نقد و تحلیل فیلم Materialists

کارگردان و نویسنده: سلین سانگ

سلین سانگ، با فیلم تحسین‌شده‌ی «زندگی‌های گذشته» (Past Lives)، به زبانی شاعرانه، به مفهوم سرنوشت و پیوندهای انسانی پرداخت. حال با دومین اثرش، «Materialists»، از فضای اندوهِ تقدیر فاصله گرفته و به قلمروِ تلخ و واقعیِ یک رابطه‌ی مدرن وارد می‌شود. این فیلم، به‌جای بازنمایی یک درام پرهیجان، یک مطالعه‌ی موردیِ دقیق از تردید، منفعت‌طلبی و عشقِ گمشده در عصرِ سرمایه‌داری‌ست.

روایت حول یک زن، یک دلالِ عشق، می‌چرخد که در میانه‌ی دو مرد ایستاده: پارتنر ثروتمندش و معشوق سابقِ ورشکسته‌اش. سانگ با هوشمندی، این مثلث عشقیِ کهنه را به یک کشمکش درونیِ تمام‌عیار بدل می‌سازد. گره‌های داستانی نه از حوادث بیرونی، بلکه از دیالوگ‌های نفس‌گیر و انتخاب‌های ظریف شخصیت‌ها می‌جوشد. فیلم‌نامه از فرو رفتن در کلیشه‌ها پرهیز می‌کند و با زبانی دقیق و گزنده، لایه‌های پنهانِ جامعه‌ای را می‌کاود که در آن، ارزشِ انسان‌ها به حساب‌های بانکی‌شان پیوند خورده است. این اثر فرصت ورود به این لایه‌ها را از دست نمی‌دهد، بلکه ما را در کنار قهرمان داستان، وادار به مواجهه‌ای صادقانه با انتخاب‌هایی می‌کند که شاید کمتر کسی به راحتی از پس آن‌ها برآید. (اما زن داستان ما، خود دلال و متخصصی روابط مشترک است)

اجرا و فرم | کلام، معماریِ قاب‌ها را می‌سازد

بزرگ‌ترین ویژگی فرمیکِ فیلم سانگ، برتری بی‌چون و چرای کلام بر تصویر است. برخلافِ «زندگی‌های گذشته» که سکوت‌ها و نگاه‌ها حرف می‌زدند، در «Materialists»، این دیالوگ‌ها هستند که ضرب‌آهنگ و جهانِ فیلم را می‌سازند. قاب‌های سرد، نورپردازی خنثی و میزانسن‌های حساب‌شده، همگی در خدمتِ گفت‌وگوها هستند. این هم‌نشینی میان فرم و محتوا، به‌شکلی ارگانیک در طول فیلم بسط می‌یابد.(حتی پیشنهاد می کنم در شروعِ هر گفتگو، تماشا را اندکی نگه دارید، محیط را نظاره کنید و سپس با تمرکز به گُفت و گو گوش کنید)
تدوینِ حساب‌شده، ضرب‌آهنگِ درونی روایت را به خوبی به مخاطب منتقل می‌کند و از هرگونه ملال‌آوری جلوگیری می‌کند. فیلمبرداری با وجودِ استاندارد بالا، فاقد امضای بصریِ منحصربه‌فردِ سانگ است، اما همین سادگیِ معنادار، به مخاطب اجازه می‌دهد تا تنها بر روی کلام و واکنش‌های شخصیت‌ها تمرکز کند.

