چند روز پیش خبری به نقل از یک رسانه خارجی منتشر شد که یک هیات سعودی به تهران سفر کرده و با مقامات امنیتی ملاقات داشتهاند. هر چند که ایران و عربستان در بغداد تاکنون چهار دور مذاکره را پشت سر گذاشتهاند، اما به نظر میرسد این سفر آن هم در این شرایط کمی عجیب بوده و با خود پیامهایی دارد که ناشی از شرایط حاکم بر منطقه، به ویژه عربستان است.
همزمان با گسترش رایزنیها در مورد روابط ایران و عربستان و مذاکرات صورتگرفته میان تهران و ریاض، یک رسانه یمنی ادعا کرد که سعودیها از ایران درخواست کردهاند که به منظور توقف پیشروی انصارالله یمن میان آنها وساطت کنند! به گزارش پایگاه خبری الخبر الیمنی، برخی منابع عراقی ادعا کردند که سعودیها از ایران درخواست کردهاند که برای توقف پیشروی نظامی انصارالله یمن در استان مأرب میانجیگری کند، این اقدام در حالی صورت میگیرد که عربستان بهدنبال ازسرگیری روابط با ایران است و دیدارهایی میان مسوولان عالیرتبه دو کشور در پایتخت عراق درحال برگزاری است.
آنچه که در این گزارش آمده، به نقل از منابع عراقی میگوید که هیات سعودی موجود در عراق از هیات ایرانی درخواست کرده است تا بهمنظور توقف پیشروی حوثیها در استان مأرب وساطت کند. هیات ایرانی وعده داده است که درخواست سعودیها را به وزارت خارجه ایران منتقل کند و با مقامات این کشور آن را مورد بررسی قرار دهند. اینکه آیا این پیام در بغداد و در خلال چهارمین دور مذاکرات میان طرفین مطرح شده یا اینکه در سفر هیات سعودی به تهران، نکته قابل تاملی است.
با این حال، این گزارش ادعا شده است که در پی تغییراتی که در روابط عربستان با کشورهای غربی بهوجود آمده است، ریاض اخیرا هیاتی بلندپایه به ریاست عادل الجبیر به بغداد فرستاده است تا درخصوص از سرگیری روابط با تهران رایزنی کند. البته خبر سفر عادل الجبیر و دیدار او با یک مقام عالی رتبه ایرانی هیچ وقت تایید نشد و به نظر میرسد که مسوولان مذاکره کننده در بغداد اجازه ورود به چنین میدانی را نداشتهاند. با این حال به نظر میرسد که برخی مطالب در این مورد درست باشد.
پیشرویهای همهجانبه و خیرهکننده ارتش و کمیتههای مردمی یمن در طول هفتههای گذشته که منجر به پاکسازی هزاران کیلومتر مربع از استانهای اشغالی مأرب، شبوه و البیضاء شد، زنگ خطر بسیار جدی را برای طرف سعودی به صدا درآورد که وقت تنگ است و اگر دیر بجنبد، مشکلات آنها بیشتر خواهد شد. نزدیک شدن رزمندگان یمنی به شهر مأرب باعث شده تا بسیاری از سرکردههای اخوانی که در طول هفت سال گذشته منابع این استان را غارت کرده بودند، نه تنها از مأرب که از یمن فرار کنند. در راس این افراد، سلطان العراده استاندار اخوانی یمن قرار دارد.
از سوی دیگر، شکستهای متوالی و پیدرپی در جبهههای مختلف که منجر به ضربه شدید به توان رزمی مزدوران سعودی شده، بسیاری از رهبران قبال و عشایر یمن را به این نتیجه رسانده که پیروز نهایی در این جنگ، انصارالله است و بیش از این نمیشود بر روی سعودیها و اخوانیها سرمایهگذاری کرد. بنابراین هیچ بعید نیست که بپذیریم که طرف سعودی از این ایران خواهش و تمنا (شما بخوانید التماس) کرده که ایران در توقف پیشروی انصارالله در جبهههای نبرد پادرمیانی کند.
البته سیاست ایران همواره این بوده که خود یمنیها مسوول کشورشان هستند و مسائل یمن ارتباطی به تهران ندارد. اما وضعیت چنان برای سعودیها وخیم است که واقعا به حالت «التماس» راهی تهران شدهاند. به همین علت روز گذشته دو اتفاق بسیار مهم افتاد که نشان میداد دستکم در تهران و صنعا اتفاقات مهمی روی داده که نشان میدهد ایران در این حوزه دست به یک حرکت زده است. این موضوع ابتدا به دیدار دستیار وزیر امور خارجه با سفیر یمن در تهران و همچنین نشست خبری سخنگوی نیروهای مسلح یمن باز میگردد.
