گنجینه‌ای در دل طبیعت: کشف شگفتی‌های استان مازندران.
استان مازندران همچون گوهری درخشان در شمال ایران می‌درخشد. این استان، محبوب‌ترین مقصد گردشگری کشور، ترکیبی از زیبایی‌های طبیعی و فرهنگ غنی را به نمایش می‌گذارد و تجربه‌ای ناب از تعطیلات را برای شما به ارمغان می‌آورد.
استان مازندران که در غرب استان گلستان و شرق استان گیلان قرار گرفته، از جنوب با استان‌های سمنان، تهران و قزوین هم‌مرز است. مرز شمالی این استان به دریای خزر محدود می‌شود. بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر استان مازندران شهر ساری می‌باشد که قدمتی در حدود ۶۰۰۰ سال را داراست، همچنین پرجمعیت‌ترین شهرستان استان مازندران شهرستان بابل با جمعیتی بیش از ۵۳۰ هزار نفر می‌باشد.
تاریخچه استان مازندران: مازندران یکی از قدیمی‌ترین سرزمین‌های ایران است. مطالعات و اکتشافات باستان‌شناسی در غارهای کمربند و هوتو دزیست انسانی در مازندران را به حدود ۹۵۰۰ پیش از میلاد می‌رساند. مازندران کنونی بخشی از سرزمین گسترده‌تری است که در متون تاریخ از آن با نام فراشوراگر و پتیسخوارگر یاد کرده‌اند. ساکنان کهن دریای مازندران از غرب به شرق به ترتیب اقوام کادوسیان و آناریاکه و آمارد و تپورها بودند. سرزمینی که امروزه مازندران نامیده می‌شود دوران هخامنشیان، ورکانه نامیده می‌شد و پیش از اسلام، تپورستان نامیده می شد و پس از اسلام قوم تبری نام گرفتند و سرزمینشان تبرستان نامیده شد. این سرزمین کهن در طول تاریخ مشاهیر زیادی را تربیت کرده که فهرست زیر تنها تعدادی از آن‌ها را نشان می‌دهد:
ابوجعفر محمدجریر طبرى(اثر مهم او به «تاریخ طبرى» معروف است)، دکتر پرویز ناتل خانلرى(شاعر، ادیب و مترجم)، سلمان هراتی(شاعر)، حبیب الله بدیعی(موسیقیدان برجسته ایرانی)، نیما یوشیج(پدر شعر نو فارسی)، داوود رشیدی و جمشید مشایخی(بازیگر)، احمد کشوری(خلبان مشهور هوانیروز ایران و از شهدای به‌نام جنگ ایران و عراق)، عبدالله موحد(کشتی‌گیر)، امامعلی حبیبی(کشتی‌گیر مشهور به ببر مازندران)، محمد‌ولی خان تنکابنی(از فاتحان تهران در دوران مشروطه)، پرویز ناتل خانلری(نویسنده و سیاستمدار)، رضاشاه پهلوی، منوچهر فرهنگ(او را پدر علم اقتصاد ایران می‌دانند)، احمد قهرمان(گیاه‌شناس و استاد دانشگاه).
زبان مازندرانی: زبان مازندرانی به زبان مازنی، مازِرونی، تبری و گِلِکی معروف است که در گروه زبان‌های کناره دریای خزر قرار دارد، اما بیشتر مردم مازندران زبانشان را گِلِکی می‌نامند. به باور زبان‌شناسان گیلکی زبان خواهر مازندرانی می‌باشد و نزدیک ترین زبان از نظر دستوری به این زبان است. فارسی و تبری تنها زبان‌های زنده از خانواده‌ی زبان‌های ایرانی هستند که آثاری با قدمت هزار ساله دارند و به جز مازندرانی، هیچ زبان دیگری از زبان‌های ایرانی شمال غربی دارای ادبیات مکتوب هزار ساله نیست.
چرا استان مازندران برای تعطیلات انتخاب مناسبی برای سفر است؟
تقریبا ۱۲ میلیون گردشگر داخلی و خارجی هر ساله به این استان سفر می‌کنند و شهرهای مازندران در ایام تعطیلات عید نوروز و در فصل تابستان، از بیشتر شهرهای توریست‌پذیر دیگر ایران شلوغ‌تر هستند.
