مدت‌ها در نوشته‌هایم در ویرگول از عبارت «نرم‌افزار آزاد» استفاده کرده‌ام؛ مثلا در نوشته «چرا نرم‌افزار آزاد؟». «نرم‌افزار آزاد» در مقابل «نرم‌افزار انحصاری» قرار دارد. طبق تعریف بنیاد گنو، نرم‌افزاری آزاد است که ۴ آزادی زیر را برای کاربران تامین کند:
آزادی ۰: آزادی در اجرای نرم‌افزار به هر منظوری
آزادی ۱: آزادی در مطالعه و ویرایش کد
آزادی ۲: آزادی بازتوزیع نرم‌افزار
آزادی ۳: آزادی در ویرایش و بازتوزیع نگارش ویرایش شده
طبق این آزادی‌ها، به زبان ساده نرم‌افزار آزاد نرم‌افزاری است که کاربر آن را کنترل میکند نه نرم‌افزار کاربر را!
یکی از مهمترین سوالات در زمینه نرم‌افزار آزاد، کسب درآمد از این نوع نرم‌افزار است. در مدل‌های کاری امروزی، پول در آوردن از خود کد اشتباه است. یعنی باید از خدمت و سرویس درآمد داشت نه از فروش خود کد. فرض کنید که همین امروز برنامه تپسی آزاد شود، آیا درآمدش کم میشود؟ خیر؛ زیرا درآمد تپسی از کدهایش نیست، بلکه از خدمتی که ارائه میدهد درآمد کسب میکند. برای مطالعه بیشتر درباره نحوه کسب درآمد از این نوع نرم‌افزار شما را ارجاع میکنم به این صفحه از ویکیپدیا.
پاسخ به این سوال میتواند مشخص کند که آیا نرم‌افزار آزاد میتواند موفق شود یا خیر. پاسخ این سوال «بله» است. از نرم‌افزارهای آزاد معروف میتوانم به تلگرام، فایرفاکس و VLC اشاره کنم. این سه نرم‌افزار، علی‌رغم آزادی، تعداد زیاد کاربر دارند. این نشان میدهد که نرم‌افزار آزاد چه پتانسیل زیادی برای گسترش دارد.
به نظرم این بخش مهم نیست پس سریع از روی آن رد میشوم و به اشاره به نام سازنده این مفهوم، ریچارد استالمن، اکتفا میکنم.
مهمترین نرم‌افزارهای انحصاری که در جامعه زیاد استفاده میشوند عبارتند از:
ویندوز، iOS، مایکروسافت آفیس، اینستاگرام، واتساپ و …
به جای تک تک این نرم‌افزارهای انحصاری جایگزین‌های آزاد اکثرا با کیفیت‌تر وجود دارند. مثلا میشود بجای ویندوز از دبیان استفاده کرد. درباره شبکه‌های اجتماعی آزاد هم مطالبی در ویرگول منتشر کرده‌ام که توصیه میکنم بخوانید.
امنیت در مقابل جاسوسی، حرکت ضدکاپیتالیسم و …. مفصل‌تر در این نوشته به دلایل استفاده از نرم‌افزار آزاد پرداخته‌ام.
در دنیایی که همه دم از آزادی میزنند، منطقی نیست که مردم از نرم‌افزارهایی که آزاد نیستند استفاده کنند. بیایید با کمک هم به گسترش نرم‌افزارهای آزاد کمک کنیم.
