مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا چه تاثیری بر نرخ تولید ناخالص داخلی دارد؟

تأثیر مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا بر نرخ تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران می‌تواند بسیار قابل‌توجه باشد و از چند مسیر اقتصادی، روانی و سیاسی اعمال شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین تأثیرات را بررسی می‌کنیم:

۱. کاهش تحریم‌ها و افزایش صادرات نفت

اگر مذاکرات به نتیجه برسد و بخشی از تحریم‌ها (به‌ویژه تحریم‌های نفتی و بانکی) برداشته شود صادرات نفت قطعا در چارچوب رفع تحریم ها افزایش می‌یابد که باعص رشد درآمدهای ارزی کشور می شود.

از این رو دولت توان بیشتری برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای خواهد داشت که سالها به دلیل کسری بودجه نتوانسته است در قالب برنامه های توسعه آنها را به پایان برساند. همچنین سرمایه گذاری در بخش‌های مرتبط با انرژی، حمل‌ونقل و خدمات جانبی نیز افزایش می‌یابد. که همگی این موارد باعث رشد مستقیم GDP می‌شود.

۲. افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی

مذاکرات موفق قطعا منجر به افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران و بازگشت برخی از شرکت‌های بین‌المللی به ایران خواهد شد. همچنین ادامه روند مثبت موجب تشویق سرمایه‌گذاران داخلی به سرمایه‌گذاری بلندمدت ، رونق بازار سرمایه و بهبود فضای کسب‌وکار و بازگشت جریان پولی و نقدینگی به تولید خواهد شد. این موارد منجر به افزایش سرمایه‌گذاری و در نتیجه افزایش بهره‌وری و رشد تولید و کاهش تورم و تقویت پایه پولی می‌شوند.

۳. ثبات نرخ ارز و تورم

با بهبود روابط بین‌المللی انتظارات تورمی نیز کاهش می‌یابد و نرخ نوسانات ارز (ریال در برابر دلار) با ثبات‌تر می‌شود و در نهایت ثبات اقتصادی، موجب رشد تولید داخلی و بهبود کسب و کارها می‌شود.

۴. تأثیرات روانی و اعتماد عمومی

مذاکرات موفق معمولاً با افزایش امید به آینده اقتصادی همراه است. مردم بیشتر خرج می‌کنند، کسب‌وکارها برنامه‌ریزی توسعه‌ای خود را فعال می‌کنند و بازار کار رونق بیشتری می‌گیرد.

۵. خطرات و ریسک‌ها

اگر مذاکرات شکست بخورد یا بی‌نتیجه باقی بماند قطعا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی عقب‌نشینی می کنند و به طبع آن نرخ ارز و تورم ممکن است با سرازیر شدن نقدینگی به بازارهای کاذب ارز و طلا بالا برود.

حال یک سناریو عددی هم برای مقایسه رشد GDP ترسیم می کنیم.

فرضیات پایه این سناریو عبارتست از:

• نرخ تولید ناخالص فعلی ایران: حدود ۳۵۰ میلیارد دلار (براساس نرخ اسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی)
• نرخ رشد فعلی (در حالت رکود یا ثبات): ۱.۵ درصد
• زمان بررسی: ۳ سال آینده

الف) سناریو مذاکرات موفق + رفع تدریجی تحریم های بین المللی

تاثیرات تخمینی

• افزایش صادرات نفت و پتروشیمی: +۲ درصد
• افزایش سرمایه کذاری خارجی و داخلی: +۱.۵ درصد
• بهبود اعتماد و مصرف خانوار: +۱ درصد

*نرخ رشد کل تخمینی ۶ درصد در سال محاسبه شده است.

برآورد GDP در سه سال آینده:

• سال اول ۳۷۱ میلیارد دلار
• سال دوم ۳۹۳ میلیارد دلار
• سال سوم ۴۱۷ میلیارد دلار

ب ) سناریو شکست مذاکرات یا ادامه وضعیت موجود

تاثیرات تخمینی

• کاهش صادرات به همراه محدودیت های ارزی: -۱ درصد
• فرار سرمایه به همراه رکود داخلی: -۰.۵ درصد
• کاهش مصرف و اعتماد عمومی: -۰.۵ درصد

*نرخ رشد کل تخمینی ۱.۵ درصد در سال محاسبه شده است.

برآورد GDP در سه سال آینده:

• سال اول ۳۵۵.۳ میلیارد دلار
• سال دوم ۳۶۰.۶ میلیارد دلار
• سال سوم ۳۶۶.۱ میلیارد دلار

جمع‌بندی نهایی

تحلیل مقایسه‌ای دو سناریو (با و بدون موفقیت مذاکرات) نشان می‌دهد که مذاکرات مستقیم موفق بین ایران و آمریکا می‌تواند در میان‌مدت (۳ ساله) تأثیر قابل‌توجهی بر رشد اقتصادی کشور داشته باشد.

• در صورت موفقیت مذاکرات، با کاهش تحریم‌ها، افزایش صادرات نفت، جذب سرمایه‌گذاری و بهبود فضای روانی اقتصاد، نرخ رشد سالانه GDP می‌تواند تا حدود ۶٪ افزایش یابد.
• در مقابل، در صورت شکست مذاکرات یا ادامه وضعیت فعلی، اقتصاد در رکود نسبی باقی خواهد ماند و رشد سالانه حدود ۱.۵٪ یا کمتر خواهد بود.
• بر پایه این مدل، تفاوت بین این دو مسیر در پایان سال سوم چیزی حدود ۵۰ میلیارد دلار است که عدد بسیار قابل توجهی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود.

در نهایت، موفقیت در مذاکرات می‌تواند به‌عنوان یک موتور پیشران کلان برای توسعه اقتصادی عمل کند؛ اما این موفقیت تنها در صورتی پایدار خواهد بود که با اصلاحات ساختاری داخلی، بهبود حکمرانی اقتصادی، و مدیریت منابع نیز همراه شود