امام رضا (ع)، امامِ انتخابهای سخت و عاقلانه
زندگی امام رضا (علیهالسلام) از سختترین و پیچیدهترین دوران حیات اهلبیت (علیهمالسلام) بوده است. ایشان در تقابل با مأمون که حاکمی قدرتمند، دانشمند و البته با زیرکیهای شیطانی بوده، در موقعیتهای سخت و دشواری قرار گرفتند.
حضرت رضا (ع) در مواجهه با حکومت، ناچار به انتخابهایی بودند که چهبسا هر دو سوی آن به شکست اهلبیت (ع) و خاندان پیامبر (ص) منجر میشد و در مقابل تحکیم قدرت عباسیان را در پی داشت؛ و البته در عمده این انتخابها ایشان از سوی مأمون تحتفشار و اجبار قرار داشتند: «انتخابهای اجباری»:
هجرت ایشان از مدینه به طوس، پذیرش ولایتعهدی مأمون، سکه زدن به نام ایشان، حضور در مناظرات علمی، حضور در نماز عید فطر، و بسیاری موارد دیگر که در متن منابع تاریخی آمده است.
ولی امام هشتم، در تمامی موارد با تقوا و علم الهی، ورق را به نفع امامت برگرداند و از تمامی صحنههای دشوار، موقعیتهای طلایی برای تبیین توحید، اثبات امامت و فضاسازی برای شبکه شیعه فراهم آورد آنچنان که مأمون بعد از مدتی خود را مغلوب این میدان دانست و مانند پدران خود دست به امامکُشی زد. (لعنهالله علیهم اجمعین).
طبق روایتی که شیخ صدوق از اباصلت هروی نقل کرده است:
أَنَّ اَلْمَأْمُونَ قَدَّمَ إِلَيْهِ عِنَباً مَسْمُوماً، وَ أَمَرَهُ أَنْ يَأْكُلَ مِنْهُ، فَأَكَلَ مِنْهُ اَلرِّضَا عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ ثَلاَثَ حَبَّاتِ، ثُمَّ رَمَى بِهِ وَ قَامَ، فَقَالَ اَلْمَأْمُونُ: إِلَى أَيْنَ؟ قَالَ: إِلَى حَيْثُ وَجَّهْتَنِي.
مأمون در آخرین ملاقات، انگوری زهرآلود پیش روی امام گذاشت و به او اجبار کرد که باید از این انگور بخوری. امام اینبار به نقشه مأمون تن داد و این اجبار را به آخرین «انتخاب آگاهانه» در مسیر امامت خود تبدیل کرد و شهادتی تاریخساز رقم زد.
سه حبه از آن انگور زهرآلود را میل کرد و از مجلس مأمون خارج شد. خلیفه عباسی از او پرسید کجا میروید؟ فرمود به آنجایی میروم که تو مرا فرستادی؛ و این نشان میدهد امام، جاهلانه و بیخبرانه این انتخاب را انجام نداده و در درستترین نقطه، تاریخ شهادت را انتخاب کرده است.
این در حالی است که در لحظهای که پیک مأمون به مدینه آمد تا امام را مجبور به کوچ اجباری و مراجعه به درگاه مأمون کند حضرت این اجبار را پذیرفت و عنوان کرد اگر نپذیریم مأمون من را میکشد و ما مجاز نیستیم خود را به کشتن دهیم.
این نشان میدهد پشت انتخابهای ولی خدا چه آنجا که زندگی را انتخاب میکنند چه آنجا که شهادت را برمیگزیند فلسفه روشن و دیدگاه متعالی وجود دارد.
وظیفه شیعه آن است که فلسفه و روش انتخابهای اهلبیت (ع) را فهم کرده و از آن الگوگیری کند.
