در این مقاله از تحریریه تبدیل، به معرفی صرافی FTX و مؤسس آن، سم بنکمن-فرید و موشکافی علل ورشکستگی این صرافی میپردازیم. با ما همراه باشید.
سم بنکمن فرید (Sam Bankman-Fried) کارآفرین عرصه ارزهای دیجیتال و امور مالی است. او همبنیانگذار و مدیرعامل صرافی ورشکسته FTX بود. صرافی FTX یکی از بزرگترین صرافیهای ارز دیجیتال جهان بود که ارزش داراییهای آن زمانی به بیش از 26 میلیارد دلار میرسید. این پلتفرم در نوامبر سال 2022 ورشکسته شد و خبر فروپاشی آن به تسریع روند نزولی بازار در آن زمان کمک کرد.
سم بنکمن فرید در 11 نوامبر سال 2022 از سمت خود در صرافی FTX استعفا داد و این پلتفرم نیز برای ورشکستگی خود تشکیل پرونده داد. قبلاً در اوایل همان ماه، کویندسک (CoinDesk) از نگرانیهایی در مورد این صرافی و شرکت همکار آن یعنی Alameda Research خبر دادهبود. خبر فروپاشی FTX شوک عظیمی را به بازار کریپتو وارد کرد و ارزش این بازار در آن زمان به زیر یک تریلیون دلار برد.
بنکمن فرید در ۶ مارس 1992 در یک خانواده یهودی متولد شد. او پسر باربارا فرید (Barbara Fried) و جوزف بنکمن (Joseph Bankman) است که هر دو از اساتید دانشکده حقوق استانفورد (Stanford) هستند.
سم در دوران تحصیل خود علاقه زیادی به درس ریاضیات داشت و دبیرستان را در شهر هیلزبورو (Hillsborough) واقع در ایالت کالیفورنیا به پایان رساند. او در سال 2014 از دانشگاه ماساچوست (Massachusetts) فارغالتحصیل شده و موفق به کسب مدرک کارشناسی فیزیک شد. او بهعنوان دانشجوی دانشگاه ماساچوست در یک خانه گروهی بنام اپسیلون تتا (Epsilon Theta) زندگی میکرد.
بنکمن فرید در تابستان 2013 کار خود را بهعنوان کارآموز در شرکت Jane Street Capital شروع کرد که یک شرکت ترید اختصاصی بود. او بعد از فارغالتحصیلی بهصورت تمام وقت در این شرکت مشغول به کار شد. سم در سال 2017 این شرکت را ترک کرد و به برکلی (Berkeley) مهاجرت کرد.
در آنجا بود که بنکمن فرید در بنیانگذاری Alameda Research مشارکت کرد و بهزودی مالک 90 درصد سهام این شرکت شد. سم بنکمن فرید در سال 2018 شروع به آربیتراژ کرد و روزانه تا حدود 25 میلیون دلار را برای استفاده از اختلاف قیمت بیتکوین در ژاپن و ایالات متحده انتقال میداد.
سم در سال 2018 به هنگکنگ مهاجرت کرد و در آوریل 2019 صرافی FTX را بنیانگذاری کرد. بنکمن فرید تا قبل از دستگیری و فروپاشی صرافی FTX در امور خیریه و فعالیتهای بشردوستانه بسیار فعال ظاهر میشد که البته این فعالیتها با کلاهبرداری صورتگرفته توسط او کاملاً ناسازگار است.
این سرمایهگذار و کارآفرین امریکایی بعد از سقوط صرافی FTX اعتبار خود را از دست داد و اینک بسیاری او را بهعنوان یک کلاهبردار میشناسند. بنکمن فرید مدیرعامل و بنیانگذار صرافی FTX و شرکت تجاری همراه و همکار این صرافی یعنی Alameda Research بود.
سم در 12 دسامبر سال 2022 در باهاما (Bahamas) دستگیر شده و به ایالات متحده تحویل داده شد. دستگیری بنکمن فرید بهدلیل اتهامات زیادی بود که علیه او در آن زمان مطرح شد. از جمله این اتهامات میتوان به پولشویی، کلاهبرداری در اوراقبهادار، کلاهبرداری در بورس کالا و غیره اشاره کرد.
تا پیش از این اتفاقات، بنکمن فرید جوان بهعنوان چهل و یکمین ثروتمند امریکایی و شصتمین فرد ثروتمند جهان شناخته شده بود. داراییهای خالص این جوان آمریکایی زمانی به 26 میلیارد دلار میرسید که بعد از سقوط FTX، ارزش داراییهای او بهسرعت صفر شد.
بنکمن فرید کسی بود که به کمپینهای سیاسی بسیار کمک میکرد. او به دموکراتهای ایالات متحده بسیار علاقه داشت و ادعا میشود که او قصد داشته یک میلیارد دلار را در انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 آمریکا هزینه کند.
ورشکستگی FTX یکی از اتفاقات غیرمنتظره و بزرگی بود که نظیر آن در تاریخ سازمانها بسیار کم است. در ادامه به تایملاین وقایعی میپردازیم که سقوط ناگهانی و سریع پلتفرم FTX را تا حد زیادی مشخص میکنند.
سقوط FTX تا حدودی به رابطه نزدیک این شرکت با Alameda Research برمیگردد که یک صندوق سرمایهگذاری ارز دیجیتال بود که توسط سم بنکمن فرید تأسیس شد. نگرانی اساسی در مورد FTX زمانی شروع شد که کویندسک با انتشار مقالهای افشا کرد که بخش قابلملاحظهای از داراییهای Alameda Research از توکن FTT تشکیل شدهاست.
این توکن توسط خود صرافی FTX ایجاد شده بود و امکان برخورداری از تخفیف در ترید را برای کاربران صرافی مهیا میکرد. از آنجا که توکن FTT به آسانی قابلیت نقد شدن نداشت، انتشار این گزارش موجی از ترس و نگرانی را موجب شد.
چانگ پنگ ژائو (Changpeng Zhao) مدیرعامل صرافی بایننس (Binance) در واکنش به این خبر اظهار داشت که همه داراییهای FTT شرکت خود را میفروشد. ارزش این داراییها در آن زمان به 580 میلیون دلار میرسید.
چنین خروجی از جانب بزرگترین صرافی ارز دیجیتال جهان باعث ترس و نگرانی و ایجاد فشار بیشتر فروش شد. به این ترتیب بود که فشار زیادی بر صرافی FTX وارد شده و عده زیادی از کاربران خواستار برداشت داراییهای خود شدند. صرافی FTX در برابر این فشارها نتوانست مقاومت کند و سرانجام امکان برداشت داراییهای کاربران را متوقف کرد.
در قراردادی توافق شد که FTX به صرافی بایننس واگذار شود و بایننس این صرافی ورشکسته را بخرد. سم بنکمن فرید در این زمان اعلام کرد که این کار به نفع کاربران است و به ایجاد یک اقتصاد آزادتر کمک میکند.
بایننس از خرید FTX منصرف شد. صرافی بایننس اعلام کرد که از سرمایه کاربران در صرافی FTX سوءاستفاده شده و بازرسیهایی از جانب آژانسهای حکومتی در این باره صورت میگیرد. به این ترتیب، صرافی بایننس تصمیم گرفت که از خرید FTX خودداری کند.
یک نهاد قانونی مالی باهامایی داراییهای FTX را مسدود کرد. کمسیون بورس باهاما در این مورد اظهار داشت که احتمال سوءاستفاده و سوءمدیریت وجوه کاربران در صرافی FTX وجود دارد و اظهارات عمومی چنین چیزی را نشانمیدهد.
صرافی FTX اعلام ورشکستگی کرد و خواستار حمایتهای قانونی در این زمینه شد. در این زمان بود که بنکمن فرید از سمت مدیرعامل FTX استعفا داد و جان جی ری سوم (John J. Ray III) جایگزین او شد. جان جی ری سابقه خوبی نداشت و قبلاً یک رسوایی بزرگ در سالهای بعد از 2000 را تجربه کرده بود.
