انواع ورق فولادی – بخش سوم

در ادامه مقاله قبلی در اینجا به بررسی ورق های گالوانیزه ، رنگی میپردازیم  با ما همراه باشید

ورق اسید شویی

اسیدشویی به فرآیندی گفته می شود که طی آن چربی های روی ورق سیاه که توسط نورد گرم به ضخامت دلخواه رسیده است .

با استفاده از اسید کلریدریک از ورق زدوده می شود. در این فرایند ذغال‌های سطحی ورق و مقداری از ناخالصی‌ها گرفته شده و ورق سیاه از نظر ظاهری براق تر شده و به ورق روغنی از نظر ظاهری کمی نزدیک می شود.

کاربردهای ورق اسیدشویی

از ورق اسیدشویی کیفیت GRB و X۴۲وx۴۶و x۵۲ psl ۲ برای لوله های نفت و گاز استفاده می شوند.

همچنین برای کشتی سازی ورق‌های با کیفیت GR.A و NVA استفاده می کنند. برخی از این ورق ها برای ساخت رینگ و شاسی اتومبیل بکار می‌رود که دارای خاصیت ضد سایش و سخت هستند که از کیفیت SAPH ۳۷۰-SAPH ۳۱۰ تاSAPH۴۴۰ را شامل می شوند همچنین کیفیت QSTE۳۸۰نیز ضد سایش و سخت می‌باشد.به صورت کلی کاربرد آن شامل

• مصارف ساختمانی: تولید لوله و پروفیل و غیره
• اتومبیل سازی: قسمتهای ساختمانی و چرخ اتومبیل قطعات خودرو و اجزاء داخلی آن (رینگ و شاسی)
• صنایع لوله سازی تولید انواع لوله های انتقال آب، نفت و گاز
• تولید مخازن گاز ،مایع و مخازن تحت فشار
• فرم دهی مجدد جهت محصولات گالوانیزه
• فرم دهی سرد و کشش عمیق سیلندر گاز

ابعاد ورق اسید شویی

• ورق های اسیدشویی از ضخامت ۱٫۵ میلی متر تا ۶ میلی متر تولید می شود.
• ورق اسیدشویی معمولا به دو صورت رول و شیت (فابریک و برشی) تولید می شوند.
• رول ها معمولاً در دو عرض ۱۰۰ سانتی متر و ۱۲۵ سانتی متر تولید می شود.

ورق های اسیدشویی فابریک نیز دارای ابعاد زیر هستند:

• ورق اسیدشویی شده ۱۰۰۰*۲۰۰۰ میلی متر
• ورق اسیدشویی شده ۱۲۵۰*۲۵۰۰ میلی متر.

پاسخ به چند سوال مهم  با ما همراه باشید

سوال اول ) علت اسیدشویی ورق سیاه چیست؟

ورق گرم را به ۲ دلیل اسید شویی می کنند:

• بهبود کیفیت سطح ورق که بدلیل جدا شدن و تمیز شدن لایه های اکسیدی از روی سطح ورق سیاه است. در واقع در عمل اسید شویی ورق از سطح مرغوب تر و شکل ظاهری بهتری بهره مند خواهد شد. این هدف اصلی برای آن دسته از ورق هایی است که پس از اسیدشویی مستقیم وارد بازار مصرف می شوند.

• هنگامی که قرار است روی ورق سیاه فرایند نورد سرد صورت بپذیرد . معمولاً پوسته های اکسیدی روی سطح ورق سخت و ضد سایش می باشند. به همین دلیل اگر ورق ها بدون اسیدشویی و اکسید زدایی نورد سرد شوند، موجب خراب شدن سطح صیقلی غلتک های نورد سرد شده آنها از تلرانس خارج شوند و روی هم رفته فرآیند نورد سرد را با دشواری روبرو می سازد. اگر اتصال و یا چسبندگی پوسته های اکسیدی به سطح ورق سست و ضعیف باشد باعث دشواری دو چندان خواهد شد،. بنابراین لازم است که سطح ورق، پیش از فرایند نورد سرد، حتماً تمیز و تهی از اکسید باشد.

چرا برای اسیدشویی از اسید کلریدریک استفاده می شود؟

در گذشته از اسیدسولفوریک به عنوان ماده اصلی برای اسیدشویی استفاده می شد. ولی امروزه بیشتر تولید کنندگان فولاد برای فرایند اسیدشویی از اسید کلریدریک استفاده می کنند.

علت استفاده از اسید کلریدیک مزایای مختلفی است که نسبت به اسید سولفوریک از خود نشان داده است.

مهمترین و اولین دلیل جنبه اقتصادی کار است. زیرا قیمت اسید کلریدریک بسیار کمتر از اسید سولفوریک می باشد.

حال به صورت کلی مزایای استفاده از اسید کلریدیک عبات است از:

• بازده در شرایط غلظت و دمای یکسان، نرخ اسیدشویی با اسید کلریدریک ۲٫۵ تا ۳٫۵ برابر بیشتر از نرخ اسیدشویی با اسیدسولفوریک است.

• اسید کلریدریک اکسید بیشتری را در خود حل می کند، در نتیجه سطح را تمیزتر می کند.

