار درآمدی روی کار کردن در اسنپ نباشد.
• برای کار کردن تمام وقت در اسنپ سعی کنید مجرد باشید تامین هزینه‌های یک زندگی دو یا سه نفره فقط از طریق رانندگی در اسنپ خیلی راحت نیست.

یک نکته خیلی خیلی مهمتر:

این‌ها تجربه و تحلیل شخصی من است ممکن است به دلایل شخصی کمی جهت‌دار شده باشد هرچند که من حدود هفت ماه صبر کردم تا احساسات تاثیر زیادی در تحلیل‌ها نداشته باشند ولی بالاخره آدمیزاد ممکن است احساساتی برخورد کند.

قول می‌دهم آخرین نکته باشد:

ممکن است بسیاری از موارد مطرح شده در بالا اصلا چیز بدی نباشد. صرفا تلاش کردم این تجربه را ثبت کنم.