والاستریت ژورنال در این روز گزارش داد که FTX سپردههای مشتریان را به Alameda Research قرض داده تا این شرکت بتواند از عهده بدهیها و مسئولیتهای خود برآید. در این گزارش همچنین ادعا شده بود که مسئولین رده بالای Alameda Research هم از این قضیه خبر دارند. این مسئله باعث بررسیهای بیشتر در مورد رابطه این شرکت با صرافی FTX شد.
دادستانهای فدرال در نیویورک کار بازرسی در مورد صرافی FTX را در این روز شروع کردند. این دادستانها میخواستند مشخص کنند که آیا FTX با دادن وجوه مشتریان به Alameda Research قوانین اوراقبهادار را نقض کرده است یا نه؟
در این روز قانونگذاران مجلس از سم بنکمن فرید و مدیران Alameda و بایننس خواستند که در یک جلسه در ماه دسامبر شهادت بدهند. تعدادی از افراد مشهور هم که از صرافی FTX حمایت کردهبودند و باعث افزایش محبوبیت صرافی و جذب کاربران بیشتر به آن شدهبودند، از سوی دادگاه فدرال ایالات متحده مورد تعقیب دستهجمعی قرار گرفتند.
جان ری مدیرعامل جدید FTX که برای راهنمایی این شرکت در جریان اقدامات لازم برای ایجاد پرونده ورشکستگی آمدهبود، اظهار داشت که هرگز شاهد چنین شکست مفتضحانه شرکتی در حرفه خود نبوده است. او با بیان اینکه کنترل صرافی FTX در دست تعدادی افراد بیتجربه بوده است، این موقعیت را بیسابقه خواند.
بنکمن فرید در این روز در باهاما دستگیر شد و این بهدنبال کیفرخواستی بود که از جانب دادستانهای فدرال نیویورک مطرح شده بود. اتهامات زیادی علیه سم بنکمن فرید وجود داشت و دولت ایالات متحده دستور رسمی بازگشت او را صادر کرده بود.
کمسیون بورس و اوراقبهادار ایالات متحده در این روز بنکمن فرید را به کلاهبرداری از سرمایهگذاران متهم کرد. گربیل اس گرول (Gurbir S. Grewal)، مدیر بخش اجرایی کمسیون بورس در این باره اظهار داشت که سقوط FTX زنگ خطری در مورد ریسک پلتفرمهای غیرقانونی ترید ارز دیجیتال است که سرمایهگذاران و مشتریان را در معرض خطر قرار میدهند.
قیمت بیتکوین بعد از ورشکستگی صرافی FTX نزول شدیدی را تجربه کرد و تقریباً تا 16500 دلار پایین آمد. فروپاشی این صرافی شوک عجیبی را به فضای کریپتو وارد کرد و راه را برای ورود کنگره و کمسیون بورس ایالات متحده به این عرصه باز کرد.
با نگاهی به تایملاین ورشکستگی صرافی FTX متوجه میشویم که بحران نقدینگی عامل اصلی این ماجرا بود. بعد از درخواستهای زیاد برداشت وجه از جانب کاربران این صرافی، FTX دیگر نتوانست پاسخگو باشد و با مشکل مواجه شد.
بنکمن فرید بعد از فروپاشی FTX در یک کنفرانس ویدیوئی مسئولیت این فاجعه را برعهده گرفت و شکستهای بزرگ مدیریتی در کنار شیوههای بد حسابداری را عامل آن دانست. سقوط این صرافی تلفات زیادی را بههمراه داشت زیرا FTX با پلتفرمهای زیادی ارتباط و همکاری داشت و این پلتفرمها همگی در این ماجرا با ضرر مواجه شدند.
بعد از این فروپاشی، مایکل سیلر (Michael Saylor) در مصاحبه با یاهوفایننس (Yahoo Finance) از سم بنکمن فرید بهعنوان جردن بلفورت (Jordan Belfort) عرصه کریپتو یاد کرد. جردن بلفورت به گرگ والاستریت معروف است که بهخاطر کلاهبرداری اخراج و روانه زندان شد. سیلر در ادامه اظهار داشت که لازم است صنعت کریپتو رشد کند.