تنوع آب و هوایی: مازندران با داشتن آب و هوای متنوع، از جنگل‌های سرسبز تا سواحل ماسه‌ای، فرصت‌های بی‌شماری برای اکتشاف ارائه می‌دهد. مناطق ساحلی این استان از پاییز تا اوایل بهار آب‌وهوایی سرد و بارانی دارند، از اوایل بهار تا اواسط آن هوایی معتدل و از اواسط بهار تا آخر تابستان گرم و شرجی هستند. مناطق کوهستانی و ییلاقی این استان هم در پاییز و زمستان سرد، بارانی و برفی هستند، به‌نحوی‌که بعضی از ییلاقات آن در فصل زمستان خالی از سکنه می‌شود. در فصل بهار و تابستان آب و هوای این منطقه قابل‌پیش‌بینی نیست، به‌نحوی‌که امکان دارد صبح هوا آفتابی و گرم و عصر بارانی و خنک شود.
جاذبه‌های گردشگری: مازندران، خانه‌ی جنگل‌های انبوه و سواحل زیبا، مقصدی رویایی برای هر گردشگری است. از جنگل‌های هیرکانی گرفته تا آبشارهای خروشان و غارهای مرموز، هر کدام داستانی برای گفتن دارند.
فرهنگ و هنر: فرهنگ غنی مازندرانی، با آداب و رسوم، جشن‌ها و مراسم خاص خود، هویتی متفاوت به این استان بخشیده است. موسیقی محلی، صنایع دستی، پوشاک سنتی و غذاهای محلی، هر کدام به نوبه خود، بخشی از این میراث فرهنگی را تشکیل می‌دهند.
اقتصاد مازندران: اقتصاد مازندران، که بر پایه کشاورزی، صنعت و گردشگری استوار است، نقش مهمی در توسعه پایدار منطقه ایفا می‌کند. برنج، چای، مرکبات و ماهی، از جمله محصولات کلیدی هستند که در این استان تولید می‌شوند.
برای تجربه سفری لذت‌بخش به مازندران، برنامه‌ریزی سفری که شامل بازدید از جاذبه‌های کلیدی مانند جنگل‌های هیرکانی، بخش بزرگی از رشته‌کوه البرز، دریاچه‌ها، غارها، چشمه های آب معدنی، سواحل دریای خزر و روستاهای سنتی باشد، ضروری است. همچنین، امتحان کردن غذاهای محلی و شرکت در جشن‌های فرهنگی می‌تواند تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای شما رقم بزند.
استان مازندران با داشتن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان، یکی از مقاصد برتر گردشگری در ایران است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مازندران اشاره می‌کنیم.
آبشارها و چشمه‌ها
آبشار شاهان‌دشت لاریجان: آبشار شاهان‌دشت بلندترین آبشار استان مازندران و از آثار ملی ایران به شمار می‌آید. این آبشار زیبا از جاهای دیدنی لاریجان به شمار می‌رود و در روستایی به همین نام و در کیلومتر ۹۶ جاده هراز قرار دارد.
آبشار آب‌پری: منطقه آب پری که از جاهای دیدنی نور محسوب می‌شود، آبشاری به همین نام را در دل خود جای داده است. آبشار آب‌پری مازندران، در فاصله ۵ کیلومتری شهر نور استان مازندران و در دل جنگل‌های سرسبز شمال و در جاده‌ای پرپیچ‌وخم به نام گلندرود قرار دارد.
آبشار هریجان: هریجان یکی از مناطق خوش آب‌و‌هوا در استان مازندران به شمار می‌آید و از جاهای دیدنی کلاردشت است. آبشار هریجان در شهرستان چالوس، بخش کلاردشت قرار دارد.
آبشار صفارود: برای رفتن به آبشار جواهرده باید از جاده انحرافی پیچ در پیچی که در میان انبوهی از درختان جنگلی پوشیده شده است، عبور کنید. آبشار صفارود یا آبشار اول جواهرده در ۱۵ کیلومتری جنوب شهر رامسر و در مسیر جاده جواهرده واقع شده است و در شمار دیدنی های رامسر قرار دارد.
