انقلاب اسلامی چهار مولفه در فضای بین‌المللی داشته‌است که دوتا سلبی بوده و دوتا ایجابی. آن چهار تا از این قرارند:
حاج قاسم در بعضی از این مولفه‌ها تجلی بیشتری داشته‌است و تفاوت‌های زیادی با سردار‌های دیگر در رویکرد پرداختن به این مولفه‌ها دارد که باید تمایز قائل شویم. به رویکرد سپاه قدس و حاج قاسم نقد‌هایی وارد است اما وقتی به عملکرد این شهید و تفاوت آن با سایر مقامات، که خیلی کار‌های ساده‌تر را نیز نتوانستند انجام بدهد، نگاه می‌کنیم می‌بینیم در خیلی زمینه‌ها نمره قابل قبولی و خوبی کسب می‌کند.
به نظر می‌رسد پروژه‌ای که حاج قاسم در منطقه به دنبال آن بوده، پروژه استکبارستیزی بوده و دوگانه‌ای که مقابل خود می‌دیده دوگانه استکبار و مقابله با آن بوده‌است. دوگانه‌ای که به بیانی اسلام ناب و اسلام آمریکایی است. همان پروژه‌ای که امام در انقلاب ما آن را پیگیری می‌کرد. یکی از اقداماتی که امام در روزگار خود انجام داد و با گذشتگان خود در این زمینه متفاوت بود، اینکه دوگانه را از دوگانه شیعی سنی، که از اختلافات صفوی و عثمانی ریشه گرفته بود، به دوگانه استکبار و استکبار ستیزی تبدیل کرد. در زمانی که علما بر سر دوگانه‌های شیعی سنی اختلاف داشتند این گمان را نمی‌بردند که جریانی وجود دارد که هویت کلی آنها را نشانه رفته‌باشد و به همین دلیل جبهه‌گیری در این دوگانه را برای خود مجاز و واجب می‌دانستند. اما در دهه‌های اخیر مساله‌ای جدید متوجه همه جریانات اسلامی شده است که هویت جمعی آنها را مورد هدف قرار داده‌بود. کار امام شناخت این جریان و متوجه کردن حواس‌ها به آن سمت بود.
اگر پروژه انقلب اسلامی را احیای عزت و قدرت مسلمانان بدانیم و این که قرار است مردم بیایند وسط و قدرت مردم بیاید وسط، مهمترین رغیب ما از حیث تمدنی و گفتمانی غرب است که اتفاقا تجلیات سختی هم دارد. اگر غرب تجلیات نظامی-امنیتی نداشت ما امروز حاج قاسم‌ها را خیلی به ذهنمان نمی‌ماندند و مثل سرداران فرهنگی و سردارارن نرمی می‌داشتیم. اما با وقاحت تمام، اگر در تاریخی این اتفاق که به کشورهای دیگر بریزند و آنجا را بگیرند خاطره شده بود، می‌بینیم که نه اصلا در همین دهه اخیر بعد از فروپاشی شوروی، آمریکایی‌ها فضا را خالی می‌بینند، وارد یک کشوری می‌شوند و به شکل نظامی آنجا را می‌گیرند. اینجا است که نمی‌توانید بگویید پروژه جمهوری اسلامی فرهنگی و نرم است و بروید در همین فضای نخبگانی فکر و فعالیت کنید. زیرا که بر شما تحمیل می‌کنند اینطور باشید.
حاج قاسم نیز دقیقا در همین میدان دست به اقدام می‌زد و با دوگانه‌هایی که انقلاب اسلامی را از جهت خود دور می‌کند به مقابله می‌پرداخت. خاطراتی وجود دارد که این شهید به شدت با این گونه رویکرد‌های شیعه‌گستری در منطقه مقابله می‌کرد و آنها را کنار می‌گذاشت زیرا عمل و جهت درست انقلاب اسلامی را به درستی تشخیص داده بود و دوگانه را این چیز‌ها نمی‌دید.
هرچند این خاطرات به دلایل امنیتی در اختیار عموم قرار نمی‌گیرد و این یکی دیگر از نقد‌های ما به آقایان است که چرا این خاطرات را در بلک‌باکس قرار دارد. باید خاطرات درجه یکی که خانواده یا اطرافیان این شهید داشته‌اند منتشر شود و تا به حال تنها خاطرات مربوط به دفاع مقدس ایشان پخش شده‌است.
فهمی که ما داریم این است که این شهید برآمده از فضای جبهه و جنگ است و از همان زمان هم وارد فضای جهادی از این دست شده‌است و خود را درگیر فضای بروکراتیک نکرده است و همین است که باعث رشد این شهید شد. شاید اگر ایشان هم وارد فضای فشل بروکراتیک می‌شد به این جایگاه نمی‌رسید. گروه‌های تحقیقاتی متعددی باید بروند که علاوه بر فهم فضای ذهنی این شهید نحوه مدیریت جهادی‌ای که این شهید داشته را تحلیل کنند و برای پیاده سازی آن جستجو کنند که ببینند چطور می‌شود چنین خروجی‌ای گرفت.
هرچند این سیاست‌هایی که حاج قاسم پی‌می‌گرفت سیاست‌های کلی جمهوری اسلامی است نه سیاست‌های مختص به حاج قاسم اما نمی‌توان این نقد جدی را نادیده‌گرفت که بسیاری از جریان‌ها وابسته به فرد هستند و سیستم نیست که جلوبرنده اتفاقات است و امکان دارد با کنار رفتن فرد، مدیریت تاکتیک و کارایی یک سیستم به کل تحت تاثیر قرار بگیرد. برای این که فرد دیگری به جایگاه این شهید برسد تلاش‌های زیاد و موفقیت‌های زیادی را باید کسب کند. حاج قاسمِ سال ۸۰ یا حتی ۹۰ را کسی نمی‌شناخت بعد از مجاهدت‌های این شهید در داستان داعش خیلی شناخته‌شد و فرد دیگری اگر بخواهد به چنین جایگاهی برسد نیاز به چنین موفقیت‌هایی دارد و کسب آن ساده نیست.
نکته‌ای که درباره سیاست خارجی ما در منطقه می‌شود گفت این است که ما به دلیل این که فعالیت فرهنگی نداشتیم این برچسب را خورده‌ایم که حضور ما در جاهای دیگر نظامی هست. افراد به دلیل نگاه امنیتی و نظامی‌ای که دارند سعی دارند همه پرونده‌ها را یکجا بگیرند. همانطور که با دید جهادی به حوزه نظامی امنیتی نگاه کردیم باید به حوزه فرهنگی اجتماعی نیز باید جهادی نگاه بکنیم. اگر می‌خواهید کار فرهنگی بکنید به تخصص اعتقاد داشته‌باشید. اگر می‌خواهید افرادی که در این حوزه‌ها کار می‌کنند موفق تر عمل بکنند باید در حوزه رسانه و حوزه فرهنگی و اجتماعی به افراد تخصصی اعتماد کنید و قائل به متخصص‌بودن در همه زمینه‌ها نباشیم.
جامعه اسلامی شریف
تلگرام | اینستاگرام
