لینک کانال تلگرامیم که یادداشت‌ها و مطالب مربوطه رو داخلش میذارم:
https://t.me/cinemaandamirali
?? پیشینه ساخت اثر:
راستش بازگشت بتمن پیشینه ساخت خاصی نداره جز ذکر یه نکته مهم و چند نکته ریز.
برتون علاقه‌ای به ساخت این فیلم نداشت.
سام هام فیلمنامه نویس فیلم اول که برتون رو به اینکار جذب کرده بود، سناریویی برای قسمت دوم می‌نویسه که جذابیت خاصی نداره ولی برای برتون الهام بخش بوده در زمینه شخصیت زن گربه‌ای. پس کار به دنیل واترز محول میشه که سناریونویس کمدی‌های سیاه بوده و از دل داستان، سناریویی بیرون میاره جدی‌تر، عمیق‌تر، پیچیده‌تر و تلخ‌تر از قسمت اول.
برتون که یکی دو سالی می‌شده که وارد اوج هنری و کاری خودش شده بوده و فرصت سر خاروندن نداشته بالاخره با کار ارتباط برقرار میکنه و پروژه استارت می‌خوره.
چندتا حاشیه و جنجال دنبال این فیلم میان.
یکی اینکه برتون فیلمبرداری رو به استودیویی متفاوت از استودیوی فیلم اول به لوس آنجلس میبره.
هزینه گزافی صرف میشه تا دکور دوم متفاوت از دکور بتمن اول و توسط شخص دیگه‌ای ساخته بشه. (درباره فضاسازی گاتهام در بازگشت بتمن، توی یادداشت صحبت می‌کنم.)
همینطور گزینه اول توی فیلم اول برای بازی در نقش ویکی ویل، با لباس زن گربه‌ای میاد و ادعا میکنه اونه که باید این نقش رو بازی کنه و الم شنگه‌ای به پا میکنه.
درکل علی رغم اینکه فیلم دوم یه سروگردن (از هرجهت) از فیلم اول بالاتره و فروش خوبی هم تجربه میکنه، وارنر از عملکرد برتون، صرف هزینه فراوان و پیش نرفتن کار طبق برنامه ریزی‌ها ناراضی میشه و سکان فیلم سوم (بتمن برای همیشه) بنا به دلایلی به جوئل شوماخر محول میشه.
یادداشت من درباره بازگشت بتمن ۱۹۹۲:
?خلاصه داستان:
یک زوج ثروتمند و معروف در گاتهام اولین فرزند خودشون رو در شب‌های کریسمس به دنیا میارن.
این نوزاد پسر عجیب الخلقه‌ست و تفاوت‌های زیادی با یه نوزاد آدمیزاد داره.
زوج مرفه بخاطر ترس و حفظ آبروشون بچه رو توی کالسکه‌ای میذارن، سعی میکنن بدون جلب توجه اون رو به پارک و باغ وحش یخ‌زده‌ی گاتهام ببرن و دست آخر بچه رو داخل رود اونجا پرت میکنن.
سی و سه سال می‌گذره.
در شب کریسمس گروه سیرک مثلث قرمز که به دلیل فعالیت‌های مشکوک و کودک ربایی قبلا از کار برکنار و بازداشت شده بودن، به شهر حمله میکنن و بتمن برمی‌گرده تا شهر رو نجات بده ...
?یادداشت:
بیاید با همین داستان کلی کار شروع کنیم.
داستانی به مراتب جدی‌تر، پخته‌تر، پیچیده‌تر، چند وجهی‌تر و تاریک‌تر از بتمن قبلی و حتی خیلی از کارهای برتون.
از نقدهایی که به تیم برتون میشه عدم کنترل داستان و روایت نامنسجم کارهاشه؛ مثال بارز این موضوع رو در بیتل‌جوس(که نکته مثبتیه) و در سایه‌های تاریک(که بعدا بهش می‌رسیم و نکته منفی و آسیب رسانیه) می‌بینیم.
ولی بازگشت بتمن علی رغم روایت گسترده و پر از شخصیت و پیچیده‌ای که داره (برای نمونه ماجرای طمع شخصیت ماکس شرک و نیروگاهی که مشغول زدنشه و آسیب‌هایی که به شهر میزنه فقط یکی از چندین خط داستانی فیلمه) تونسته به خوبی داستان و شخصیت‌ها رو مدیریت کنه و توی ذوق زدگی که بعضی بخش‌های ادوارد دست قیچی داشت یا به هم ریختگی‌های اندک بتمن اول رو به هیچ‌وجه نداره، داستان جذاب و غمناکی رو به خوبی روایت میکنه و با وجود شخصیت‌های بیشتر و حضور کمتر بتمن نسبت به نسخه قبل، بتمن بهتری از بتمن ۱۹۸۹ محسوب میشه و قطعا جز سه اقتباس سینمایی برتر از بتمنه.
