امروزه عمده ی محصولات فلزی به‌صورت ورق فولادی تولید شده که هرکدام از انواع ورق فولادی , برای اهداف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ورق فولادی از مواد مختلفی تشکیل می شود که هر کدام در بخش مختلفی از صنعت و ساخت ساز ساختمان ها به کار می‌روند.
همه ی انواع ورق فولادی هر کدام مشخصات فیزیکی و ساختاری خاصی دارند که با توجه به این ساختار از آنها در بخش های مختلف استفاده می شود در ادامه بهب بررسی کامل انواع ورق فولادی میپردازیم با ما همراه باشید »
استانداردهای ورق فولادی براساس استاندارد سه کشور می باشد و 1- استاندارد DIN آلمان که رایج ترین استاندارد موجود در بازار ایران است ، 2- استاندارد ASTM آمریکا و 3- استاندارد گوس روسیه که به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین استانداردهای رایج در ایران معمولاً دین آلمان می باشد، سپس استاندارد ASTM آمریکا و استاندارد گوس روسیه به ندرت قابل استفاده می باشد.
ورق فولادی، فلزی است که سطح آن مسطح تر از آهن، فولاد و هر فلز دیگری می باشد و از نورد گرم
شمش فولادی
و یا بیلت تولید می شوند.
ورق فولادی به صورت رول و کلاف در کارخانه ها تولید و عرضه می شوند که یکی از مزیت های آن نسبت به ورق های شیت و برشی است.
ورق های فولادی با توجه به درصد کربن موجود در آلیاژ آنها (حدود 0.025 تا 0.03 درصد کربن) ، فرآیند تولید و آلیاژ های فلز، خواص مختلفی به خود گرفته و در نهایت کاربرد و نامگذاری آنها نیز تحت تاثیر عوامل مذکور، متغیر خواهد بود
ورق های فولادی بر اساس روش تولید، به دو دسته
دسته بندی می شوند.
1. ورق های گرم (سیاه)
2. ورق های سرد (روغنی)
3. اسید شوئی
4. سفید (گالوانیزه)
5. رنگی
6. تین پلیت
این نام گذاری بر اساس مقدار کربن موجود در مواد سازنده ورق است، به گونه ای که ورق St 33 دارای کمترین مقدار کربن و در نتیجه انعطاف پذیری بیشتر نسبت به سایر کیفیت ها و ورق ST52 دارای بیشترین مقدار کربن و در نتیجه انعطاف پذیری خیلی کمی است
ورق سیاه که به آنها ورق گرم نیز می گویند در ۲ نوع ورق
و در استانداردهای مختلف تولید می شود.
برای اندازه گیری کیفیت ورق سیاه از شاخصی به نام ST استفاده می شود که این شاخص در ورق سیاه معمولی بین اعداد St33 تا St 52 می باشد.
ورق های فولادی نورد گرم نیز همان طور که از نامشان پیداست، طی فرآیند حرارتی معادل 1400 فارنهایت و نرم و شکل پذیر شدن اسلب یا تختال و در نهایت فرم دهی به آنها در بین رول ها تولید می گردند. ورق های بدست آمده از نورد گرم، در زبان انگلیسی،
نیز خوانده می شوند.
ورق های فولادی نورد گرم، قطری بین 1.16 اینچ تا 5.16 اینچ دارند که به ورق های نورد گرم بسیار نازک ، فویل یا برگ یا شیت ، و به قطعات ضخیم تر از 6 میلی متر، پلیت گفته می شود.
ورق های فولادی حاصل از نورد گرم نیز همان
هستند.
ورق های نورد گرم (ورق سیاه ) معروفترین ورق فولادی است که با توجه به نوع آن مصارف گوناگونی در صنایع مختلفی از جمله
دارد.
رایج ترین نوع ورق سیاه از نظر کیفیت ST 37 است که از نظر سختی و منعطف بودن در حد متوسط قرار دارد و بیشترین کاربرد را برای مصارف ساختمانی از قبیله اسکلت سازی – سوله سازی و… دارد.
از ورق سیاه صنعتی در مصارف و پروژه های صنعتی از قبیل سد سازی، پروژه های پتروشیمی، مخزن سازی و…. استفاده می شود.
برخی ورق های فولادی در گروه گرم(سیاه) نیز قرار دارند .
