🔹بررسی موانع شرعی، قانونی و فرهنگی و ارائه راهکار
نویسنده : سیده سارینا هادئی
📝 مقدمه
ازدواج، پیوند مقدسی است که در آموزههای دینی و فرهنگی ما جایگاه رفیعی دارد؛ اما امروز، با وجود تأکید شرع و عقل بر این امر، جوانان با موانع سنگینی در مسیر ازدواج روبهرو هستند. از مهریههای سنگین گرفته تا تجملگرایی و فشارهای عرفی، ازدواج تبدیل به یک پروژه پیچیده و پرهزینه شده است.
در این مقاله، با نگاهی تحلیلی به موانع فقهی، قانونی و عرفی ازدواج، میخواهیم نسخهای واقعگرایانه برای حل این بحران اجتماعی ارائه کنیم.
🔴 فصل اول: مبانی شرعی ازدواج در اسلام
در فقه اسلامی، ازدواج نهتنها یک حق، بلکه یک سنت مؤکد و توصیهشده است. قرآن و سنت، ازدواج را عامل آرامش، تکامل و حفظ جامعه معرفی میکنند.
اصل بر تسهیل و ترغیب ازدواج است، نه پیچیدهسازی و سختگیری.
📌 نکات کلیدی:
ازدواج مستحب مؤکد است؛ گاه واجب (در شرایط خوف از گناه)
ملاکهای دینی ازدواج: ایمان، اخلاق، کفویت
سادهزیستی اهلبیت در امر ازدواج (نمونه: مهریه حضرت زهرا س)
🔴 فصل دوم: آسیبشناسی فقهی ازدواج جوانان
❗ چالشها:
مهریههای سنگین: عرف ناسالم مهریههای بالا با روح شرع در تضاد است.
اذن ولی: اصرار بر لزوم اجازه پدر برای دختران رشیده، مانع استقلال آنان شده.
فراموشی شروط ضمن عقد: ابزار مهم فقهی که در عرف امروز نادیده گرفته میشود.
فقه سنتگرا در برابر جامعه نوگرا: فقه باید پاسخگوی چالشهای جدید مانند استقلال دختران، روابط پیش از ازدواج، تغییر نقشها باشد.
🔴فصل سوم: آسیبشناسی حقوقی ازدواج در قانون ایران
❗ مشکلات اصلی:
سن ازدواج پایین و نامناسب (بدون توجه به بلوغ اجتماعی و اقتصادی)
حبس زوج بهخاطر مهریه (افزایش طلاق و ازدواجهراسی)
فقدان ضمانت اجرایی برای شروط عقد
نبود حمایت قانونی برای ازدواجهای کمهزینه یا دانشجویی
🔴 فصل چهارم: آسیبشناسی عرفی و فرهنگی
❗ موانع پررنگتر از فقه و قانون:
چشموهمچشمی و تجملگرایی در مهریه، مراسم و جهیزیه
شرطهای طبقاتی و تبعیض قومی (نگاه از بالا به پایین)
خواستگاریهای آزمونگونه با سوالهای عجیب و شروط سختگیرانه
تاخیر عامدانه در ازدواج به بهانه مدرک، خانه، شغل و…
🔴فصل پنجم: راهکارها
✅ راهکارهای فقهی:
اجتهاد روزآمد در شرط اذن ولی و کفویت
ترویج ازدواج آسان در منابر و رسانهها
آموزش شروط ضمن عقد به زوجین
✅ راهکارهای قانونی:
حذف حبس مهریه و جایگزینی با سازوکارهای منطقی
افزایش سن قانونی ازدواج بر اساس رشد روانی
آموزش حقوق خانواده پیش از عقد
حمایت دولت از ازدواجهای ساده
✅ راهکارهای فرهنگی:
الگوسازی رسانهای از زندگیهای ساده
پویشهای مردمی برای ترویج ازدواج آسان
آموزش خانوادهها برای عبور از نگاه مادیگرا
ایجاد فضای امن برای خواستگاری، بدون ترس و تحقیر
🔴نتیجهگیری
مشکل ازدواج جوانان فقط یک عامل ندارد؛ بلکه حاصل زنجیرهای از سختگیریهای فقهی، سکوت یا ضعف قانون و عرفهای غلط اجتماعی است.
برای حل این بحران، باید با صداقت و شجاعت، به سراغ اصلاح ساختارها برویم:
📍 دین را آسان بفهمیم، قانون را منعطف بنویسیم و عرف را اصلاح کنیم.
امروز، تسهیل ازدواج جوانان، یک وظیفه ملی، دینی و انسانیست؛ و تا این گره باز نشود، نه آرامش جامعه تضمین میشود، نه سلامت نسل آینده
