ساحل مرتضوی
ساحل مرتضوی
خواندن ۳ دقیقه·۶ ماه پیش

26. علم‌خوانی: قرن سیزدهم و عینک عزیزِ من

قرن سیزدهم کمی با قرن دوازدهم متفاوته. قبل از قرن دوازدهم مسلمونها یکه‌تازی می‌کردن ولی در قرن دوازدهم مسیحیان و یهودیان و مسلمانان همگی به طور یکسان کالسکه‌ی علم رو می‌روندن! ولی کم‌کم در قرن سیزدهم مسیحیان دارن جلو می‌افتن!

نمی‌خوام از جنگهای صلیبی بگم ولی فکر کنم برای اینکه این دوران بهتر درک شه لازمه در مورد جنگهای صلیبی بدونیم...🙄

یه نکته هم بگم محاکمه‌ی تفتیش عقاید تو همین دوران متولد شد!🥴

نکته‌ی دوم اینکه دانشگاهها در قرن قبلی متولد شده بودن ولی رشدشون در این قرن به صورت تدریجی شروع شد. در واقع در قرن سیزده کم‌کم دانشگاهها به چیزی که امروز می‌شناسیم داشتن نزدیک می‌شدن و از اون شکل آکادمی‌طورش که بعد از افلاطون هنوز مد بود دور شدن.

دولت و مذهب متوجه شد که آموزش به قدرت! و سیاست! کمک می‌کنه پس در جهت ایجاد و بهره‌برداری ازش شروع به رقابت کردن! بذارید چیز بیشتری نگم «... تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل...».

توی این قرن آدمهای زیادی هستن که من یا فقط اسمشون رو شنیدم یا خیییلی کم ازشون می‌دونم و حتماً دونستن ازشون یا خوندن آثارشون می‌تونه برای منی که خوره‌ی همه چیزم جالب باشه ولی مقاومت کردم و ازشون رد شدم چون اگه وارد این راهرو بشم (اینکه در مورد همه بخوام بدونم حتی فقط در مورد معروفهای دورانها) تا پیری در تاریخ علم‌ می‌مونم! پس فقط اسم بعضاشون رو اینجا می‌گم:


چند تا اتفاق هم هست که میشه در حد اشاره ازشون گذشت:

  • قطب‌نما احتمالاً مدتها قبل پیدا شده بود (کشف یا اختراع!) ولی در این دوران دیگه رواج پیدا کرد.
  • حمام که مسلمونها داشتن کم‌کم در اروپا رایج شد. من همیشه گفته‌ام نظافتی که ایرانیا داشتن خیلی جلوتر از اروپایی‌ها بوده و به نظرم هنوز هم هست.
  • تازیانه‌زنی که توی اروپا دوره‌ای مد شده بود مربوط به این دوره است! کوتاه بگم که گویا عده‌ای راه می‌افتادن تو راه و خودشون رو شلاق می‌زدن که گناهشون پاک شه! و این کار جوری شده بود که دیگه امیدی به اتمامش نبود انگار تو تا آخر عمرت باید این کار رو بکنی! یه صحنه‌ای توی فیلم مهر هفتم هست که به نظرم خوب این موضوع رو نشون داده.
  • عینک (این شیء مورد علاقه‌ی من) هم در این دوران اختراع شد.
  • مغناطیس کم‌کم داره روی خودش رو به دانشمندا نشون میده.
  • باروت هم پرده از رخش برداشته!
  • شیشه در این دوران متداول شد (به شکل امروزیش! وگرنه در مصر باستان هم شیشه داشتیم).
  • رنگ و رنگرزی و نقاشی در این دوران داره از کودکی درمیاد.
  • به نظر منطقی میاد که کیمیاگری هم متولد همین دوران باشه مولودی هیجان‌انگیز.
  • کالبدشکافی انسان در این دوران شروع شد.


و اینگونه قرن سیزدهم به پایان می‌رسد! خیلی وسوسه‌انگیزه که در مورد این آدمها و این فناوری‌ها و اختراعات مفصل بخونم به خصوص که بعضیاشون به فیزیک هم مربوط میشن ولی همونطور که گفتم می‌خوام مقاومت کنم تا به کوپرنیک برسم! دلم نمی‌خواد مثل جرج سارتن نویسنده همین کتابِ مقدمه‌ای بر تاریخ علم اونقدر توی این دوران (که الحق جذابه) بمونم که به امروز نرسم!

علمتاریخ علمفیزیکاختراعقرن سیزدهم
هر چیزی که شوق نوشتن رو در من ایجاد کنه میاد اینجا بلکه برای یک نفر دیگه هم جذاب باشه.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید