تعریفی بر مفاهیم نظریه و ایدوئولوژی
تئوری یا نظریه:
تئوری واژهای با ریشه یونانی و به معنای ملاحظه پژوهش و تحقیق میباشد. در فارسی تئوری معادل نظریه و یا نگره آمده است.
نظریه یا تئوری در واقع نوعی تفکر اندیشمندانه است که قابل بسط و توضیح دادن باشد. تئوری مجموعه پیشنهادهایی را در مورد متغیرها ارائه میکند و تصویر منظم و مدونی از پدیدهها و همبستگی آنها به نمایش میگذارد. نظریه یا تئوری، منطق جهان را باور پذیر کرده و توضیح عقلانی برای پدیدهها مییابد، روابط بین متغیرها را توضیح داده و پیش بینی میکند. به مجموعهای از مفاهیم نظام یافته که واقعیتی را بیان میکنند تئوری نیز گفته میشود. این واقعیت نتیجه تلاش عملی در گردآوری شواهد واقعی و برقراری ارتباط بین یافتههاست. در واقع نظریه امکان توصیف واقعیات و پیش بینی وضعیت آینده را فراهم میکند و به پرسشهای چرا، چگونه و چه چیز، پاسخ میدهد.
خصوصیات تئوری:
*یک نظریه باید بتواند حقایق مورد مشاهده مربوط به یک پدیده را به خوبی توصیف کند.
*نباید با بدنه دانش و حقایق مشاهده شده مغایرتی داشته باشد و درجهت علم باشد.
*قابل استنتاج و بررسی است لذا باید ابزارهای لازم را برای آزمودن داشته باشد.
ایدئولوژی:
واژه ایدئولوژی ترکیبی از «ایده» و «لوژی» است و در نخستین کاربرد به معنای دانش «ایدهشناسی» یا «علم مطالعه ایدهها» بود. در اصطلاح عبارت است از دستهای از آرای کلی و هماهنگ درباره رفتارهای انسان. اصطلاح ایدئولوژی نخستین بار در سال ۱۷۹۶ میلادی توسط دوستوت دوتراسی استفاده شد. وی متعلق به کانون متفکران فرانسوی عصر روشنگری بود. متفکرانی که از اندیشمندان انقلاب فرانسه به شمار میآمدند.
برخی از تعاریف رایج ایدئولوژی عبارتند از:
۱- فرایند تولید معانی، علایم و ارزشها در زندگی اجتماعی.
۲- مجموعهای از اندیشههای مختص گروه یا طبقه خاص.
۳-اندیشههایی که مشروعیت بخشیدن به قدرت سیاسی حاکم را یاری میدهند.
۴- ارتباطاتی که منظماً تحریف میشوند؛
۵- اشکالی از تفکر که بر اثر منافع اجتماعی برانگیخته میشوند.
۶- ترکیب گفتمان و قدرت.
۷- مجموعه باورهای عمل محور.
۸- فرایندی که از طریق آن زندگی اجتماعی به واقعیت طبیعی بدل میشود.