مایکل کیتون همچنان بروس وین غمگین و فکور و تنها و گاهی اوقات بامزه‌ایه و بتمن با جذبه، انسانی، باهوش و گاهی اوقات شیطون.
کیتون به خوبی بروس وین و بتمن رو چندلایه و عمیق نشون میده.
میشل فایفر بزرگترین برگ برنده این فیلم خیلی خوبه. فایفر مثل کیتون و گاهی بهتر از اون رویکرد دوگانه سلینا کایل/زن گربه‌ای رو نشون میده.
اون اوایل فیلم باهوش ولی بی‌دست و پا و در ادامه با بروز احساسات بیشتر، جاذبه بیشتری پیدا میکنه، پیچیده‌تر و جذاب‌تر میشه و تمام لحظات حضورش در فیلم رو ماندگار میکنه.
میشل فایفر بنظرم بهترین و عمیق‌ترین زن گربه‌ایه که در تمام اقتباس‌ها از کمیک‌های بتمن (چه سینمایی چه انیمیشنی چه ویدئو گیمی) دیده میشه.
کریستوفر واکن در نقش مکس شرک طبق معمول خیره کننده، دلنشین و به قدر کافی خوبه.
اون باهوش، جاه طلب، خبیث و مکاره و به با اون موهای بلند و نقره‌ای و اداهای خاص رفتاری هم لج درمیاره هم جذابه.
شگفتی بعدی دنی دویتو با قد یک‌متر و نیمی که مثل فایفر بهترین اقتباس کارکتر خودش رو به نمایش میذاره.
بتمن همیشه دشمن‌های جذابی داشته، از ضدقهرمان‌هایی مثل رد هود (ورژن جیسون تاد) و زن گربه‌ای تا آنتاگونیست‌هایی که راس همه‌شون جوکر محبوب قرار داره ولی پنگوئن توی کمیک‌ها و گیم‌ها شخصیت شرور محبوبی نبوده و نیست اما دنی دویتو پنگوئنی به نمایش میذاره سرشار از خلاقیت و شوخی‌های ریز (دویتو کمدین باسابقه‌ایه) با یه تراژدی در پس زمینه (مثل شخصیت بتمن) که تا آخرین لحظات حضورش توی فیلم حفظ میشه.
پنگوئن این فیلم زیرک، شرور، چندش‌آور، بامزه و ترحم انگیزه و سیر شخصیتی خیلی خوبی داره.
درکل بخاطر شخصیت پردازی خوب، مدیریت شایسته کارکترها توسط برتون و بازی‌های درجه یک، شخصیت مهم احمقی توی فیلم نداریم؛ همه باهوش و زیرک و با نقشه‌ها و انگیزه‌هایی برای خودشون هستن و این موردیه که از فیلم بتمن قبلی خیلی بهتر شده.
نیکلسون در نقش جوکر عالی بود ولی گاهی انگار بیش از حد احمق میشد اما اینجا چنین خبری نیست.
موسیقی الفمن توی این فیلم حزن بیشتری داره، ترک مخصوصی که بعضی از سکانس‌های زن گربه‌ای شنیده میشه جز ماندگارترین ترک‌های آثار سینمایی بتمنه. اگه بتونم حتما این ترک رو داخل کانال قرار میدم.
همونطور که گفتم موسیقی دنی الفمن بیشتر سکانس‌های فیلم‌های برتون حضور داره ولی هیچ جا حضورش اضافی نیست و توی هر فیلم شخصیت منحصربه‌فردی داره.
✂️فضاسازی گاتهام چیزیه که توی این فیلم بشدت خودنمایی میکنه.
اینبار عناصری از طراحی، معماری، مجسمه سازی، طراحی دکور و صحنه، تئاتر و کمیک بوک با شاخصه‌های سینمایی و داستان پردازی به سبک اساطیری گرد هم اومدن تا گاتهامی بسازن که به عقیده من یونیک‌ترین و بهترین (در کنار بتمن ۲۰۲۲ و گاهی اوقات نخستین بتمن نولان) گاتهام سینماست.
