امنيت اطلاعات درشبکه های کامپيوتری از جمله موضوعاتی است که اين روزها در کانون توجه تمامی سازمان ها و موسسات قرار گرفته است . در يک شبکه کامپيوتری به منظور ارائه خدمات به کاربران ، سرويس ها و پروتکل های زیادی نصب و پيکربندی می گردد. برخی از سرويس ها دارای استعداد لازم برای انواع حملات بوده و لازم است در مرحله اول و در زمان نصب و پيکربندی آنان ، دقت لازم در خصوص رعايت مسائل ايمنی انجام و در مرحله دوم سعی گردد که از نصب سرويس ها و پروتکل های غيرضروری ، خودداری شود، قطعا شناسائی سرويس های غيرضروری و انواع حملاتی که مهاجمان با استفاده از آنان شبکه های کامپيوتری را هدف قرار می دهند ، زمينه برپاسازی و نگهداری شبکه های کامپيوتری ايمن و مطمئن را بهتر فراهم میسازد .
حملات در يک شبکه کامپيوتری حاصل پيوند سه عنصر مهم سرويس ها ی فعال ، پروتکل های استفاده شده و پورت های باز می باشد . يکی از مهمترين وظايف کارشناسان IT ، اطيمنان از ايمن بودن شبکه و مقاوم بودن آن در مقابل حملات است . در زمان ارائه سرويس دهندگان ، مجموعه ای از سرويس ها و پروتکل ها به صورت پيش فرض فعال و تعدادی ديگر نيز غير فعال شده اند. اين موضوع ارتباط مستقيمی با سياست های يک سيستم عامل و نوع نگرش آنان به موضوع امنيت است.
اولين مرحله در خصوص ايمن سازی يک محيط شبکه ، تدوين ، پياده سازی و رعايت يک سياست امنيتی است که محور اصلی برنامه ريزی در خصوص ايمن سازی شبکه را شامل می شود . هر نوع برنامه ريزی در اين رابطه نیازمند توجه به موارد زير است :
پس از مشخص شدن جايگاه و نقش هر سرويس دهنده در شبکه می توان در ارتباط با سرويس ها و پروتکل های مورد نياز آن تصميم گيری نمود . برخی از سرويس دهندگان به همراه وظيفه آنان در يک شبکه کامپيوتری به شرح زير می باشد :
به منظور شناسایی سرویسها و پروتكلهای مورد نیاز بر روی هر یك از سرویس دهندگان، میبایست در ابتدا به این سوال پاسخ داده شود كه نحوه دستیابی به هر یك از آنان به چه صورت است، شبكه داخلی، شبكه جهانی و یا هر دو مورد. پاسخ به این سوال زمینه نصب و پیكربندی سرویسها و پروتكلهای ضروری و حذف نمودن سرویسها و پروتكلهای غیرضروری در ارتباط با هر یك از سرویس دهندگان موجود در یك شبكه كامپیوتری را فراهم مینماید.
هر سیستم عامل به منظور ارائه خدمات، نیازمند استفاده از سرویسهایمختلفی است. در حالت ایده آل، عملیات نصب و پیكربندی یك سرویس دهنده میبایست صرفا شامل سرویسها و پروتكلهای ضروری به منظور انجام وظایف هر سرویس دهنده باشد.
معمولاً تولید كنندگان سیستمهای عامل در مستندات مربوط به این سرویسها اشاره مینمایند. استفاده از مستندات و پیروی از روشهای استاندارد ارائه شده برای پیكربندی و آماده سازی سرویس دهندگان، زمینه نصب و پیكربندی مطمئن با رعایت مسائل ایمنی را بهتر فراهم میکند.
زمانی كه كامپیوتری در اختیار شما گذاشته میشود، معمولا بر روی آن نرمافزارهای متعددی نصب و پیكربندیهای خاصی نیز در ارتباط با آن اعمال شده است. یكی از مطمئنترین روشها به منظور آگاهی از این موضوع كه سیستم فوق انتظارات شما را متناسب با برنامه تدوین شده، تامین مینماید، انجام یك نصب Clean با استفاده از سیاستها و لیستها ی از قبل مشخص شده است. بدین ترتیب در صورت بروز اشكال میتوان به سرعت از این امر آگاهی و هر مشكل را در محدوده خاص خود بررسی و برای آن راه حلی انتخاب نمود.
برخی از مدیران شبكه عادت دارند كه پروتكلهای غیرضروری را نیز بر روی سیستم نصب کنند، دلیل آن عدم آشنایی دقیق آنان با نقش و عملكرد هریك از پروتكلها در شبكه بوده و در برخی موارد نیز بر این اعتقاد هستند كه شاید این پروتكلها در آینده مورد نیاز خواهد بود. پروتكلها همانند سرویسها، تا زمانی كه به وجود آنان نیاز نمیباشد، نمیبایست نصب گردند. با بررسی یك محیط شبكه با سوالات متعددی در خصوص پروتكلهای مورد نیاز برخورد نموده كه پاسخ به آنان امكان شناسایی و نصب پروتكلهای مورد نیاز را فراهم نماید.
