امروز سه‌شنبه، دومین دوره دوماهه آتش در یمن به پایان می‌رسد، آتش‌بسی که پس از تایید برای دو ماه، دو ماه دیگر هم تمدید شده بود. سعودی، امارات، امریکا و انگلیس به شدت دنبال تمدید همین آتش‌بس با همین ویژگی‌ها و مواد و تبصره‌ها بودند و هیچ بدشان نمی‌آمد که آن را برای یک دوره دو ماهه دیگر هم تمدید کنند. با این حال همانگونه که در مطالب هفته‌های گذشته بارها یادآور شدیم، این آتش‌بس با این ویژگی‌ها که دستاورد چندانی برای ملت یمن نداشت و صرفاً در راستای منافع سعودی و امارت بود و باعث شد تا آن‌ها از آتش موشک‌ها و پهپادهای یمنی در امان مانده و امریکا نیز در این میانه، سود خود را از تثبیت بهای نفت ببرد.
آتش‌بسی که تا این ساعت هم در جریان است مفاد و شروطی داشت که از همان ابتدا سعودی‌ها در مسیر اجرای آن سنگ‌اندازی کردند اما پس از فشار شدید امریکایی‌ها و از ترس به هم خورد شرایط آتش‌بس در ادامه ناچار شدند به بخش‌هایی از آن عمل کنند. مهمترین موارد این آتش‌بس عبارت بودند از: ورود ماهیانه 36 کشتی حامل سوخت به بندر الحدیده، برقراری پروازهای هفتگی به قاهره و امان (هفته‌ای دو پرواز به هر یک از این دو شهر)، در مورد پرداخت حقوق کارمندان دولت در مناطق تحت کنترل دولت مرکزی این کشور نیز باید همکاری کامل صورت می‌گرفت. البته انصارالله خواستار تبادل اسرا نیز بود که در ضمن این توافق به آن اشاره شده بود.
اما هیچ یک از این موارد عملیاتی نشد. هفته‌ای دو پرواز به زحمت به 10 روز یک پرواز ختم شد (در این دو هفته اخیر و با فرارسیدن زمان پایان آتش‌بس سعودی‌ها و امریکایی‌ها آن را به هفته‌ای دو پرواز افزایش دادند) به جای 36 کشتی فقط 27 کشتی لنگر انداختند و هیچ همکاری در مورد پرداخت حقوق کارمندان دولت صورت نگرفت. این مسائل باعث شد تا از همان ابتدا هم در صنعا مقامات دولتی در مورد احتمال تمدید این آتش‌بس با شک و تردید صحبت کنند. تهدیدها در مورد پایان آتش‌بس و آمادگی ارتش و کمیته‌های مردمی برای وارد شدن دوباره به میدان نبرد، بیش از همه واشینگتن را دچار ترس و دلهره کرد، چرا که به خوبی بر تبعات مخرب جنگ بر بهای نفت خبر داشت.
ما از همان دو سه هفته پیش هم تاکید کردیم که این آتش‌بس با این شرایط دیگر تمدید نخواهد شد، حتی این آتش‌بس قابلیت اصلاح نیز ندارد و رهبران یمن آتش‌بس را با مفاد سختگیرانه‌تر و دقیق‌تر، با شروط قدرتمندتر که قابلیت اجرایی داشته باشد، پیشنهاد می‌کنند و این بر عهده طرف مقابل است که با آن موافقت کند یا نه. در حقیقت، رهبری یمن با درک شرایط بین‌المللی و حساسیت‌ها در مورد عرضه نفت در بازار و تنش‌آلود بودن وضعیت انرژی با هوشمندی کامل در این زمینه گام برداشته و خواسته‌های منطقی خود را به شکل شفاف بیان کرده است. روز یکشنبه سخنگوی نیروهای مسلح یمن دو روز پیش از پایان زمان آتش‌بس در پیامی از آمادگی نیروهای مسلح این کشور برای اجرایی کردن دستورات رهبری یمن و ورود به جنگ خبر داد.
این در حالی است که روز دوشنبه رئیس شورای عالی سیاسی جنبش انصارالله یمن در دیداری که در صنعاء با هیئتی از عمان برای بررسی مسایل مربوط به آتش‌بس و پیشنهادهای هانس گروندبرگ، فرستاده سازمان ملل به یمن در این خصوص و نیز مسایل انسانی و اقتصادی دیگر داشت، گفت: لازم است هر آتش‌بسی با بهبود وضعیت اقتصادی و انسانی مردم یمن از جمله پرداخت حقوق تمامی کارمندان دولت و مستمری بازنشستگان همراه باشد. خواسته‌های مردم یمن شامل توقف جنگ (عملیات‌های ائتلاف عربی)، لغو محاصره یمن ابتدا با بازگشایی کلی و فوری فرودگاه بین‌المللی صنعاء و بندر الحدیده، پرداخت حقوق تمامی کارمندان از درآمدهای نفت و گاز همگی خواسته‌های درست و منصفانه بوده و موجب هیچ گونه ناتوانی و تضعیفی نشده و مستلزم امتیازدهی از سوی طرف مقابل (دولت مستعفی یمن) نیستند.
