"دو راهی جوجه تیغی"🦔

در روابط انسانی، نزدیکی بیش از حد گاهی باعث ناراحتی یا فاصله می‌شود، به‌ویژه در روابط والدین و فرزندان یا معلمان و دانش‌آموزان. اصطلاح "دو راهی جوجه تیغی" در روانشناسی به این چالش پرداخته و بر یافتن تعادل در روابط تأکید دارد.

■ تاریخچه علمی دو راهی جوجه تیغی:

این ایده اولین بار توسط آرتور شوپنهاور، فیلسوف آلمانی قرن 19، مطرح شد. او در کتاب Parerga and Paralipomena رفتار جوجه‌تیغی‌ها در زمستان را به روابط انسانی تشبیه کرد. جوجه‌تیغی‌ها برای گرم شدن به هم نزدیک می‌شوند، اما خارهایشان به یکدیگر آسیب می‌زند. در نتیجه، مجبورند فاصله‌ای مناسب پیدا کنند؛ نه آن‌قدر نزدیک که زخمی شوند و نه آن‌قدر دور که از سرما یخ بزنند.

بعدها، زیگموند فروید، پدر علم روانکاوی، نیز اشاره کرد که انسان‌ها همواره بین نیاز به نزدیکی و ترس از آسیب‌پذیری درگیرند.

🔰 نکات کاربردی برای والدین:

الف) گوش دادن بدون پیش‌داوری
وقتی فرزندتان صحبت می‌کند، به جای قضاوت کردن یا دادن پاسخ فوری، ابتدا کاملاً گوش دهید. این کار به او احساس امنیت می‌دهد و از فشار روانی جلوگیری می‌کند.

ب) تشویق به استقلال
به فرزندتان اجازه دهید که برخی تصمیمات روزمره را خودش بگیرد، حتی اگر اشتباه کند. این کار باعث رشد اعتمادبه‌نفس و حس مسئولیت‌پذیری در او می‌شود.

ج) کنترل، نه نظارت بیش از حد
به‌جای دخالت مداوم در تکالیف درسی، روابط دوستانه یا برنامه‌های روزانه فرزندتان، نقش یک همراه و راهنما را ایفا کنید. مثلاً به‌جای پرسیدن دائم از تکالیفش، محیطی مناسب برای مطالعه او فراهم کنید.

🔰 نکات کاربردی برای دانش‌آموزان:

الف) صادق باشید
اگر در درسی مشکل دارید یا موضوعی باعث نگرانی‌تان شده، آن را با والدین یا معلمان خود در میان بگذارید. این کار نه‌تنها از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری می‌کند، بلکه باعث می‌شود کمک موثری دریافت کنید.

ب) مسئولیت‌پذیر باشید
برای موفقیت، مسئولیت کارهای خود را بر عهده بگیرید. این شامل انجام تکالیف، آماده بودن برای امتحانات، و حتی مدیریت وقت است. والدین و معلمان وقتی رشد مسئولیت‌پذیری شما را ببینند، بیشتر به شما اعتماد می‌کنند.

ج) زمان‌بندی کنید
برای ایجاد تعادل بین درس و زندگی شخصی، برنامه‌ای تنظیم کنید که هم زمان کافی برای استراحت داشته باشید و هم وظایف خود را به‌موقع انجام دهید.

د) رابطه صمیمی بسازید
با والدین و معلمان خود درباره موضوعات ساده و روزمره صحبت کنید. این گفت‌وگوهای کوتاه می‌تواند رابطه شما را تقویت کند و فاصله‌ها را کاهش دهد.

🔰 ایجاد تعادل در محیط خانواده:

الف) برگزاری جلسات خانوادگی
یک روز در هفته را به گفت‌وگو درباره دغدغه‌ها و شادی‌های خانواده اختصاص دهید. این کار به کاهش تنش و افزایش صمیمیت کمک می‌کند.

ب) زمان اختصاصی برای فرزندتان بگذارید
هر روز زمانی را برای همراهی با فرزندتان، مثل بازی کردن، قدم زدن یا حتی صرف شام، اختصاص دهید. این لحظات کوچک می‌تواند فاصله‌ها را از بین ببرد.

ج) حل تعارض با احترام
اگر اختلاف نظری پیش آمد، به جای بحث کردن یا سرزنش، تلاش کنید راه‌حل مشترکی پیدا کنید. احترام متقابل همیشه بهترین راه برای رفع مشکلات است.

■کلام آخر

"دو راهی جوجه تیغی" به ما یادآوری می‌کند که نزدیک شدن به دیگران، از جمله فرزندان، نیازمند حفظ تعادل است. والدین و دانش‌آموزان و معلمان با تمرین گوش دادن، احترام متقابل و شفافیت می‌توانند روابطی سالم‌تر و مؤثرتر بسازند.

🖋 ریحانه رخشانی | آموزگار چهارم دبستان