به چه نوع پروتكل و یا پروتكلهایی برای ارتباط سرویس گیرندگان (Desktop)با سرویس دهندگان، نیاز میباشد؟
به چه نوع پروتكل و یا پروتكلهایی برای ارتباط سرویس دهنده با سرویس دهنده، نیاز میباشد ؟
به چه نوع پروتكل و یا پروتكلهایی برای ارتباط سرویس گیرندگان (Desktop)از راه دور با سرویس دهندگان، نیاز میباشد ؟
آیا پروتكل و یا پروتكلهای انتخاب شده ما را ملزم به نصب سرویسهای اضافهای مینمایند ؟
آیا پروتكلهای انتخاب شده دارای مسائل امنیتی خاصی بوده كه میبایست مورد توجه و بررسی قرار گیرد؟
در تعداد زیادی از شبكههای كامپیوتری، از چندین سیستم عامل نظیر ویندوز، یونیكس و یا لینوكس، استفاده میگردد. در چنین مواردی میتوان از پروتكل TCP/IPبه عنوان فصل مشترك بین آنان استفاده نمود. در ادامه میبایست در خصوص فرآیند اختصاص آدرسهای IPتصمیم گیری نمود به صورت ایستا و یا پویا و به كمك DHCP .در صورتی كه تصمیم گرفته شود كه فرآیند اختصاص آدرسهای IPبه صورت پویا و به كمك DHCP، انجام شود، به یك سرویس اضافه و با نام DHCPنیاز خواهیم داشت. با این كه استفاده از DHCPمدیریت شبكه را آسانتر مینماید ولی از لحاظ امنیتی دارای درجه پائینتری نسبت به اختصاص ایستای آدرسهای IP، میباشد چراكه كاربران ناشناس و گمنام میتوانند پس از اتصال به شبكه، بلافاصله از منبع صادركننده آدرسهای IP، یك آدرس IPرا دریافت و به عنوان یك سرویس گیرنده در شبكه ایفای وظیفه نمایند. اینوضعیت در ارتباط با شبكههای بدون كابل غیرایمن نیز صدق مینماید. مثلا یك فرد میتواند با استقرار در پاركینگ یك ساختمان و به كمك یك Laptopبه شبكه شما با استفاده از یك اتصال بدون كابل، متصل گردد. پروتكل TCP/IP، برای «معادل سازی نام به آدرس» از یك سرویس دهنده DNSنیز استفاده مینماید.
در شبكههای تركیبی شامل چندین سیستم عامل نظیر ویندوز و یونیكس و با توجه به این كه ویندوز۰٫۴ NTو یا ۲۰۰۰ شده است، علاوه بر DNSبه سرویس WINSنیز نیاز میباشد. همزمان با انتخاب پروتكلها و سرویسهای مورد نیاز آنان، میبایست بررسی لازم در خصوص چالشهای امنیتی هر یك از آنان نیز بررسی و اطلاعات مربوطه مستند گردند (مستندسازی، ارج نهادن به زمان خود و دیگران است). راه حل انتخابی، میبایست كاهش تهدیدات مرتبط با هر یك از سرویسها و پروتكلها را در یك شبكه به دنبال داشته باشد.
حملات در يک شبکه کامپيوتری ، حاصل پيوند سه عنصر مهم سرويس ها ی فعال ، پروتکل های استفاده شده و پورت های باز می باشد. کارشناسان امنيت اطلاعات باید شبکه ای ايمن و مقاوم در مقابل انواع حملات را ايجاد و نگهداری نمايند.
جدول زير برخی از حملات متداول را نشان می دهد :
هدف از حملات DoS ، ايجاد اختلال در منابع و يا سرويس هائی است که کاربران قصد دستيابی به آنان را دارند ( از کار انداختن سرويس ها ) . مهمترين هدف اين نوع از حملات ، سلب دستيابی کاربران به يک منبع خاص است .
در اين نوع حملات، مهاجمان با بکارگيری روش های متعددی تلاش می نمايند که کاربران مجاز را به منظور دستيابی و استفاده از يک سرويس ، دچار مشکل نموده و بنوعی در مجموعه سرويس هائی که يک شبکه ارائه می نمايد ، اختلال ايجاد کنند.
تلاش در جهت ايجاد ترافيک کاذب در شبکه ، اختلال در ارتباط بين دو ماشين ، ممانعت کاربران مجاز به منظور دستيابی به يک سرويس ، ايجاد اختلال در سرويس ها ، نمونه هائی از ساير اهدافی است که مهاجمان دنبال می نمايند . در برخی موارد و به منظور انجام حملات گسترده از حملات DoS به عنوان نقطه شروع و يک عنصر جانبی استفاده شده تا بستر لازم برای تهاجم اصلی ، فراهم گردد . استفاده صحيح و قانونی از برخی منابع نيز ممکن است ، تهاجمی از نوع DoS را به دنبال داشته باشد . مثلا” يک مهاجم می تواند از يک سايت FTP که مجوز دستيابی به آن به صورت anonymous می باشد ، به منظور ذخيره نسخه هائی از نرم افزارهای غيرقانونی ، استفاده از فضای ذخيره سازی ديسک و يا ايجاد ترافيک کاذب در شبکه استفاده نمايد.