مهدی المشاط تاکید کرد که عمل به این خواسته‌ها فضایی در حمایت از صلح ایجاد خواهد کرد و به صورت چشمگیری در کاهش مشکلات یمنی‌ها ناشی از جنگ و محاصره موثر خواهد بود. همانگونه که مشاهده می‌کنید، دیگر شرط و شروطی در مورد تعداد پروازها و تعداد کشتی‌ها وجود ندارد، یمنی‌ها خواستار آزاد شدن پرواز کامل از فرودگاه صنعا (به هر جایی که اراده کنند، از جمله ایران) شده و گفته‌اند که باید محاصره بندر مهم و راهبردی الحدیده نیز برداشته شود، شروطی که هم منصفانه است و هم طرف مقابل را در دو راهی شدیدی قرار می‌دهد که پذیرش آن باعث تقویت دولت یمن و نپذیرفتن آن هم هدف قرار گرفتن چاه‌های گاز را در پی خواهد داشت.
بر همین اساس است که در طول چند روز گذشته رایزنی‌ها و رفت و آمدهای بسیاری در مورد آتش‌بس یمن در سطح منطقه و حتی جهان صورت گرفته و هر یک از طرف‌های دخیل تلاش می‌کنند موضوع را بر اساس دیدگاه و نقطه نظرات خود به پیش ببرند، این در حالی است که آنچه رهبران یمن به روشنی و صراحت گفته‌اند، نباید دچار خلل شود. برخی منابع نزدیک به سعودی می‌گویند که سه خواسته صنعا، یعنی بندر الحدیده، فرودگاه صنعا و پرداخت حقوق‌ها در اولویت گفت‌وگوها است اما با این حال، آن‌ها در شرایط سنجش شرایط در هر سه مساله، چهارچوبی تعیین کرده، یعنی باز هم شامل «تعداد بیشتر کشتی‌های ورودی به الحدیده، پروازهای بشتر به فرودگاه صنعا و همچنین پرداخت بیشتر حقوق کارمندان دولت» میشود.
به نظر می‌رسد هیات عمانی که روز دوشنبه در صنعا به مهدی المشاط دیدار کرده بود، می‌خواهد مقامات یمنی را تحت فشار قرار دهد تا این محدودیت‌ها را پذیرفته و دوباره آتش‌بس مشروط را امضا کند، موضوعی که با توجه به مطالب و موارد گفته شده در طول دو ماهه گذشته از آتش‌بس فعلی و نقض مکرر آن، به نظر نمی‌رسد که کسی حاضر به تن دادن به آن باشد هر چند کسی وضعیت و شرایط داخل این کشورها و سیستم تصمیم‌گیری را نمی‌داند. فعال شدن طرف عمانی پس از تماس وزیر خارجه این کشور با همتای ایرانی و امریکایی‌اش در روز یکشنبه صورت می‌گیرد. به نظر می‌رسد پس از مذاکره تلفنی چند روز پیش دستیار ویژه وزیر امور خارجه با مقامات یمنی و تماسی در سطح بسیار بسیار بالاتر، ایران باز هم تاکید کرده که در تصمیم‌گیری یمنی‌ها دخالت نمی‌کند.
تا کنون هیچ گونه موضع رسمی از سوی هیات عمانی صادر نشده است، ولی به نظر طرف عمانی هم ماموریت بسیار سختی در پیش دارد. باید دید که عمانی‌ها با چه پیشنهاداتی راهی صنعا شده‌اند و با توجه به عهدشکنی و تخریب‌های صورت گرفته توسط سعودی‌ها در جامعه یمن و غارت منابع نفتی و گازی این کشور توسط اماراتی‌ها، تمدید این آتش‌بس اندکی غیرعقلانی به نظر می‌رسد اما یمنی‌ها نیز باهوش بوده و نمی‌خواهند در این زمینه مقصر جلوه داده شوند. شروط یمنی‌ها فعلاً قابل اجرا است و آن‌ها روزی که خواستار خروج همه نیروهای نظامی خارجی و عدم مداخله دیگر کشورها در امور داخلی خود شوند، کار گره خواهد خورد.
در هر صورت باید تا روز سه‌شنبه منتظر ماند، اینکه آیا ائتلاف عربی – غربی می‌توانند بار دیگر آتش‌بس را با محدویت‌های خاص – صرفاً به این خاطر که بگویند ما زورمان بیشتر است – بر طرف یمنی تحمیل کنند یا آنکه یمنی‌ها پس از چهار ماه فرصت، با سازماندهی بهتر، تجهیزات بیشتر و نیروهای تازه‌نفس آماده‌تر وارد میدان شده و عرصه را بر دشمن تنگ‌تر خواهند کرد. به نظر می‌رسد اگر یمنی‌ها بر برداشته شدن کامل محاصره تاکید کرده و بگویند که در غیر این صورت چاه‌های نفت سعودی و امارات را هدف قرار خواهد داد، امریکای بایدن تن به هر ذلتی خواهد داد.
