اگر متن زیر را به‌دقت بخوانید و نکته‌هایش را در نوشته‌هایتان به‌کار ببرید، به جرئت می‌گویم حداقل ۲۰٪ انشا و طرز نوشتنتان بهتر می‌شود! پس ارزش خواندن دارد.
هیچ چیزی به اندازهٔ ترجمهٔ غلط ساختارِ به‌اصطلاح مجهول از انگلیسی به فارسی یا کاربرد همین ساختار نادرست در نوشتار خودمان به زبان فارسی آسیب نزده است. در انگلیسی دو گونه جمله داریم: Active و Passive. مثال زیر را ببینید:
Active voice: 1) Monkeys adore bananas. 2) The cashier counted the money.
Passive voice: 1) Bananas are adored by monkeys. 2) The money was counted by the cashier.
ترجمهٔ Active ساده است: ۱) میمون‌ها عاشق موزند / میمون‌ها موز را خیلی دوست دارند. ۲) صندوق‌دار پول را شمرد.
ترجمهٔ ناشیانهٔ Passive این طور است: ۱) به موزها توسط میمون‌ها عشق ورزیده می‌شود! ۲) پول توسط صندوق‌دار شمرده شد.
خیلی مضحک است؟ بله! مضحک که چه عرض کنم؛ احمقانه است! اگر به جای «توسط» از «به‌وسیله» یا «از سوی» هم استفاده شود هیچ فرقی ندارد. باز هم مضحک است.
ترجمهٔ درست به این صورت است:
۱) موز را میمون‌ها خیلی دوست دارند. ۲) پول را صندوق‌دار شمرد.
اول بگذارید ترجمهٔ درست Active و Passive را برایتان بگویم. به دلیلی که بر من روشن نیست، اولی را «معلوم» و دومی را «مجهول» ترجمه کرده‌اند. اما جمله‌ای که فاعلش مشخص است کجایش مجهول است؟! در جملات بالا میمون‌ها و صندوق‌دار فاعل جمله‌اند و به‌صراحت در جمله از آن‌ها نام برده شده است. پس هر چه هست مجهول نیست. ترجمهٔ درست این دو اصطلاح به‌ترتیب «فعال» و «منفعل» است، زیرا در اولی فاعل بر مفعول مقدم است (فعال) و در دومی فاعل مغلوب است و بعد از مفعول آمده است (منفعل). اصطلاح مجهول فقط در صورتی بامعناست که فاعل جملات بالا حذف شود. مثلاً بگویند «موز دوست داشته شد» یا «پول شمرده شد» (هرچند بگوییم «موز را دوست دارند» یا «پول را شمردند» بهتر و به زبان گفتار نزدیک‌تر است).
مشکل اکثر مترجمان این است که فراموش کرده‌اند در انگلیسی معادلی برای «را» نداریم! از این رو، با ترجمهٔ ناشیانهٔ «by» از انگلیسی ساختاری را وارد فارسی کرده‌اند که هیچ تناسب و سازگاری با آن ندارد و هرگز نتوانسته وارد گفتار مردم شود. آیا تا حالا شنیده‌اید کسی بگوید «میوه‌های داخل یخچال توسط/به‌وسیلهٔ/از سوی چه کسی خورده شده است»؟! هیچ فارسی‌زبانی این طور سخن نمی‌گوید. به زبان محاوره، یا می‌گوید «میوه‌های تویِ یخچال رو کی خورده؟» (منفعل) یا «کی میوه‌های تویِ یخچال رو خورده؟» (فعال). اگر بگوید «میوه‌های توی یخچال توسط کی خورده شده» حتماً مسخره‌اش می‌کنند! اما جالب این‌جاست که همین ساختار مضحک را در نوشتار خود به‌کار می‌بریم و اصلاً تصورش را هم نمی‌کنیم که ایراد دارد!
آیا همیشه باید از «را» استفاده کنیم تا جمله از نظر نگارشی درست باشد؟ خیر، گاهی صرفاً با استفاده از معادل‌های مناسبی به جای «توسط» می‌توان جمله را بدون دستکاری درست کرد. حالا چند مثال می‌زنم تا ببینید چگونه می‌توان «درست» نوشت. برخی از مثال‌ها را از توییت برخی کاربران توییتر انتخاب کرده‌ام.
۱) این نقاشی توسط کمال‌الملک کشیده شده است.
این نقاشی را کمال‌الملک کشیده است.
۲) نمایندهٔ ایران از سوی معاون وزارت خارجه تا فرودگاه بدرقه شد.
نمایندهٔ ایران را معاون وزارت خارجه تا فرودگاه بدرقه کرد.
۳) عصبانی هستید چون علی‌رغم تحریم‌ها نتوانستید مانع تدارک خط تولید ماسک و داروهای مورد نیاز بیماران کرونایی توسط ستاد اجرایی فرمان امام شوید.