سرمایهگذاران صرافی FTX بعد از این فروپاشی اقدام به دادخواهی گروهی کردند و حتی از تعدادی از افراد مشهوری که از این پلتفرم حمایت کردهبودند نیز شکایت کردند. در این دادخواست ادعا شده که سرمایهگذاران FTX در جریان این ماجرا متحمل 11 میلیارد دلار ضرر شدهاند. آنها صرافی FTX را به هدف گرفتن سرمایهگذاران ساده و کمتجربه متهم کردهبودند.
وضعیت FTX هنوز نامشخص است و بازرسیها در مورد آن در جریان است. بعد از فروپاشی این صرافی مشخص شد که FTX یک سال قبل از فروپاشی خود در حال مذاکره با تیلور سویفت (Taylor Swift) برای یک اسپانسری مالی 100 میلیون دلاری بوده است.
بسیار تعجببرانگیز است که یک صرافی چطور میتواند در عرض یک سال از پرداخت چنین مبالغی به سلبیریتها بهسمت ورشکستگی حرکت کند. هنوز هم سؤالات و ابهامات زیادی در مورد این صرافی باقی مانده و سرمایهگذاران و مسئولان همچنان بهدنبال یافتن پاسخ سؤالات خود هستند.
بنا بر گزارشها، دولت مرکزی ایالات متحده بیش از 600 میلیون دلار از داراییهای بنکمن فرید را توقیف کرده است. مصادره اموال بخشی از پرونده سم بنکمن فرید است که به دزدیدن میلیاردها دلار سرمایهگذاران و مشتریان FTX متهم است. تعداد زیادی از حسابهای بانکی بنکمن فرید بههمراه بیش از 55 میلیون دلار از سهام شرکت Robinhood که متعلق به سم بوده است، در جریان این ماجرا توقیفشدهاند.
بنکمن فرید با اتهامات زیادی روبهرو است و دادستانهای فدرال معتقدند که او یکی از بزرگترین کلاهبرداریهای مالی را در تاریخ ایالات متحده رقم زدهاست. سم در جریان این کلاهبرداریها میلیاردها دلار پول مشتریان و سرمایهگذاران را به صرافی FTX هدایت کرده و سپس این وجوه را به Alameda Research انتقال داده که کاملاً در کنترل خودش است.
سم بنکمن فرید مقداری از این پولها را برای خوشگذارانی و خرید املاک و مستغلات مجلل خرج کرده است و میلیونها دلار را نیز صرف کمپینهای سیاسی و حمایت از کاندیدهای مختلف کرده است.
صرافی FTX دومین صرافی بزرگ فضای ارزهای دیجیتال بعد از بایننس بود که در نوامبر سال گذشته ورشکسته شد. کلاهبرداریهای سم بنکمن فرید در ماه نوامبر سال 2022 کمکم مشخص شد که انتشار مقاله تاریخی کویندسک در آن زمان بسیار به روشن شدن این قضیه کمک کرد.
مدیریت غلط و سوءاستفادههای بنکمن فرید از وجوه کاربران سرانجام این صرافی را با بحران نقدینگی مواجه کرد زیرا بسیاری از کاربران همزمان تقاضای برداشت وجوه خود را از این صرافی ثبت کردند. صرافی بایننس نیز که قرار بود پلتفرم FTX را بخرد، بعد از پی بردن به وخامت اوضاع پشیمان شد و FTX چارهای جز اعلام ورشکستگی نداشت.
بعد از این فروپاشی، مقدار زیادی از داراییهای سم بنکمن فرید و صرافی FTX مصادره شدهاست اما هنوز هم سؤالات و ابهامات زیادی در مورد این ماجرای ورشکستگی وجود دارد. در نهایت باید اظهارات مایکل سیلر را جدی گرفت که اکوسیستم کریپتو نیازمند رشد بیشتر است. تنها در سایه رشد بیشتر این اکوسیستم و افزایش آگاهیهای عمومی است که از وقوع مجدد چنین اتفاقهایی میتوان پیشگیری کرد.
نظر شما چیست؟ دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین چگونه میتواند در برابر وقوع مجدد چنین فجایع از خود محافظت کند؟ آیا قربانیان این کلاهبرداری میتوانند اموال ازدسترفته خود را احیا کنند؟