چشمه‌های باداب سورت: یکی از چشمه‌های طبیعی پلکانی با حوضچه‌های رنگی زیبا که در نتیجه غلظت زیاد رسوبات اکسید آهن به وجود آمده است. چشمه‌های زیبای باداب سورت دومین اثر طبیعی ملی ایران بعد از کوه دماوند محسوب می‌شود. چشمه‌های باداب سورت در استان مازندران، جنوب شهرستان ساری، بخش چهاردانگه، دهستان پشت کوه، روستای سورت، حدفاصل روستاهای اروست و مال خواست قرار دارد.
چشمه گتوسرون سوادکوه: چشمه گتوسرون در شهرستان سوادکوه، بهشت گمشده ایران و منطقه تاریخی ورسک یکی دیگر از جاذبه های مازندران است که در دل جنگل قرار دارد و آبشاری بسیار زیبا را برای دوست داران به طبیعت، فراهم نموده است. این چشمه به گواه شاهدانی که از آن بهره‌مند شدند برای بیماری های پوستی و چشمی، مفید است که در تعطیلات نوروز و تابستان، خیل مسافران بسیاری را به طرف خود می کشاند.
چشمه آب گرم ازرود بابل: چشمه آب گرم ازرود که با نام آب معدنی آرزو نیز شناخته می‌شود یکی از جاذبه های استان مازندران که در میان دره‌ای جنگلی و در مجاورت یک رودخانه قرار گرفته است در روستای آری، در بخش بندپی شرقی و در ۳۳ کیلومتری بابل قرار دارد.
آبگرم لاریجان: جهت دسترسی به آب گرم لاریجان پس از طی مسافت ۷۰ کیلومتر در مسیر توریستی جاده هراز که شهر آمل را به تهران متصل می کند، در سمت چپ تابلوی شهرک صنعتی لاریجان، دانشگاه پیام نور واحد رینه را مشاهده خواهید کرد. آب های گرم معدنی این روستا با حرارتی در حدود ۶۲ درجه سرشار از مواد گوگردی بوده و به همین سبب برای درمان انواع بیماری های پوستی، دردهای استخوان، مفاصل و روماتیسم مفید است.
پارک‌ها و مناطق حفاظت‌شده
پارک جنگلی میرزا کوچک خان: واقع در جاده هراز( آمل-تهران)، مکانی عالی برای پیاده‌روی و لذت بردن از طبیعت است. پارک جنگلی میرزا کوچک خان با وسعت ۴۴۰ هکتار، در کیلومتر ۱۶ جاده آمل به تهران واقع شده است. از جمله امکانات تفرجگاهی این پارک می‌توان به آلاچیق، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی، میز و نیمکت، رستوران و قهوه‌خانه، سکوی چادر، وسایل بازی کودکان اشاره کرد.
منطقه حفاظت‌شده دشت ناز: پناهگاه دشت ناز ساری با مساحتی در حدود ۵۶ هکتار یکی از مناطق زیبا و حفاظت‌شده که طبیعت بکر و دست نخورده‌ای دارد. این پناهگاه در ۲۹ کیلومتری شمال شهر ساری واقع شده و یک منطقه کوهستانی با جنگل های هیرکانی است. وجود بیش از ۴۴۷ گونه گیاهی در پناهگاه حیات وحش دشت ناز دلیل بارزی بر بی نظیر بودن آن است.
پارک ملت(باغشاه) پارکی زیبا با عمارت چهل‌ستون: باغ و عمارت بهشهر که اکنون به آن پارک ملت نیز گفته می‌شود، در سال ۱۰۲۱ و در دوره شاه عباس اول صفوی ساخته شده بود و کاخ تابستانی و محلی برای پذیرایی از مهمانان خانواده سلطنتی و تشریفات بوده است.
باغ گیاه‌شناسی نوشهر: باغ گیاه شناسی نوشهر که از قدیمی ترین، زیباترین و بزرگ‌ترین باغ های گیاه شناسی کشور محسوب می‌شود به عنوان باغ گیاه شناسی برای ناحیه رویشی هیرکانی انتخاب شده است. این باغ در راستای دو هدف اصلی باغ های گیاه شناسی در سراسر دنیا یعنی آموزش به تمامی اقشار مردم و نگهداری از گونه های نادر و در حال انقراض، فعالیت می کند. باغ گیاه‌شناسی نوشهر در استان مازندران، ۱۵ کیلومتری شرق چالوس، شهرستان نوشهر و در خیابان شریعتی قرار دارد.
پارک جنگلی بزچفت: پارک جنگلی بزچفت بابلکنار یکی از جاهای دیدنی شهر بابل و یک منطقه گردشگری جذاب است که در فاصله ۲۲ کیلومتری شرق بابل واقع شده است و یکی از جاذبه های طبیعی بکر مازندران و جاهای دیدنی بابل محسوب می‌شود. بزچفت با وسعت ۷۶۰ هکتار از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به عنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب شده است.
مکان‌های تاریخی و فرهنگی
مجموعه تاریخی عباس آباد: این مجموعه که به دستور شاه عباس اول صفوی ساخته شده، شامل سد، مخزن، گل باغ، کاخ، حمام و دیگر بناهای تاریخی است. مجموعه تاریخی عباس‌آباد بزرگ‌ترین باغ دوره صفوی ایران به شمار می‌رود و به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی بهشهر، سالانه میزبان گردشگران زیادی می‌شود.
تپه‌ی قدیمی گوهر تپه: یکی دیگر از آثار تاریخی استان مازندران محوطه تاریخی گوهر تپه بهشهر است و شکل‌گیری آن به پیش از تاریخ باز می‌گردد. این تپه زیبا بین دو شهر بهشهر و رستم کلا قرار دارد. قدمت این بنا تپه تاریخی به دوران پیش از تاریخ مربوط می‌شود، که گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. گوهر تپه یکی از محوطه‌های باستانی پیش از تاریخ شمال ایران در استان مازندران است که در شهرستان بهشهر و در ۲ کیلومتری شمال غربی رستمکلا و کیلومتر۳۰ جاده ساری به بهشهر قرار گرفته است.
برج رسک: برج رسکت، یکی از شگفتی‌های تاریخی استان مازندران شناخته می‌شود. بسیاری از مورخان، پیشینه این برج مدور آجری را به قرن پنجم و دوره ساسانیان نسبت می‌دهند. این برج در شهر ساری، بخش دودانگه، روستای رسکت واقع شده است.
آتشکده آمل: یکی از معروف‌ترین آثار باستانی مازندران که در شهر آمل قرار دارد، آتشکده آمل نام دارد. قدمت تاریخی این بنا به دوران ساسانیان باز می‌گردد و یک مکان دیدنی با پیشینه ارزشمند است. این آتشکده در شهر آمل، محله‌ی چاکسر، در شهر قدیمی مشهور به (عوام کوی) واقع شده است.
پل محمدحسن خان بابل: یکی از آثار تاریخی و مکان های دیدنی بابل پل محمدحسن‌خان است که از روی رودخانه بابلرود در شهر بابل می‌گذرد. قدمت پل محمدحسن خان به اوایل حکومت کریم خان زند باز می‌گردد. این اثر به دلیل احداث آن توسط جد «آقا محمدخان قاجار» محمدحسن‌خان، پس از پیروزی بر «کریم‌خان زند» و تصرف شهر بابل برای قدردانی از مردم بابل، این پل را روی رودخانه‌ی بابلرود احداث کرده است.
پل ورسک: پل تاریخی ورسک از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری ایران است که در ارتفاعات روستای ورسک در ۲۷ کیلومتری جنوب شهر پل سفید در شهرستان سوادکوه در استان مازندران قرار دارد. پل ورسک، شاهکار مهندسی در سال ۱۳۱۵ بوده است و در زمان بروز جنگ جهانی دوم، هیتلر نگران راه‌های ارتباطی راه‌آهن ایران به روسیه بوده و خواستار تخریب این پل بود، اما خوشبختانه اتفاقی برای این پل زیبا و ارشمند نیفتاد.