که قابل کشش می باشند و از آنها برای ساخت بدنه کشتی و ماشین آلات سنگین قابل استفاده اند این گروه معمولا شامل ورقهای که از نظر انعطاف نرم تر هستند از جمله DD۱۱و DD۱۲و DD۱۳و همچنین STW۲۲و STW ۲۴ می باشند برخی دیگر در گروه گرم (سیاه) که دارای سختی و زیاد و انعطاف کمتر هستند برای مصارفی از جمله تولید لوله های تحت فشار و مخازن نفتی و غیره با استانداردهای SPHT۱-SPHT۲-SPHT۳-SPHT۴ همچنین ورق های A۲۸۵ با گرید GR سی (C) با ۹۰ A۵۹۶ با گرید GR ۵۵ تا ۹۰ نیز برای مخازن تحت فشار و سیلندرهای فشار قوی مورد استفاده قرار می گیرند.
ورق سیاه به دو شکل وارد بازار می شود:
هر دوی این دو شکل ورق قابل برش به سایز های مختلف می باشد.
کاربرد ورق های فولادی نورد گرم، با توجه به صنعتی شدن و نیاز مختلف خواص مکانیکی و شیمیایی تعریف می گردد و تقاضای بالایی نیز دارد.
از آنجا که کیفیت ورق های نورد گرم، کمتر از ورق های نورد سرد می باشد لذا از این ورق ها در مصارف ساخت و ساز، مخازن تحت فشار، جوشکاری، تیرآهن، ریل ، لوله های استیل و لوله های انتقال و جریان استفاده می شود.
با توجه به نیاز خریداران و کاربرد ورق نورد گرم، می توان خواص آن را طی فرآیندهای نرمالایزکردن، تمپر و کوئنچینگ گسترش داد تا در صنایع بیشتری به کار برده شوند.
• ورق های API به صورت کویل و شیت و پلیت مورد مصرف در ساخت لوله های انتقال نفت و گاز
• ورق های مورد مصرف در ساخت مخازن تحت فشار مانند گریدهای Grade C ، A516 , A537, A283
• ورق های ساختمانی در گریدهای St 52 , St 37 یا S355 , S255
• ورق های دریایی گرید A
کارخانه های تولید کننده ورق گرم در جهان بسیار زیاد هستند و ایران نیز یکی از این کشورهای تولیدکننده می باشد.
در ایران، ورق های نورد گرم به صورت کویل و یا رول در کارخانه های
تولید می شود.
و همچنین کارخانه های
ورق های نورد گرم را به صورت تخت و عریض و با ضخامت بالا عرضه می کنند.
در بازار ایران همان طور که عنوان شد ورق نورد گرم کشورهای دیگر از جمله کارخانه آرسلور میتال قزاقستان Arcelor Mittal که با نام
ورق قزاق
در بازار ایران شهرت یافته است ، کارخانه
ام ام کا روسیه MMK
، کارخانه اسار استیل هند ESSAR که در بازار ایران با نام ورق هند شهرت یافته
کارخانه پوسکو کره جنوبی POSCO
کارخانه هیوندایی استیل Hyundai Steel
کارخانه ریژاوو چین Rizhao
نیز در بازار داخلی ایران با قیمت هایی بالاتر عرضه می گردد.
ورق سرد که به آن ورق روغنی نیز می گویند نوعی دیگر از ورق فولادی است که با استفاده از تکنولوژی نورد سرد تولید می شود و همان طور که از نام آن پیداست، طی فرآیند سرد ، کششی و فشاری تولید می گردد.
ورق های سرد از ورق های گرمی که مناسب برای نورد مجدد می باشد تولید می شود که به طور معمول ST22 یا ST24 می باشد تولید می شود و دارای الانگیشن (قابلیت کشش) می باشند.
.(الانگیشن این گونه ورق ها معمولا بین ۱۲تا ۲۸ می باشد که ورق کش می آید.)ورق هایی که کاربردهای کششی دارند و یا فوق کشش که انواع ورق های سرد (روغنی) را شامل می شود که دارای کیفیت های ST12 ، ST13 و St14 که فوق کشش می باشد.
یعنی ورق بدون اینکه پاره شود کشیده می شود. مثلاً فیلتر روغن اتومبیل ها و تولیداتی که اشکال هندسی و محدبی به خود می گیرند.
برخی ورق ها قابلیت لعاب کاری دارند یعنی لعاب که به رنگ های متنوع می باشد مثلاً سفید در اجاق گازهای خوراک پزی روی ورق های خاص می چسبد که اصطلاح به این نوع ورق ها EK2 می گویند.