بازیگری | سه ضلعِ یک تنهایی

در این اقلیمِ سرد و بی‌روح، بازیگران فیلم درخشان ظاهر شده‌اند. گرتا لی، در نقش زنِ داستان، با اندامی فرو ریخته و نگاهی سرشار از تردید، تمام بار احساسی و دراماتیک فیلم را بر دوش می‌کشد. بازی او یک اجرای دقیق، پخته و به معنای واقعی کلمه، تراژیک است. کریس ایوانز در نقش پارتنر ثروتمند و پدرو پاسکال در نقش معشوق سابق، هر دو به خوبی در جایگاه خود، بسیار درخشان ظاهر شده‌اند. آن‌ها به‌جای کلیشه‌های یک پارتنرِ بد و یک معشوقِ خوب، شخصیت‌هایی واقعی، چندوجهی و باورپذیر را خلق کرده‌اند. شیمی بین این سه بازیگر به شکل غریبی صادقانه است و مخاطب را با خود همراه می‌کند. بازی‌های خیره‌کننده‌ی این سه بازیگر، ستون فقراتِ فیلم را تشکیل می‌دهند و به‌طور محسوسی، کیفیت کلی اثر را ارتقا می‌بخشند.

تأثیرگذاری و افق فرهنگی | صدایی که به وقتش طنین‌انداز می‌شود

فیلم «Materialists» آشکارا می‌خواهد تلنگری باشد به نادیده‌هایِ جامعه‌ای که در آن، مرز میان عشق و منفعت، محو شده است. کارگردان دغدغه‌ی نشان دادن درد و رنجِ انسانِ معاصر را دارد و این بار، پیام‌های اجتماعی فیلم از دل داستان و از بطن شخصیت‌ها می‌جوشند. این ارگانیک بودن، پیام فیلم را به شدت تقویت می‌کند. فیلم از ما می‌پرسد:

آیا انتخاب میان دو مرد، واقعاً انتخاب بین دو فرد است یا انتخاب میان دو نوع زندگی؟ این پرسش، فیلم را به یک اثرِ ماندگار تبدیل می‌کند.

نقاط قوت و ضعف

نقاط قوت:

• فیلمنامه‌ی قوی و هوشمندانه: سانگ به‌جای تکرار کلیشه‌ها، به آناتومی روابط مدرن می‌پردازد و مرزهای میان عشق و تجارت را به چالش می‌کشد.

• بازیگری درخشان: اجرای پخته و تأثیرگذار گرتا لی، کریس ایوانز و پدرو پاسکال، که به شخصیت‌ها عمق می‌بخشد و خلأهای احتمالی فیلمنامه را پوشش می‌دهد.

• کارگردانیِ هدفمند: استفاده هوشمندانه از دیالوگ‌ها به عنوان محور اصلی روایت، که فرم بصری را در خدمتِ محتوا قرار می‌دهد و به فیلم اصالت می‌بخشد.

• برخورد صادقانه با پیچیدگی‌های اخلاقی: فیلم از قضاوت شخصیت‌ها پرهیز می‌کند و به مخاطب اجازه می‌دهد تا با درونیات آن‌ها همدلی کند.

نقاط ضعف:

• لحن سرد و گاهی خشک: که ممکن است برای مخاطب عام، کمی دور از دسترس باشد و از برقراری ارتباط عاطفی با فیلم بکاهد.

• عدم وجودِ غافلگیری بصری: با وجود استاندارد بالای فنی، فیلمبرداری فاقد امضای بصریِ منحصربه‌فردی است که آن را از سایر آثار متمایز کند.

امتیازدهی نهایی:

بازیگری | ۹ از ۱۰
فیلمنامه | ۸.۵ از ۱۰
کارگردانی | ۸ از ۱۰
تأثیرگذاری کلی | ۸.۵ از ۱۰

نوشته: سعید رهنما | راوی مرزهای ناپیدای اجرا

پ.ن: «Materialists» مانند یک اتاق عمل است، جایی که سانگ با دقت و بی‌رحمی، قلبِ رابطه‌ها را کالبدشکافی می‌کند. او نشان می‌دهد که چگونه معیارهای اقتصادی، به مانند یک ویروس، به درونی‌ترین لایه‌های عشق نفوذ کرده‌اند. این فیلم یک زنگ خطر است، نه برای زنان و مردانِ تنها، بلکه برای جامعه‌ای که فراموش کرده است برخی چیزها را نمی‌توان با هیچ معیار مادی قیمت‌گذاری کرد. حالا، شاید تصمیم گرفتید تنها به عنوانِ یک سرگرمی، نگاهش نکنید و اندکی پس از آن تامل کنید.