بلوک سبک سیمانی یا بلوک پوکه ای از اختلاط سیمان تیپ 2 و سبکدانه های صنعتی و یا معدنی مناسب و لرزاندن و متراکم کردن مخلوط و عمل آوردن و مراقبت از آنها در محیط مناسب تولید میشود. بلوک سبک سیمانی (Lightweight concrete blocks ) به اشکال توخالی و توپر ساخته شده و در دیوارهای خارجی و داخلی به صورت باربر و غیر باربر و در تیغه‌های جدا کننده و سقفهای تیرچه بلوک و سایر قسمتهای ساختمان به مصرف می‌رسند. بلوک سبک سیمانی بیشتر در نقاطی مرسوم هستند که برای تولید آجر محدودیتهایی وجود داشته باشد. از مزایای این فرآورده، صرفه‌جویی در مصرف مصالح و زمان اجرا، حمل آسان، عایق بودن نسبی حرارتی و صوتی و سهولت در مسلح کردن می‌باشد. وزن بلوک سبک بستگی به وزن بتنی دارد که بلوک با آن ساخته میشود، بلوک سبک ساخته شده از شن و ماسه طبیعی رودخانه‌ای یا شکسته دارای وزن ویژه‌ای معمولی و در حدود ۲۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب هستند و بلوک سبک با وزن ویژه کمتر از ۱۶۸۰ کیلوگرم بر متر مکعب را بلوک سبک به حساب می‌آورند، در ساخت این بلوک سبک از دانه‌هایی مانند پوکه معدنی قروه و استفاده میشود. مقاومت بلوک سبک سبک با وجود کاهش وزن، در مقایسه با بلوک سبک معمولی، کاهش چشمگیری ندارد.
بلوک سبک سیمانی به لحاظ شکل ظاهری به انواع توخالی باربر و غیر باربر و توپر و آجر بتنی و از نقطه نظر محل مصرف به دیواری توکار و نما دار، تیغه‌ای، ستونی و سقفی گروه‌بندی می‌شوند. بلوک سبک ویژه‌ای نیز برای دودکش، نعل درگاه، جدول خیابانها و پیاده‌روها و فرش کف ساخته میشود. بلوک سبک مورد مصرف در هر پروژه باید از لحاظ ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی و ابعاد و شکل ظاهری با آنچه در مشخصات فنی خصوصی و نقشه‌ها و دیگر مدارک پیمان ذکر شده است، مطابقت داشته باشند. نمونه‌های انواع بلوک مصرفی شامل بلوک سبک توکار و نما دار دیواری و سقفی باید قبلاً به تصویب دستگاه نظارت برسد. ویژگیها و روشهای آزمایش بلوک سبک باید مطابق استانداردهای ایرانی زیر باشد : 1- استاندارد شماره ۷۰ : بلوک سبک سیمانی. 2- استاندارد شماره ۲۹۰۹ : استاندارد، ویژگیها و روشهای آزمون تیرچه و بلوک سقفی. 3- هر استاندارد ایرانی دیگری که تا زمان انعقاد پیمان در باره انواع بلوک سبک سیمانی تدوین یا تجدیدنظر شود.
طریقه ساخت بلوک تا زمانی که استاندارد ایرانی در برخی موارد تدوین نشده باشد : در درجه اول استانداردهای سازمان بین‌المللی استاندارد ISO معتبر خواهد بود و در صورت نبودن استاندارد مذکور به ترتیب استانداردهای آمریکایی ASTM ، بریتانیایی BS و آلمانیDIN ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
بلوک سبک دیواری : بلوک سبک سیمانی ساده باید به شکل مکعب مستطیل و کاملاً سالم و بدون عیب بوده و سطوح آن چسبندگی کافی با اندود و ملات داشته باشد. ( استاندارد ایران شماره ۷۰، سال ۱۳۵۷ ). بلوک سبک توخالی دیواری را به انواع ۴۰×۳۰×۲۰، ۴۰×۲۰×۲۰ و ۴۰×۱۰×۲۰ سانتیمتر گروه‌بندی کرده و جمع طول قطعات توپر را بیش از کل طول در همان جهت و سطح قسمتهای پر را بیش از (۵۰%) سطح کل بلوک در جهت عمود بر بار وارده و ضخامت حداقل جداره‌ها و پوسته خارجی بلوک سبک کوچک را ۳ سانتیمتر و بلوک سبک متوسط و بزرگ را ۴ سانتیمتر تعیین نموده است. یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار در قیمت بلوک سبک ضخامت جداره آن است که نشان دهنده مصرف بیشتر سیمان و سبک دانه صنعتی و معدنی در آن است. واضح است که هرچه مواد اولیه بیشتری مصرف شود قیمت آن نیز بیشتر است. ابعاد مذکور اسمی هستند، و اندازه‌های واقعی طول و ارتفاع بلوک را، به خاطر وجود ملات، ۱ سانتیمتر کمتر اختیار می‌کنند. رواداری برای طول بلوک ۳± و برای عرض و ارتفاع بلوک ۵/۱± میلیمتر تعیین شده است. علاوه بر اندازه‌های ذکر شده ممکن است بلوک سبک در ابعاد و اندازه‌های دیگری نیز بنا به توافق خریدار و سازنده تهیه شوند.
