هولوکاست یکی از گنگ‌ترین و مرموزترین اتفاقات تاریخ بشر است. با اینکه در دورانی رخ داده که به نسبت ابزارهای ثبت وقایع وجود داشته، اما هنوز هم کسی با قاطعیت در مورد آن صحبت نمی‌کند. اما با این وجود کتاب‌ها و مقاله‌های زیادی در این زمینه وجود دارد. من در این یادداشت سعی می‌کنم کتاب‌های مختلفی که درباره این اتفاق تاریخی هستند و یا داستانشان در این زمان اتفاق افتاده، معرفی کنم. اما قبل از اینکه برم سراغ معرفی کتاب، دوست دارم با شما این موضوع را در میان بگذارم که چرا مطالعه درباره این دوره تاریخی برای من جذاب است.
۱- خیلی از یهودیان در این بازه زمانی که هیتلر به دنبال اجرای «راه حل نهایی» بود، ناامیدی مطلق را تجربه کرده‌اند. خواندن درباره اینکه چگونه آن‌ها با وجود این احساس ناامیدی مطلق، باز هم توانایی زندگی کردن داشتند، برای من الهام بخش است.
۲- از طرفی دیگر، خیلی از سربازان و دست‌اندرکاران اجرایی این فاجعه شهروندانی عادی! بودند. به قول آرنت در کتاب «آیشمن در اورشلیم» خیلی از آن‌ها صرفا از سر وظیفه‌شناسی این اقدامات را انجام می‌داند. چه بسا اگز هیتلر پیروز میدان نبرد بود، آن‌ها تا آخر عمر با افتخار زندگی می‌کردند. برای من درک همین موضوع که چه می‌شود آدم‌ها اعتماد و اعتقاد به یک سیستم و باور را به ارزش‌های ابتدایی اخلاقی ترجیح می‌دهند، مهم است. مطالعه این کتاب‌ها از مطالعه هزاران کتاب تجویزی که اصول و ارزش‌ها را به آدم یاد می‌دهند، بهتر است.
معرفی کتاب‌هایی درباره هولوکاست
کتاب اولی که پیشنهاد می‌کنم بخوانید، «آیشمن در اورشلیم» است. البته بی‌نهایت از شما خواهش می‌کنم به جای گوش دادن به خلاصه کتاب در پادکست بی‌پلاس، خود کتاب را بخوانید. راستش من به شعار «شیطان در جزئیات است» باور دارم. وقتی کتاب را به قلم هانا آرنت می‌خوانیم، جزئیاتی بسیار زیاد در ناخودآگاه ما از روند تغییر ایشمن از یک انسان عادی به یک «کارمند وظیفه شناس ارتش» ثبت می‌شود. به علاوه اینکه آرنت در ای کتاب تحلیل‌های نابی هم در خلال روایتش از دادگاه آورده که برای من خواندنشان به مثابه یادگیری نوعی شیوه فکر کردن است.
البته من هنوز این کتاب را تا انتها نخوانده‌ام. اما تا اینجایی که خوانده‌ام تقریبا از هر صفحه‌اش نکته‌های زیادی یاد گرفته‌ام.
کتاب دوم پیشنهادی من، کتاب انسان در جستجوی معناست. درست است که این کتاب را بیشتر در لیست‌های معرفی کتاب‌های انگیزشی می‌بینید، اما راستش برای من قسمت‌های اولش که دکتر فرانکل از مشاهدات خود به عنوان یک یهودی زندانی در اشویتس نوشته، مهم و آموزنده بود. در این کتاب هم معنایی که دکتر فرانکل سعی می‌کرد برای زندگی خود در آن شرایط پیدا کند، قابل تامل بود. این کتاب به قدری کوتاه است که پیشنهاد می‌کنم حتما آن را بخوانید.
کتاب سوم، داستانی کوتاه به نام دوست بازیافته است. دوست بازیافته ماجرای دو نوجوان است که قبل از روی کار آمدن هیتلر با یکدیگر دوست شدند. با آمدن هیتلر یکی طرفدار فاشیسم می‌شود و دیگری که یهودی بوده، از دوستش دلخور می‌شود. از اینجا به بعد هر چه بگویم، باعث لو رفتن داستان می‌شود. برای همین پیشنهاد می‌کنم حتما این داستان کوتاه را بخوانید.
من تصمیم دارم بعد از تمام کردن کتاب آیشمن در اورشلیم، کتاب خالکوب آشویتس را هم بخوانم. اگر شما هم کتابی در این زمینه خواندید که برایتان جالب بوده، خوشحال می‌شوم، معرفی کنید.