اين نوع از حملات می تواند غيرفعال شدن کامپيوتر و يا شبکه مورد نظر را به دنبال داشته باشد . حملات فوق با محوريت و تاکيد بر نقش و عمليات مربوط به هر يک از پروتکل های شبکه و بدون نياز به گرفتن تائيديه ، صورت می پذيرد .
برای انجام اين نوع حملات از ابزارهای متعددی استفاده می شود که با کمی حوصله و جستجو در اينترنت می توان به آنان دستيابی پيدا کرد . مديران شبکه های کامپيوتری می توانند از اين نوع ابزارها ، به منظور تست ارتباط ايجاد شده و اشکال زدائی شبکه استفاده نمايند . حملات DoS تاکنون با اشکال متفاوتی ، محقق شده اند . در ادامه با برخی از آنان آشنا می شويم .
يکی ديگر از حملات DoS ، نوع خاص و در عين حال ساده ای از يک حمله DoS می باشد که با نام Distributed DoS ) DDoS) ، شناخته می شود .در اين رابطه می توان از نرم افزارهای متعددی به منظور انجام اين نوع حملات و از درون يک شبکه ، استفاده بعمل آورد. کاربران ناراضی و يا افرادی که دارای سوء نيت می باشند، می توانند بدون هيچگونه تاثيری از دنيای خارج از شیکه سازمان خود ، اقدام به ازکارانداختن سرويس ها در شبکه نمايند. در چنين حملاتی ، مهاجمان نرم افزاری خاص و موسوم به Zombie را توزيع می نمايند . اين نوع نرم افزارها به مهاجمان اجازه خواهد داد که تمام و يا بخشی از سيستم کامپيوتری آلوده را تحت کنترل خود درآورند. مهاجمان پس از آسيب اوليه به سيستم هدف با استفاده از نرم افزار نصب شده Zombie ، تهاجم نهائی خود را با بکارگيری مجموعه ای وسيع از ميزبانان انجام خواهند داد. ماهيت و نحوه انجام اين نوع از حملات ، مشابه يک تهاجم استاندارد DoS بوده ولی قدرت تخريب و آسيبی که مهاجمان متوجه سيستم های آلوده می نمايند ، متاثر از مجموع ماشين هائی ( Zombie ) است که تحت کنترل مهاجمان قرار گرفته شده است .
به منظور حفاظت شبکه ، می توان فيلترهائی را بر روی روترهای خارجی شبکه به منظور دورانداختن بسته های اطلاعاتی مشمول حملات DoS ، پيکربندی نمود .در چنين مواردی می بايست از فيلتری ديگر که امکان مشاهده ترافيک (مبداء از طريق اينترنت) و يک آدرس داخلی شبکه را فراهم می نمايد ، نيز استفاده گردد .
Back door ، برنامه ای است که امکان دستيابی به يک سيستم را بدون بررسی و کنترل امنيتی ، فراهم می نمايد . برنامه نويسان معمولا” چنين پتانسيل هائی را در برنامه ها پيش بينی تا امکان اشکال زدائی و ويرايش کدهای نوشته شده در زمان تست بکارگيری نرم افزار ، فراهم گردد. با توجه به اين که تعداد زيادی از امکانات فوق ، مستند نمی گردند ، پس از اتمام مرحله تست به همان وضعيت باقی مانده و تهديدات امنيتی متعددی را دارد .
برخی از متداولترين نرم افزارها ئی که از آنان به عنوان back door استفاده می گردد ، عبارتند از :
نرم افزارهای Back Orifice ، NetBus, Sub7 دارای دو بخش ضروری سرويس دهنده و سرويس گيرنده، می باشند . سرويس دهنده بر روی ماشين آلوده مستقر شده و از بخش سرويس گيرنده به منظور کنترل از راه دور سرويس دهنده ، استفاده می گردد.به نرم افزارهای فوق ، ” سرويس دهندگان غيرقانونی ” گفته می شود .
برخی از نرم افزارها از اعتبار بالائی برخوردار بوده ولی ممکن است توسط کاربرانی که اهداف مخربی دارند ، مورد استفاده قرار گيرند :
همانند ساير نرم افزارهای کاربردی ، نرم افزارهای فوق را می توان هم در جهت اهداف مثبت و هم در جهت اهداف مخرب بکارگرفت.
بهترين روش به منظور پيشگيری از حملات Back doors ، آموزش کاربران و مانيتورينگ عملکرد هر يک از نرم افزارهای موجود است، به کاربران می بايست آموزش داده شود که صرفا از منابع و سايت های مطمئن اقدام به دريافت و نصب نرم افزار بر روی سيستم خود نمايند . نصب و استفاده از برنامه های آنتی ويروس می تواند کمک قابل توجهی در بلاک نمودن عملکرد اينچنين نرم افزارهائی ( نظير : Back Orifice, NetBus, and Sub7 ) را به دنبال داشته باشد . برنامه های آنتی ويروس می بايست به صورت مستمر بهنگام شده تا امکان شناسائی نرم افزارهای جديد ، فراهم گردد.