محتشم کاشانی، شاعر فارسی سرای عصر صفوی است که مذهب تشیع را برگزید.
وی با بهره گیری از قرآن کریم توانست ارزش و اعتبار شعر خویش را چند برابر نماید.
محتشم علاوه بر اینکه از واژگان و اصطلاحات قرآنی بهره جسته، به داستان‌های قرآنی نیز در اشعار خود تلمیح داشته است.
او همچنین به دلیل برگزیدن مذهب تشیع و ارادت به ائمه‌ی اطهار، اشعار بسیاری در وصف این بزرگان دین داشته است که سعی شده در این مطلب گزیده‌ای از آن‌ها را عنوان کنیم.
امام علی(ع):
در تاریخ از آغاز تا اکنون ، مدایح و مراثی به صورت شعر و نثر با زبان و لهجه های گوناگون در وصف و منزلت امام علی(ع)سروده شده است که بیش از هر چیز بیانگر علاقه مردم به شخصیت بی نظیر ایشان می باشد.
محتشم کاشانی به عنوان شاعری آیینی_مذهبی و با توجه به عرصه ی محدود کلام در شعر به تبیین شخصیت امام علی(ع)پرداخته است.
در بیت زیر شاعر با استفاده از صنعت تلمیح به واقعه کندن در خیبر با دست ایشان اشاره نموده است:
ید مؤیّد حیدر ، علیّ عالی قدر
کننده دَر خیبـر، کُشنده در هیجا
امام حسین(ع):
امام حسین (ع) سرور و سالار شهیدان و همچنین اسوه و نمونه والای شجاعت است که با شهادت خویش باعث زنده نگه داشتن دین اسلام در میان جهل و خرافات حاکم در دستگاه اموی شده است که باعث سرودن اشعاری در این باره از جانب شاعران شیعه و شاعران دیگر مذاهب شده است.
محتشم از سیراب بودن تمامی کائنات و جهان و تشنگی امام حسین(ع)سخن می گوید.
اغراقی که محتشم در میزان تشنگی یاران امام حسین(ع) در شعر خود بکار برده است نشان دهنده اوج اندوه و ناراحتی شاعر از این واقعه و روییداد دردناک است.
محتشم در وصف این امام ، غم انگیز ترین و تاثیر گذار ترین مراثی را سروده است.
در ابیات زیر ، شاعر در اهتمام ترکیب های واژگانی مناسب، فضایی غم انگیز را به تصویر کشیده است و محتشم در خلال ابیات به سینه ی پر دانش امام نیز اشاره داشته است:
این بیابان قتلگاه سیّد لب تشنه است
ای زبان وقت فغان، وی دیده هنگام بکاست
کشتی عمر حسین اینجا به زاری گشته غرق
بحر اشک ما درین غرقاب بی طوفان چراست
امام رضا(ع):
امام رضا (ع) در آغاز قرن سوم هجری ، سرزمین ایران را با قدم های مبارک خود متبرک ساختند و زمان اندکی وجود آن حضرت والا مقام مهمان خراسان بود و پس از شهادت ایشان جسم ایشان در زیر خاک و عشقش در دل مردم جای گرفت. امام رضا(ع) جایگاه خاص و ویژه ای در میان شاعران شیعی دارند.
میتوان گفت که شاعران شیعه و اهل سنت از ایشان به زبان تکریم و احترام سخن گفته اند و مرتبه های فضیلت و شکوه ایشان را با زبان شعر سروده اند.
محتشم در ابیاتی ر وصف ایشان ، امام را آفتابی توصیف کرده است که سروران آستانبوس ایشان هستند:
آفتاب بزوال و آسـمان داد و دین
نوربخش هفتمین اختر، امام هشـتمین
آنکه سایند از برای رخصت طـوف درش
سروران بر خاک پای حاجبان او جبین
شقایق پاکی پودنک
منبع مقاله ی بررسی تطبيقی شعر دينی محتشم کاشانی و معروف عبدالمجيد
و مقاله ی بررسی تطبیقی رثای امام حسین (ع) در شعر شریف رضی و محتشم کاشانی
