لینک کانال تلگرامیم که یادداشت‌ها و مطالب مربوطه رو داخلش میذارم:
https://t.me/cinemaandamirali
?? پیشینه ساخت اثر:
حدود یه دهه بین خریدن حق ساخت فیلمی براساس بتمن و ساختن این فیلم فاصله افتاد.
برادران وارنر کار روی فیلمنامه رو به نویسنده فیلم سوپرمن تام منکیه ویچ سپردن که فیلمنامه کلیشه‌ای براساس پیدایش و شکوفایی بتمن می‌نویسه.
بعد از ساخت ماجراجویی بزرگ پی وی سال ۱۹۸۵ و بعد از تست کردن چندتا کارگردان، کار به تیم برتون جوان پیشنهاد میشه.
تیم برتون هيچوقت طرفدار سرسخت کمیک نبوده و نیست اما با شخصیت دوگانه بتمن و حال و هوای کمیک‌های اون زمان (فضاهای دارک با عمق روانشناسی، مثل شاهکارهای بازگشت شوالیه تاریکی اثر فرانک میلر و شوخی کشنده اثر آلن مور اسطوره‌ای که مربوط به همون دورانن.) ارتباط برقرار میکنه و مشتاقانه با فیلمنامه نویس جدید (سام هام که طرفدار سینه چاک کتاب‌های مصور بود!) در حین و بین ساختن بیتل‌جوس روی این پروژه کار میکنن اما برادران وارنر چراغ سبز شروع تولید رو نمیدن تا بیتل‌جوس اکران میشه و با موفقیت هنری و مالی چشمگیری که داره پروژه رسما کلید می‌خوره.
جک نیکلسون با رضایت همگی برای نقش جوکر انتخاب میشه اما جاروجنجال اصلی مربوط به انتخاب مایکل کیتون برای نقش بتمن (بروس وین) که موجی از اعتراض رو به همراه میاره اما تیم برتون که از قدرت بازی کیتون خبر داشت و اون رو قبلا توی بیتل‌جوس امتحان کرده بود، مصرانه روی این تصمیم میمونه و در نهایت بتمن با بازی مایکل کیتون و جک نیکلسون ساخته میشه.
یادداشت من درباره بتمن ۱۹۸۹:
?دیگه تقریبا همه داستان رو می‌دونیم:
یه شب تاریک و شوم توی گاتهام، وقتی خانواده پولدار و مشهور وین از سینما در حال برگشت به خونه بودن یه روانی سروکله‌اش پیدا میشه و بخاطر پول یا هرچی پدر و مادر رو میکشه و پسر بچه وین رو باقی میذاره. این پسر که اسمش بروسه بعدها به کین خواهی خون والدینش و نجات مظلومین و مجازات گناهکاران، شنل و نقاب میپوشه و تبدیل میشه به کابوس خلافکارهای گاتهام؛ بتمن!
?توی این فیلم گرچه به طور مستقیم و کامل با داستانی که بالاتر گفتم سروکار نداریم ولی سعی کردم برای کسایی که فیلمو ندیدن و ایده‌ای دربارش ندارن مرموز بنویسم تا وقتی با چیز متفاوتی روبرو میشن غافلگیر بشن.
این از این.
درباره خود فیلم.
وقتی توی اولین سکانس‌ها شهر گاتهام بهتون معرفی میشه (بعد از تیتراژ جالب ابتدایی با موسیقی الفمن که بی‌شک هرکسی رو یاد بتمن می‌اندازه و توی خیلی از کارهای دیگه هم استفاده شده) می‌فهمید که این گاتهام فرق زیادی با هر گاتهامی که دیدید داره و از طرفی همون گاتهامیه که هر طرفدار بتمنی رویاش رو داره.
یه شهر غرق در شلوغی و کثافت، با معماری‌ای که ترکیبی از استیم پانک و نیویورک فیلم‌های پدرخوانده است.
این گاتهام توی قسمت دوم زیباتر و یونیک‌تر میشه ولی طراحی صحنه همین فیلم هم محشره و جوایز معتبر زیادی رو کسب کرده.
اتمسفر همونیه که باید باشه و بعد یه خانواده که از کوچه اشتباهی رد میشن، دژاوو. و بالاخره بتمن که مثل یه افسانه دهن به دهن می‌چرخه و هیچکس نمیدونه دقیقا با چی طرفه.