اگه خاطرتون باشه درباره طراحی گاتهام در قسمت قبل به این اشاره کردم که سبک معماری و فضاسازی نیویورک در دهه سی و دوران طلایی گانگستر‌ها رو ترکیب کرده با عوامل استیم پانک. (استیم پانک نگاهی خیالی و سورئال به عصر بخار و انقلاب صنعتی و تا حدودی انگلستان ویکتوریاییه.)
حالا در بازگشت بتمن ما بجای تاکید بر عوامل گذشته و کلاسیک، شاخصه‌هایی از مکتب هنری-فکری فوتوریسم می‌بینیم.
گاتهام اینبار پر از برف (بخاطر کریسمس) و مملو از مجسمه‌های عظیم الجثه مدرنیه که ازش شهری منحصر به فرد می‌سازه. گاتهامی که گاهی اوقات صحنه باشکوهی از یه تئاتر بنظر میاد و گاهی اوقات شهری به جا مونده از دوران اساطیر و گاهی اوقات شهر صنعتی‌ای در آن سبک از روایت‌هایی که چی میشد اگه فاشیسم بر ما حاکم بود!
این طراحی صحنه فوق‌العاده ابعاد ریزتری هم داره.
با غار بتمن بهتری روبرو هستیم. (نسبت به نسخه قبل و کلا تمام آثار سینمایی بتمن)
باغ وحش یخ زده و وحشتناک گاتهام و مخفیگاه تاریک و سرد پنگوئن در زیر اون.
خانه صورتی و دخترانه سلینا کایل که با تبدیلش به زن گربه‌ای عبارت
Hello there
تبدیل میشه به
Hell here
و تمام اون عوامل با بازی خوب میشل فایفر تخریب میشن تا از بین رفتن معصومیت سلینا کایل رو شاهد باشیم.
?تیم برتون توی ادوارد دست قیچی به عنوان کارگردانی که تونسته بود یکی از بهترین فیلم‌های فانتزی تاریخ رو بسازه، تواناییش رو پرداخت کارکترها و روایت داستان ثابت کرده بود.
از طرفی با فیلم بتمن ۱۹۸۹ یه پروژه بیگ پروداکشن رو به خوبی مدیریت کرده بود که با وجود یسری ضعف‌ها فیلم موفق و ماندگاری محسوب میشه.
حالا توی بازگشت بتمن این دو توانایی برتون باهم ترکیب میشن تا این اثر فوق‌العاده رو بسازن.
برتون همونطور که از اثر و خاطرات این برهه از زندگیش مشخصه، حرفه‌ای تر شده و به عنوان کارگردان همه چیزو از داستان تا بحث دکورسازی به خوبی مدیریت میکنه و میشه گفت توی همین سالهاست که سوار بر موج پیشرفت و تاریخ ساز شدن، بالا و بالاتر میره و دو دهه طلایی رو پشت سر میذاره که بازگشت بتمن فقط بخشی از اون محسوب میشه.
?چندتا نکته ریز:
?پل رونس و دایان سالینجر که توی فیلم ماجراجویی بزرگ پی‌وی(اولین فیلم سینمایی تیم برتون) مقابل هم قرار گرفته بودن و شخصیت پی‌وی و سیمون بودن، اینجا در بازگشت بتمن نقش پدر و مادر پنگوئن رو دارن.
?همچنین دنی دویتو بعدتر در سه فیلم دیگه با برتون همکاری میکنه، مریخ حمله میکنه، ماهی بزرگ (از شاهکارهای برتون) و آخرین فیلم سینمایی برتون یعنی دامبو.
اونجا باز هم مقابل مایکل کیتون قراره میگیره!
?بازگشت بتمن برخلاف منتقدان و تماشگران نتونست برادران وارنر رو راضی کنه و برای دو دنباله بعدی کارگردانی فیلم رو به جوئل شوماخر میدن و نتیجه میشه دوتا از بدترین فیلم‌های بتمن! بتمن برای همیشه و بتمن و رابین.
تیم برتون تهیه کنندگی بتمن برای همیشه رو به عهده داشته.
درضمن مایکل کیتون از نقش بتمن کنار میره و دو بازیگر دیگه توی فیلم‌های بعدی نقشش رو بازی میکنن.
?طراح دکور بتمن اول یعنی آنتوان فورست که برنده اسکار شده بود برای همین فیلم و با استنلی کوبریک هم همکاری داشت، قبل از فیلمبرداری بازگشت بتمن درگیر چند پروژه شد که در ادامه کنسل شدن و نتونست برای بازگشت بتمن قرارداد ببنده و بخاطر مشکلاتی در زندگی شخصیش، یکم بعد از استارت ساخت بازگشت بتمن خودکشی کرد.
سیدامیرعلی خطیبی
