یکی از مهمترین کارها در تربیت فرزند آن است که پدر و مادر و نهادهای تربیتی، برای روحیه زیادهخواهی فرزندان چارهای بیندیشند و آن را در مسیر درست هدایت کنند.
إِنَّ الإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً» (معارج/۱۹–۲۱)
· انسان هلوع (بسیار حریص و ناشکیبا) آفریده شده.
· یعنی میل شدید به جمع کردن نعمت و پرهیز از سختی در سرشت انسان نهاده شده.
نوعی میل طبیعی به بیشتر خواستن در ذات انسان هست.
باید این میل را به رسمیت بشناسیم و آن را در جهت درست مدیریت کنیم.
«حرص» در اصل میل به کمال است.
این میل در اصل نیروی محرک رشد است.
اگر انسان میل به پیشرفت نداشت، متوقف میشد. بنابراین ذاتاً نقص نیست؛ بلکه یک نیروی طبیعی برای رشد و بقاست.
خطا اینجاست که انسان کمال را در «دنیا» جستجو کند، در حالیکه کمال حقیقی در «قرب الهی» است. حرص وقتی به دنیا و خودخواهی بسته بشود، ضعف و رنج بهدنبال دارد.
وقتی این میل کنترل نشود و در مسیر نادرست به کار رود تبدیل به ضعف میشود.
در این حالت، حرص یک نقص اخلاقی و بیماری روحی میشود که باید درمان شود.
هنر انسان این است که «میل بیشتر خواستن» را به «شوق مقدس» تبدیل کند.
عارفان میگویند اگر همین حرص به سمت خدا، علم، عشق و حقیقت هدایت شود، دیگر «حرص» نیست بلکه شوق و طلب مقدس است.
یکی از مهمترین کارها در تربیت فرزند آن است که پدر و مادر و نهادهای تربیتی، برای روحیه زیادهخواهی فرزندان چارهای بیندیشند و آن را در مسیر درست هدایت کنند.
باید توجه کرد خیلی از ریشههای حرص منفی (مثل طمع، مقایسه، حسادت) از کودکی شکل میگیرد.
۱. ریشههای درونی ـ وجودی
میل طبیعی به بقا و امنیت (انسان میترسد چیزی را از دست بدهد یا در آینده کمبود پیدا کند- حرص به خاطر ترس از فقر و کمبود)
میل به کمال و بینهایت
۲. ریشههای روانی
احساس ناامنی روانی (کسی که اعتماد به نفس یا اعتماد به خدا ندارد)
مقایسه اجتماعی (دیدن داشتههای دیگران، میل به رقابت ناسالم و حسادت به دیگران)
عادتهای کودکی (مانند کودکانی که همیشه در محرومیت و ممنوعیت بودهاند)
۳. ریشههای اجتماعی و فرهنگی
فرهنگ مصرفگرایی (تبلیغات، رسانهها و سبک زندگی مدرن)
رقابت اقتصادی و اجتماعی (جوامعی که موفقیت را فقط با «پول و مقام» میسنجند)
۴. ریشههای دینی و اخلاقی
ضعف ایمان و بیاعتمادی به رزق الهی
بیاعتمادی به خدا و بدبینی نسبت به مهربانی او
راهکارهایی برای تبدیل حرص منفی به حرص مثبت در تربیت فرزند
۱. شناخت و جهتدهی میل به تملک
بچهها ذاتاً دوست دارند بیشتر داشته باشند (اسباببازی، خوراکی…)؛ پس باید این میل به داشتن را، به تلاش، مسئولیتپذیری، شکرگزاری و پاسخگویی گره زد.
۲. آموزش قناعت همراه با شکرگزاری
۳. الگوسازی والدین
پدر و مادر نباید دائم حرص مادی نشان دهند.
۴. تبدیل رقابت مادی به رقابت معنوی و علمی
۵. تمرین انفاق و بخشش
۶. هدایت حرص به سمت ارزشهای والا