• استفاده از اسید کلریدریک سبب می شود که در تانک های اسیدشویی از اسید کمتری استفاده شود.

• حمله و کارایی اسید کلریدریک به خود فولاد بعنوان فلز پایه، کمتر خواهد بود در نتیجه از هدر رفتن فلز جلوگیری می شود.

• دمای کاری برای اسید کلریدریک کمتر از اسید سولفوریک است. دمای بهینه کاری برای اسید کلریدریک ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتیگراد است، حال آنکه این دما برای اسید سولفوریک ۱۰۰ تا ۱۰۵ درجه سانتیگراد می باشد.

بزرگترین عیب اسیدکلریدریک نسبت به اسید سولفوریک، خاصیت فرار بودن بیشتر آن است. بنابراین تانک های اسیدشویی در بردارنده اسید کلریدریک، می بایست ایزوله باشند تا از گریز اسید جلوگیری شود.

عملیات اسیدشویی پیوسته، معمولا بوسیله ۳ تا ۵ تانک با غلظت های متفاوت انجام می پذیرد. طول تانک ها نزدیک به ۲ تا ۲٫۵ متر است و پشت سر هم قرار می گیرند.

ورق های اسید شوی شده

ورق های اسید شویی شده نیز از ورق های گرم تولید می شود که طی پروسه ایی اسیدشویی می شوند و زغال های سطحی ورق و مقداری از ناخالصی ها گرفته می شود و قدری ظاهر ورق براق تر می شود یعنی نزدیک به ورق روغنی است.

پس از اسیدشویی در حوضچه های اسیدکلریدریک، با عبور از تونل های هوای گرم، خشک می شوند و وارد بازار می شوند.

ضخامت ورق های اسید شوی شده، 1.5 تا 6 میلی متر است و در دو حالت رول و شیت فابریک عرضه می شوند.

رول ها در دو عرض 100 سانت یا به اصطلاح عرض کوتاه و عرض 125 سانتی متر یا به اصطلاح عرض بلند در بازار وجود دارند.

ورق های اسید شوی شده، ضد سایش و سخت هستند از این رو در صنعت تولید رینگ و شاسی اتومبیل و کشتی سازی کاربرد دارند.

این ورق ها دارای استاندارد SAPH 310 و SAPH 370 و SAPH 440 می باشند و برای کشتی سازی استاندارد با کیفیت GR.A و NVA را دارند.ورق های دیگری که برای لوله های نفت و گاز مناسب می باشند کیفیت GRB و X 42 و 46 X و 52 X را دارا هستند.

برخی ورق های فولادی جهت رینگ و شاسی اتومبیل بکار میرود که بایستی ضد سایش و سخت باشند که از کیفیتSAPH370 و SAPH310 ، SAPH440 برخوردارند.

ورق های تین پلیت (قلع اندود)

در حلبی هایی که در قوطی سازی استفاده می شود عمل معکوس گالوانیزه انجام می‌شود. در تین پلیت ، بر روی آهن ، پوشش قلع بکار می رود. چون ماهیت فلز آهن فعال تر از قلع است و از طرفی پتانسیل احیاء قلع از آهن بیشتر است، به عنوان کاتد در حلبی به کار می‌رود و آهن آند می‌شود.

پس میتوان گفت ماده اصلی ورق قلع اندود از ورق نورد گرم یا همان ورق سیاه می باشد. درابتدا ضخامت ورق گرم را با استفاده از نورد سرد به ضخامت مورد نیاز تبدیل می کنند.سپس ورق رول شده را با قلع یا کروم در فرآیندی الکترولیتی، پوشش دهی می کنند و همچنین برای کاربرد های خاص می توان از روکش دهی پلیمری برای محافظت بیشتر فلز استفاده کرد

نوع دیگری از ورق فولادی ورق تین پلیت نوعی از ورق قلع اندود می باشد که دارای ضخامت ۰.۱۶ میلیمتر تا ۰.۴۵ میلیمتربوده که بیشتر جهت قوطی های چای ، کنسرو ، مواد غذایی و روغن های نباتی استفاده میشودکه به دلیل مصون سازی مواد غذایی از از فساد و خردگی از یک لایه قلع روی ورق سرد (روغنی)ST۱۲ پوشیده شده است .

همچنین در صورتی که پوشش قلع بشکند، خوردگی آهن در زیر این پوشش پیش می‌رود.
البته قابل ذکر است که در مواقعی پوشش روی در لایه های داخلی این قوطی ها بیشتر از لایه خارجی آن است. لایه داخلی حدود 5.6 میکرون و لایه خارجی حدود 2.8 میکرون روی دارد.

ورق های قلع اندود از نظر سختی به سه دسته تقسیم می شوند :

1- تمپر 2 که نرم است

2- تمپر 3 که میزان سختی آن، معمولی است

3- تمپر 4 که سختی بالایی دارد

تمپر، خواص مکانیکی ورق های فولادی اعم از مقاومت کششی ، مقاومت در برابر تنش ، میزان سختی و … را نشان می دهد.