طرز ساخت و مراقبت از بلوک سبک و خشک کردن آنها در استاندارد مزبور آمده است که باید از سوی سازندگان رعایت گردد. مخلوط بتن مصرفی در ساخت بلوک باید از یک پیمانه سیمان پرتلند و ۵/۳ پیمانه شن (به درشتی حداکثر نصف ضخامت نازک‌ترین دیواره بلوک و ۵/۲ پیمانه ماسه و ۱۵۰-۱۳۰ لیتر آب برای بتن لرزیده یا ۱۸۰-۱۶۰ لیتر برای بتن نلرزیده تشکیل شده باشد، اختلاط می‌تواند با دست یا ماشین انجام شود. در صورتی که ساختن بلوک با وسایل دستی انجام گیرد، مخلوط باید کم‌کم و در قشرهای ۵ تا ۵/۷ سانتیمتر در قالب ریخته و هر لایه جداگانه کوبیده و متراکم گردد تا قالب کاملاً پر شود و سپس روی قالب توسط ماله صاف و همسطح گردد. با توجه به اینکه در تولید بلوک سبک سیمانی از سیمان تیپ 2 استفاده میشود نوع سیمان و همچنین کارخانه سازنده سیمان در مقاومت نهایی بلوک سیمانی تاثیرگذار است. به بیان دیگر افزایش قیمت سیمان منجر به افزایش قیمت بلوک سیمانی خواهد شد و در صورتی که مشتری به دنبال بلوک سبک با هزینه کمتر باشد باید به دنبال تولید کننده ای باشد که سیمان پوزولانی در تولید بلوک استفاده میکند. سیمان تهران یکی از مرغوبترین انواع سیمان مصرفی در تولید بلوک سبک است و با توجه به قیمت بالای آن هزینه نهایی تولید بلوک نسر افزایش خواهد یافت. در صورتی که ساختن بلوک با وسایل مکانیکی انجام گیرد، قالب باید تا ارتفاع معینی بالاتر از سطح نهایی آن پر شده و مخلوط درون قالب پس از لرزاندن، کوبیده و صاف گردد. پس از قالب‌گیری باید بلوک سبک را بلافاصله از قالب جدا نموده و روی صفحات زیر بلوکی (پالت) به محل مناسبی برای عمل‌آوری منتقل ساخت، چنانچه تولید بلوک به وسیله ماشینهای بلوک زنی سیار (تخم کن) انجام شود، بستر زیر بلوک سبک باید صاف، تمیز و عاری از آلودگی و خاک بوده و با بتن یا اندود سیمانی پوشیده شده باشد.
همچنین برای جلوگیری از تابش آفتاب، ریزش باران و وزش باد، بلوک سبک را باید در محلهای سرپوشیده و دور از جریان هوا تولید کرد. در مورد تولید بلوک با ماشینهای خودکار باید به مشخصات فنی خاص ماشین توجه کافی مبذول گردد. هنگامی‌که دمای محیط از ۵ درجه سلسیوس کمتر باشد، باید تولید بلوک در محوطه روباز را متوقف نمود. به منظور جلوگیری از آثار تخریبی ناشی از تابش مستقیم خورشید، خصوصاً در دمای بیش از ۲۵ درجه سلسیوس، وزش باد، شسته شدن توسط باران و آبپاشی نادرست، کاهش سریع درجه حرارت در روزهای اول و سرمای زیاد و یخزدگی، عمل‌آوری بلوک سبک بتنی امری است ضروری. فاصله زمانی بین قالب‌گیری بلوک سبک و آغاز عملیات مراقبت حداقل ۴ تا ۵ ساعت خواهد بود. بلوک سبک باید سالم، بدون شکستگی سطوح و لبه‌ها و سایر نواقصی باشند که سبب ضعف بلوک در کار می‌گردد، از این رو بلوک سبک را باید به هنگام مصرف به دقت مورد بازدید قرار داد و از مصرف بلوک سبک معیوب خودداری نمود.تاب فشاری متوسط ۱۲ بلوک نباید از ۲۸۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (برای سطوح پر) کمتر شود مشروط بر اینکه تاب فشاری هیچ یک از بلوک سبک از (۷۵%) مقدار تاب متوسط به دست آمده کمتر نباشد.بلوک سبک سقفی ضخامت تیغه‌های بلوک سقفی حداقل ۱۵ میلیمتر، عرض تکیه‌گاه بلوک سقفی بر روی تیرچه دست کم ۵/۱۷ میلیمتر، رواداری در عرض بلوک ۲± و در طول و ارتفاع ۵± میلیمتر خواهد بود. مصرف سیمان در این بلوک به خاطر نازکی تیغه، قدری بیش از بلوک دیواری است.