صبح روز یکشنبه ابراهیم محمد الدیلمی، سفیر یمن با علی اصغر خاجی دستیار وزیر امور خارجه دیدار کرد. هر چند جزئیات این دیدار مشخص نشد، اما در دو خطی که رسانهها در این زمینه منتشر کردند، این مطالب آمده بود: در این مذاکرات طرفین بر لزوم حفظ تمامیت ارضی، استقلال و حاکمیت این کشور تاکید کردند. در ادامه مشاور ارشد وزیر امور خارجه ضمن اشاره بر لزوم حل مشکلات مردم یمن، رفع محاصره ظالمانه را مورد تاکید قرار داده و تحقق این امر را در راستای برقرار ی آتشبس و حل سیاسی بحران این کشور ارزیابی کرد!
اما مساله مهمتر در این زمینه نشست خبری فوتی و فوری سرتیپ یحیی السریع بود. که نشان داد ما باید شاهد اتفاقاتی در این زمینه باشیم.
در این زمینه روز گذشته در حالی که قرار نبود سخنگوی نیروهای مسلح یمن نشست خبری داشته باشد (نشستهای خبری را معمولا 24 ساعت و حتی گاهی 48 ساعت قبل اطلاع پیدا میکنم و معمولا هم به دلیل پارهای ارتباطات میدانم که قرار است چه چیزی گفته شود) به ناگهان رسانههای نزدیک به دولت یمن، به ویژه رسانههای وابسته به نیروهای مسلح و شبکه المسیره یمن در خبری فوری (ساعت حدود یک ظهر به وقت تهران) از برگزاری نشست خبری سرتیپ یحیی السریع خبر دادند.
حالا محتوای مورد اشاره توسط سخنگوی نیروهای مسلح یمن هم جالب بود! در حالی که نبردها در جبل مراد به سمت جبل البلق القبلی و سد مأرب ادامه دارد و صبح روز یکشنبه خبرهای متعددی از محاصر جبل مراد هم منتشر شد، آقای سریع از پایان عملیات ربیع النصر خبر داد. هر چند او تاکید کرد که نبردها در سایر مناطق ادامه دارد. به گفته وی، «نیروهای ما به انجام وظیفه جهادی خود تا متوقف شدن جنگ، لغو محاصره و تحقق آزادی برای مردم و استقلال برای یمن ادامه میدهند.»
این را هم عرض کنم که روز گذشته برخی از چهرههای سیاسی یمنی مواضع جدیدی علیه طرف امریکایی گرفته و حملات سختی را متوجه مقامات واشنگتن کردند. آنچه محمد عبدالسلام البته نوشت، قابل توجه است. سخنگوی دولت یمن در توئیتی نوشت: درخواست آمریکا برای ایجاد گذرگاههای امن در مأرب برای نیروها نشان دهنده ارتباط مستحکم این کشور با عناصر القاعده و داعش است که ما آنها را از شهر العبدیه در مأرب بیرون راندیم. با نزدیک شدن ما به آخرین مقر آنها در مأرب فریاد آمریکاییها بلند شده و مدعیاند که حامی صلح هستند درحالی که دشمنان صلح در یمن و تمام جهان هستند.
با کنار هم گذاشتن این موارد به این نتیجه میرسیم که در تهران تحرکاتی صورت گرفت و در صنعا هم تصمیماتی گرفته شده است. اما اینکه دامنه این تحرکات و حدود آن تصمیمات چه باشد، باید منتظر روزهای آینده باشیم. این را مطمئن باشید که در تهران کسی هیچ فشاری به انصارالله نخواهد آورد و آنها خود تصمیمگیرنده هستند و اگر سعودیها با پیشنهادات ویژه و درخواستهای مطمئن به تهران نیامده بودند، بعید میدانم که آقای خاجی (با سابقهای که از او به عنوان واسطه خبر داریم) با سفیر یمن در تهران به این سرعت گفتوگو کرده و در صنعا هم فوراً پاسخ گرفته باشند.
هر چه هست، قدرت ایمان، استقامت، سلاح و جنگندگی انصارالله سعودیها را پذیرش شکست وادار کرده و آنها برای آنکه مأرب با جنگ سقوط نکند (امیدوارم که عدهای به آقای امیرعبداللهیان فحش ندهند که خنده ایشان باعث شده که انصارالله این شهر را تصرف نکند!) دست به دامان ایران شدهاند. امید میرود که با شناخت کاملی که از دولتمردان یمنی داریم آنها بتوانند از این فرصت برای پایان محاصره، بازگشایی فرودگاه صنعا و رفت و آمد به داخل یمن بیشترین استفاده را کنند.