مشخص میشه خود بتمن هم هدفش انداختن اسم بتمن سر زبون‌ها و دامن زدن به این شایعاته.
البته که از همون درگیری اولیه می‌فهمیم یه جای کار درست نیست و این بتمن میتونه کسی باشه مثل ما، یه آدم معمولی که لباس خفاش پوشیده.
مایکل کیتون که قبل از این بیتل‌جوس تیم برتون بود و سال‌ها بعد آنتاگونیست دامبوی برتون (یکی از معدود نقاط قوت فیلم) اینجا آروم‌تر از همیشه، سر به هوا، بامزه و حتی ترحم برانگیزه.
اون غرق چیزیه و اون نگاه نافذش برخلاف بیتل‌جوس که خیره به ما بود اینجا انگار مشغول کندوکاو خاطره‌ای دور از گذشته‌ست.
با وجود همه جاروجنجالی که سر انتخاب کردنش بود، بنظرم برتون و کیتون تونستن بتمنی ارائه بدن که توی سینما فقط جدیدترین فیلم بتمن و بازی رابرت پتینسون تونست دوباره ارائه بده. یه فرم انسانی، شکننده و آسیب پذیر از بروس وین که زیر هیبت بتمن مخفی میشه.
و اما نقطه مقابل، جک نیکلسون استثنائی.
صادقانه قبل از دیدن مجدد فیلم نسبت به جک نیکلسون و بازی و کارکترش گارد داشتم و بنظرم خوب درنیومده بود، ولی با دیدن دوباره بخش زیادی از این جریان حل شد و باید اعتراف کنم نیکلسون توی ایفای این نقش کمیک بوکی واقعا خلاقه و حسابی مایه میذاره. توازن بین بتمن و این کارکتر برقرار میشه و تقابل تا جایی ادامه داره که هیچ بعید نیست شما طرفدار دارک ساید فیلم بشید و این نبرد براتون جنبه شخصی پیدا کنه.
نیکلسون قرار نیست مثل لجر مرحوم چهره رئالی داشته باشه و اتفاقا کاملا برگرفته از کمیک‌هاست و بهترین ارائه سینمایی از یه کارکتر کمیک بوکی میتونه قلمداد بشه.
مایکل گاف آلفرد کاریزماتیکیه گرچه به جایگاه مایکل کین توی سه‌گانه نولان نمیرسه.
بازیگر ویکی ویل هم خوبه، چیزیه که باید باشه ولی گاهی انگار کلاف کار از دستش در میره.
از موسیقی و فضاسازی هم حرف زدم.
?در مجموعه باید بگم بتمن تیم برتون قطعا یکی از تاثیرگذارترین آثار سینمایی براساس کمیک‌هاست و اولین اقتباس سینمایی بتمن علاوه بر اولین بودنش جزو بهترین‌ها هم هست.
پیشرفت کارگردانی برتون نسبت به آثار قبلش حتی بیتل‌جوس مشخصه ولی با این وجود گاهی بیراهه میره که این مورد بنظرم توی فیلم‌های بعدی کم و کمتر و محو میشه اما از بد روزگار باز توی آثار آخرش برمی‌گرده.
?نکته‌ای که بنظرم اومد: جوکر
توی فیلم‌های نولان و حتی نسخه لتو در جوخه انتحار الهامات زیادی از کار برتون داشتن.
مثلا سکانسی که نیکلسون داره عکس‌ها رو میبره و به عکس ویکی ویل برمیخوره و دور و برش پر از عکس‌های بریده شده از مجله و روزنامه‌ست، الهام بخش سکانسیه که جرد لتو در غم از دست دادن معشوقه‌اش کف زمین دراز کشیده که دورتادورش چاقو و وسایل دیگه‌ست.
یا مثلا تیزر تلویزیونی مضحکی که شخصیت نیکلسون درست میکنه یادآور فیلمیه که لجر از گروگان‌هاش توی فیلم شوالیه تاریکی می‌گرفت.
?همینطور استاپ موشن معروف برتون توی این فیلم جاش رو به انیمیشن‌های دستی سبک دیزنی داده.
سیدامیرعلی خطیبی