علت نامگذاری ورق های سرد به اسم ورق روغنی، اصطلاحی عامیانه و بر مبنای وضعیت ظاهری این نوع ورق می باشد.
در این فرآیند ساخت ورق روغنی ورق های با ضخامت بالا توسط نورد به ضخامت های پایین تر تبدیل می گردند.
در این فرآیند به دلیل استفاده از نورد سرد کیفیت ظاهری ورق های نورد شده بسیار عالی می باشد.
دستگاه های نورد سرد، دارای 6 غلتک هستند 2 غلتک که وظیفه کاهش ضخامت شمش را دارند که به آنها غلتک کار گفته می شود و 4 غلتک دیگر که نگهدارنده غلتک های کار هستند تا از خم شدن آن جلوگیری کرده و فرآیند کاهش ضخامت، به درستی انجام گیرد و به آنها غلتک های پشتیبان گفته می شود.
توضیح فرآیند :
1- قرار گیری شمش آهنی در بین استندهای دو غلتکی یا استند رافینگ که دو نورد چرخنده در بالا و پایین وجود دارد.
2- تغییر شکل شمش فولادی، تحت فشار غلتک ها با حرکت پیوسته، که موجب کاهش قطر شمش و افزایش طول و عرض آن می گردد.
3- اسیدشوی کردن ورق فولادی بدست آمده به منظور از بین رفتن لایه های اکسیدی آن
4- در نهایت عملیات حرارتی و آنیلی شدن ورق ها
از این جهت از ورق های روغنی بیشتر در کاربردهایی که ورق ظاهر جسم را تشکیل می دهداستفاده می شود.
ورق سرد بسته به نوع آلیاژ و همچنین عملیات حرارتی صورت گرفته بر روی آنها به چند دسته کلی تقسیم می شود.
نمونه هایی از انواع ورق روغنی می باشند. استاندارد ضخامت ورق روغنی بین ۳ دهم میلی متر الی ۳ میلی متر می باشد و از نظر عرض نیز دارای دو عرض استاندارد ۱۰۰ سانتی متر و ۱۲۵ سانتی متر هستند.
ورق های روغنی یا همان نورد سرد دارای وزن استاندارد ویژه هستند که با آهن معمولی تقریبا یکسان می باشد.
ورق های روغنی تحت فشار و نورد ، به ضخامت کمتر و عرض بیشتر تبدیل می شوند.
ورق های روغنی درواقع قابلیت کشش دارند و به همین دلیل در نورد سرد، تحت فشار و کشش، بدون شکنندگی ، عریض تر می شنود. ضخامت های ورق روغنی از 0.30 تا 3 میلی متر می باشد و عرض استاندارد آنها 100 و 125 سانتی متر می باشد که عرض 100 سانتی متر را اصطلاحاً عرض کوتاه می گویند و 125 سانتی متر را تحت عنوان عرض بلند می شناسند.
ورق های روغنی ST14 دارای آلیاژی هستند که تاریخ مصرف برای آن تعریف شده است و پس از انقضاء، خورده شده و به ورق ST12 تقلیل پیدا می کند در واقع استحکام آن کاسته می شود.
لذا در مصرف ورق های روغنی ST14 باید به زمان مصرف آنها دقت نمود.
علاوه بر این سه نوع، برخی ورق های روغنی هستند که قابلیت لعاب کاری دارند و می توان رنگ های مختلفی به آنها داد.
این ورق ها اصطلاحاً، به ورق های EK2 معروف هستند و در لوازم آشپزخانه بویژه اجاق گازها مورد استفاده قرار می گیرند.
ورق فولادی نورد سرد ، به طور کلی نسبت به ورق های نورد گرم، کیفیت بهتری داشته و سطح آنها نیز قابل قبول تر است.
لذا استحکام یکی از ویژگی هایی است که خریداران بویژه در صنعت خودرو و لوازم خانگی به آن توجه زیادی می نمایند
ورق نورد سرد (ورق روغنی ) پایه تولید ورق گالوانیزه (ورق سفید) هستند.
از آنجایی که ورق گالوانیزه رنگی خود نیز از ورق گالوانیزه ساخته می شود پس در نتیجه پایه و اساس ورق رنگی، ورق روغنی(ورق سرد ) می باشد.