خانه تاریخی کلبادی ساری: خانه کلبادی ساری مربوط به اواخر دوره قاجار است و در شهر ساری واقع شده است. گفته می شود که بنای اولیه ساختمان حدود ۱۳۰ سال پیش و به دستور سردار جلیل از امرای ارتش وقت ساخته شده است.
برج لاجیم سوادکوه: برج لاجیم یک برج تاریخی و ارزشمند در شهرستان سواد کوه واقع در استان مازندران است. برج لاجیم از دوران آل زیار به‌یادگار مانده است. براساس کتیبه‌ی کوفی این برج ساخت بنا در سال «فی سنه ثلاث عشره و اربعمائه» یعنی ۴۱۳ هجری قمری انجام گرفته است. یکی از دلایل اهمیت تاریخی برج لاجیم دو کتیبه با خطوط کوفی و پهلوی است.
روستاها و مناطق ییلاقی مازندران
روستای جواهرده: یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی مازندران که در منطقه ییلاقی جواهرده در شهرستان رامسر واقع شده و در حدود ۲۷ کیلومتر با این شهرستان فاصله دارد. آبشارها، چشمه ها و جنگل‌های سرسبز هیرکانی و دشت لپاسر، از زیبایی‌های وصف ناپذیر روستای زیبای جواهرده هستند
روستای فیلبند، سرزمین ابرها: یکی از رویایی‌ترین لحظه‌هایی که هر فرد در زندگی‌اش می‌تواند تجربه کند قدم زدن در میان ابرها از برجسته‌ترین جاذبه‌های این روستا است. آسان ترین مسیر دسترسی به روستای فیلبند از طریق جاده هراز است. در جاده هراز پنجاه کیلومتر بعد از گزنک خروجی سنگچال را خواهید دید. وارد خروجی سنگچال شوید و به مسیرتان ادامه بدهید.
جنگل دالخانی: معروف به دالان بهشت، در ۳۰ کیلومتری جنوب‌شرقی رامسر قرار دارد و مکانی عالی برای کمپینگ و لذت بردن از طبیعت است. جنگل دالخانی رامسر که به دالان بهشت نیز شهرت دارد با فضایی بکر و سحرانگیز که یکی از خاطره‌انگیزترین سفرهای عمرتان را برایتان رقم می‌زند و شما را غرق در زیبایی می‌کند.
مازیچال کلاردشت: ییلاقات مازیچال کلاردشت جزو مناطق بکر و زیبایی است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. مازیچال با قرارگیری در ارتفاعات، اقیانوسی از ابر را پیشکش گردشگران می‌کند. مازیچال در ۴۸ کیلومتری چالوس و نزدیکی کلاردشت (حدود ۲۰ کیلومتری) واقع شده است.
در پایان این مقاله، استان مازندران نه تنها به عنوان یکی از مقاصد گردشگری برتر ایران بلکه به عنوان یک گنجینه فرهنگی و طبیعی شناخته می‌شود. از جنگل‌های انبوه هیرکانی گرفته تا سواحل زیبای دریای خزر، از آبشارهای خروشان تا چشمه‌های پلکانی رنگارنگ، هر گوشه از این استان داستانی دارد که باید کشف شود. میراث تاریخی و فرهنگی غنی، آداب و رسوم متنوع، و غذاهای سنتی لذیذ، همگی به این استان هویتی متمایز می‌بخشند.
با توجه به تنوع زیستی و میراث تاریخی، مازندران نه تنها برای طبیعت‌گردان و تاریخ‌دوستان بلکه برای علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر نیز جذاب است. توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست باید در اولویت برنامه‌ریزی‌های آینده قرار گیرد تا این میراث طبیعی و فرهنگی برای نسل‌های آینده حفظ شود.
با امید به آینده‌ای روشن، مازندران به عنوان مرواریدی در دل ایران، همچنان مکانی برای کشف، یادگیری و لذت بردن خواهد بود. برای کسانی که به دنبال تجربه‌ای منحصربه‌فرد هستند، مازندران دعوت‌نامه‌ای باز دارد تا به این بهشت طبیعی سفر کنند و زیبایی‌های بی‌پایان آن را کشف کنند.