عصبانی هستید چون علی‌رغم تحریم‌ها نتوانستید مانع تدارک خط تولید ماسک و داروهای مورد نیاز بیماران کرونایی تولیدیِ ستاد اجرایی فرمان امام شوید.
۴) صف بین براندازان واقعی و اصلاح‌طلبان تحول‌خواه توسط خاندان پهلوی جدا می‌شود.
صف بین براندازان واقعی و اصلاح‌طلبان تحول‌خواه را خاندان پهلوی جدا می‌کند.
۵) برای مردمی كه زندگی و سلامت‌شان توسط کرونا تهديد می‌شود، چه ننگی بالاتر از اینكه ....
برای مردمی كه زندگی و سلامت‌شان را کرونا تهديد می‌کند، چه ننگی بالاتر از اینكه ....
۶) این مزرعه توسط نرده از جنگل جدا شده است.
این مزرعه را نرده از جنگل جدا کرده است. این مزرعه با نرده از جنگل جدا شده است.
۷) این رود توسط چند مصب به دریا می‌ریزد.
این رود از چند مصب به دریا می‌ریزد.
۸) این بنا توسط زلزله ویران شد.
این بنا را زلزله ویران کرد. این بنا بر اثر زلزله ویران شد.
۹) نقاش می‌خواهد دنیایی را که توسط ذهن بشر جذب شده است تصویر کند.
نقاش می‌خواهد دنیایی را که جذب ذهن بشر شده است تصویر کند.
۱۰) تصویب بودجهٔ سال ۹۹ توسط مجلس.
تصویب بودجهٔ سال ۹۹ با رأی موافق مجلس.
۱۱) گالیله از سوی کلیسا مورد تکفیر قرار گرفت.
گالیله مورد تکفیر کلیسا قرار گرفت. گالیله را کلیسا تکفیر کرد.
۱۲) کلیپ تقطیع سخنان آیت‌الله خامنه‌ای توسط شبکهٔ ایران اینترنشنال.
کلیپ تقطیع سخنان آیت‌الله خامنه‌ای در شبکهٔ ایران اینترنشنال.
۱۳) بر اثر توقیف خودرو توسط پلیس، ترافیک سنگینی ایجاد شد.
بر اثر توقیف خودرو به دستور پلیس، ترافیک سنگینی ایجاد شد.
۱۴) پس از تبرئهٔ متهم توسط قاضی، او از زندان رها شد.
پس از تبرئهٔ متهم با حکم قاضی، او از زندان رها شد.
۱۵) ایجاد شکاف در عراق توسط مهره‌هایی چون برهم صالح یکی از تاکتیک‌های به‌ظاهر موفق بوده.
این جمله از نظر نگارشی درست است، زیرا دلالت می‌کند که برهم صالح مهرهٔ کسی است و عامل شکاف در عراق دولت دیگری است و صالح «واسطهٔ» ایجاد شکاف بوده است. پس در اینجا «توسط» درست به‌کار رفته است.
۱۶) انتشار تصاویر دردناک بیماران پروانه‌ای که با نفروختن دارو توسط اروپا در عذاب بودند ایران را تکان داد.
انتشار تصاویر دردناک بیماران پروانه‌ای که با دارو نفروختن اروپا در عذاب بودند ایران را تکان داد. انتشار تصاویر دردناک بیماران پروانه‌ای که با امتناع اروپا از فروش دارو در عذاب بودند ایران را تکان داد.
۱۷) دزدیده شدن تجهیزات بیمارستان‌ها توسط مردم در امریکا.
دزدیده شدن تجهیزات بیمارستان‌ها به دست مردم در امریکا.
۱۸) ادعای نیویورک‌تایمز مبنی بر قصد آمریکا برای حمله به کتائب حزب‌الله نشت مدیریت‌شدهٔ اطلاعات توسط پنتاگون است.
ادعای نیویورک‌تایمز مبنی بر قصد آمریکا برای حمله به کتائب حزب‌الله نشت مدیریت‌شدهٔ اطلاعات از پنتاگون است.
۱۹) نوشته‌شده توسط ....
به قلمِ ....
۲۰) در این مطالعه از دو روش استخراج به وسیلهٔ حلال هگزان نرمال با کمک امواج فراصوت برای استحصال روغن از هستهٔ انگور استفاده شد.
در این مطالعه از دو روش استخراج با حلال هگزان نرمال به کمک امواج فراصوت برای روغن‌گیری از هستهٔ انگور استفاده شد.
۲۱) عده‌ای از حجاج بر اثر تیراندازی از سوی مزدوران سعودی از پا درآمدند.
عده‌ای از حجاج بر اثر تیراندازیِ مزدوران سعودی از پا درآمدند.
۲۲) قلعه توسط دشمن در محاصره قرار گرفت.
قلعه در محاصرهٔ دشمن قرار گرفت.