تمپر در ورق های یکبار نورد شده، سختی راکول و قابلیت شکل پذیری و در ورق های دوبار نورد شده ، حد تنش گسیختکی را نشان می دهد

کاربرد ورق قلع اندود

از ورق قلع اندود بیشتر برای جلوگیری از زنگ زدگی استفاده می کنند. بیشترین استفاده از ورق‌های قلع‌اندود تولید قوطی‌های کنسرو می‌باشد. در گذشته این ورق‌ها برای گلدان، سینی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
• قطعات خودروسازی : فیلترهای روغن، واشرهای درزبند سرسیلندر و قطعات الکتریکی ماشین آلات.
• درساختمان سازی : فاصله نگهدارها برای شیشه اندازی دوجداره، نردههای سقف کاذب، بازتابنده های نور، پره های رادیاتور، شیرهای تقویت شده، در پوشش بام و پوشش نمای صنعتی و تجاری، لوازم جانبی ساختمان و …
• لوازم منزل : قالب های کیک، قطعات سازنده کپسول گاز، کنسرو سازی، اسپری‌ها و ساخت بطری‌های مواد نوشیدنی، سر بطری، بسته بندی مواد غذایی.
• در تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی: باتریها، و قطعات الکتریکی، و …
• برای ساخت فیلم‌های عکاسی: به عنوان یک ماده محافظتی برای کابل‌های فیبر نوری به کار برده می‌شود.

ورق کرکره

ورق کرکره به شکل طرح دار شده ی ورق گالوانیزه و یا ورق رنگی گفته می شود.

از نظر طول و عرض، ضخامت و وزن ورق گالوانیزه و ورق رنگی هیچ تفاوت خاصی با یکدیگر ندارند و تنها در قیمت با یکدیگر متفاوت اند که به شکل واضح ورق رنگی از ورق گالوانیزه گران تر است.

کاربرد ورق کرکره

از ورق کرکره برای پوشش سقف شیروانی ها به صورت های مختلفی استفاده می شود که می توان آن ها را به دو دسته پوشش‌های فلزی و پوشش‌های غیر فلزی تقسیم نمود.

پوشش‌های غیر فلزی شامل محصولات گوناگونی نظیر ایرانیت، آردواز، سفال، دکرا، شینگن، آندولین، آندو ویلا و غیره می باشند.

اما پوشش فلزی شامل ورق کرکره در طرح‌های متنوع است، که به دلیل کاربرد سقف شیروانی ( که تماس دایمی با باران و برف است) باید ورق استفاده شده دارای پوشش ضد زنگ گالوانیزه باشد، تا مانع خوردگی و زنگ‌زدگی آن شود.

در ابتدا فقط از ورق گالوانیزه برای استفاده در سقف شیروانی استفاده می شد، که با بهره گیری از تکنولوژی های جدید ورق رنگی نیز به بازار عرضه شد و امروزه ورق رنگی در رنگ‌های متنوعی تولید می‌گردد.

ابعاد ورق کرکره

ورق کرکره رنگی در دو عرض ۱۰۰ و ۱۲۵ سانتی متر و از آنجایی که به صورت رول بسته بندی شده و در رول محدودیت طول وجود ندارد با طول دلخواه قابل تولید و عرضه است.
ضخامت ورق رنگی و ورق گالوانیزه مورد استفاده در ورق کرکره معمولا ۵۰ صدم میل می باشد ولی به صورت کلی از ورق رنگی ضخامت ۱۸ صدم میل تا ورق رنگی ۷۰ صدم میل را می توان برای ورق کرکره استفاده کرد.

ورق کرکره از نظر طرح وحالت فیزیکی به ۳ دسته زیر دسته بندی می شوند:

• ورق کرکره سینوسی: ابتدایی‌ترین طرح ورق‌های موج دار که از زمان‌های دور تولید و به بازار عرضه می‌شود.
• ورق کرکره ذوزنقه ای: ورق موج دار با مقطع ذوزنقه
• ورق کرکره شادولاین: از نظر ظاهری شبیه به طرح ذوزنقه می باشد ولی دارای تنوع شکل بیشتری است.
• ورق کرکره طرح سفال: ورق کرکره طرح سفال از جدیدترین ورق‌های موج دار است که برای ایجاد نمای سفال سقف شیروانی ها مورد استفاده قرار می گیرد و دارای مزایای زیادی نسبت به سفال است.

ورق کورتن

در کنار سایر ورق‌‌ها نوعی ورق به نام ورق کورتن مورد توجه قرار شده است.

این ورق به دلیل استحکام و قابلیت حفاظت از خوردگی در فضاهایی استفاده میشود که در معزض خوردگی هستند.

فولاد کورتن در ساخت مجسمه و همچنین نمای بیرونی ساختمانها کاربرد دارد.

با تشکیل لایه زنگ زده روی این ورق، از خوردگی بیشتر محافظت میشود.

ورق هاردکس

مکانیسم ورق هاردوکس با ورق کورتن متفاوت است.

سختی این فولاد به دلیل عناصری است که در ترکیب آن استفاده شده است.

ورق هاردوکس علاوه بر سختی بالا از انعطاف پذیری و جوش پذیری بالایی برخوردار است.