گردان ۱۵۱ دژ خرمشهر در سال ۱۳۴۹ تاسیس شد.این گردان شمال ۵ گروهان،۴ گروهان تنفگدار و ۱ گروهان ارکان بود که بخشی از پوشش نیروی زمینی ارتش از خط مرزی شلمچه تا طلائیه را بر عهده داشت و برای انجام این ماموریت به ۳۲ پاسگاه تقسیم شده بود.
ماموریت این گردان در زمان درگیری انجام عملیات تاخیری و فقط خطوط مرزی به مدت ۴۸ ساعت بود،برای کنترل ماموریت این گردان دو پاسگاه یا دو دژ مرکزی در نظر گرفته شده بود که یکی از آنها در شلمچه و دیگری در کوشک مستقر بود.فاصله دژهای ۳۲گانه از یکدیگر ۳ کیلومتر و استعداد هر دژ ۱۴ نفر نیروی انسانی شامل دو نفر افسر یا درجه دار و ۱۲ نفر سریاز که همگی خدمه تفنگ ۱۰۵ میلی متری و سلاح های موجود بودند.
گردان ۱۵۱ دژ که بخشی از لشکر ۹۲ زرهی اهواز بود،در هنگام شروع جنگ ایران و عراق،وظیفه حفاظت از مرزهای ایران در استان خوزستان،حد فاصل شلمچه تا کوشک را بر عهده داشت.در واقع راه زمینی اصلی که یگان‌های نیروی زمینی عراق قصد داشتند از طریق آن از نقطه مرزی شلمچه به سوی خرمشهر پیشروی و آن شهر را تصرف کنند، در محدوده استحفاظی و مأموریت این گردان قرار داشت.
گردان ۱۵۱ دژ در سال ۱۳۴۹ توسط نیروی زمینی شاهنشاهی ایران تاسیس شد در روزهای نخست جنگ این گردان یکی از معدود یگان های نظامی بود،که در برابر هجوم نیروی زمینی عراق قرار داشت و در نبرد خرمشهر به مدت ۳۰ روز در برابر حملات لشکر ۳ زرهی و تیپ ۳۳ نیروی مخصوص عراق ایستادگی کرد و از خرمشهر دفاع نمود.
ارتش عراق که در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ حمله خود را برای اشغال خرمشهر آغاز کرد،با دفاع شدید نیروهای گردان ۱۵۱ روبه رو شد.این دفاع یک ماه تمام و تا ۳۰ مهر ماه ۱۳۵۸ ادامه یافت.شدت درگیری گردان دژ با نیروهای عراقی در این ۳۰ روز چنان بود، که فقط در هفته اول جنگ، پنج بار فرماندهی این گردان به دلیل کشته یا مجروح شدن فرماندهان، تغییر کرد،که آخرین فرمانده در واقع پزشک گردان و افسر وظیفه بود، که در نبود فرماندهان بالاترش مجبور شد فرماندهی گردان را برعهده بگیرد. در این دفاع ۳۰ روزه از ۱۹ افسر گردان ۱۵۱ دژ، فقط یک افسر زنده ماند.
تهیه کننده:سارینا نوازنده
استاد:علی اکبر حسنوند
