مجموعه عهد عتیق (یا همان تنخ) از چند مجموعه کوچکتر تشکیل شده است، این دسته‌بندی در بین مسیحیان و یهودیان متفاوت است.
مسیحیان چهار دسته‌بندی دارند: تورات یا همان شریعت، کتابهای تاریخی، کتابهای پیامبران و کتابهای حکمت.
یهودیان سه دسته‌بندی دارند: تورات (ت)، نبیئیم (ن) و کتوبیم/ختوبیم (خ) که می‌شود تنخ!
من به جهت اینکه عهد عتیق را بیشتر مربوط به یهودیان می‌دانم و ترتیب آنان در نسخه عبری به زمان‌های قدیم‌تری برمی‌گردد ترجیح می‌دهم بر طبق آن با شما صحبت کنم. در این پست از تورات خواهم گفت.
تورات، مهم‌ترین بخش از عهد عتیق است و کتابی است که بیشترین قداست را در بین پیروانش دارد چرا که آن را منسوب به موسی می‌دانند. این مجموعه شامل پنج سِفر است، سِفر در عبری یعنی کتاب و به تورات اسفار پنجگانه هم می‌گویند. (این اسفار را با اسفاری که در عرفان و فلسفه به معنای سفرها به کار می‌رود اشتباه نگیرید!)
جالب است بدانید که یهودیان برای اسفار خود نام‌های دیگری دارند، آنها معتقدند نباید بر حرفهای خدا نام نهاد چرا که اگر لازم بود خودش نامی انتخاب می‌کرد پس اولین کلمه هر کتاب را برای نام بردنش به کار می‌برند ولی مسیحیان با توجه به محتوای هر کتاب نامی برای آن انتخاب کرده‌اند که در بالا برایتان گفتم.
زمان نگارش کتابها:
این پنح کتاب (اسفار پنجگانه) در زمانی که هخامنشیان بر اورشلیم مسلط بودند، توسط عزرا (یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل) گردآوری و یکپارچه شد گویا در حدود سال 400 قبل از میلاد، ولی نگارش آنها از دوران پادشاهی سلیمان(حدود 950 قبل از میلاد) آغاز شده بود، حتی نسخه اولیه کتاب تثنیه در حدود سال 620 قبل از میلاد طی ماجرایی کشف شد (شاید هم نوشته شد و ادعا شد کشف شده است!). بنابراین این مجموعه در دورانی طولانی نوشته شده است و درنهایت در یک زمان یکپارچه گشته است.
نگارنده کتابها:
دقیق مشخص نیست، تاریخ‌نگارانی در دو حکومت شمالی و جنوبی و عده‌ای دیگر از مردم قوم.
موضوع کتابها:
در سِفر پیدایش ماجراهای زیر را می‌خوانیم:
در سِفر خروج از تولد موسی، پیامبری او، ماجرای خروج از مصر و دوران سرگردانی در بیابان بین مصر و کنعان صحبت می‌شود.
در سِفر لاویان از قوانین دین یهود به طور مفصل می‌خوانیم، قوانینی مانند خوراک پاک و ناپاک، دیه و نذر و محرمات و واجبات و نظایر آن.
موضوع اصلی در سِفر اعداد سرشماری قوم است ولی داستان‌هایی مثل ماجرای بلعم باعورا را نیز در خود دارد.
سِفر ثتنیه را می‌توان چکیده و جمع‌بندی چهار کتاب قبلی دانست. این کتاب با وفات موسی پایان می‌یابد.
با تمام شدن تورات در محتوای کتاب به دورانی می‌رسیم که قوم به کنعان وارد می‌شوند و زندگی جدیدی آغاز می‌کنند در مورد این کتابها در پست بعد خواهم گفت.
