اهمیت مدارس و دانشگاه ها در بلاد اسلامی

?" اهمیت مدارس و دانشگاهها در بلاد اسلامی "

?کتاب "کارنامه اسلام"

کثرت مدارس عالی در بلاد اسلامی هنوز هم که دنیا پیشرفتهای ماشینی یافته است مایه حیرت است و حاکی از وجود شوق و نشاطی بیمانند. در حقیقت به سبب تاکید و تشویقی است که در اسلام راجع به علم شده بود.

خواجه نظام الملک وزیر، نزدیک به شصت هزار دینار صرف بنای "نظامیه" بغداد کرد، در اصفهان و نیشاپور و بلخ و هرات هم نظامیه ها ساخت و "این مدارس حتی سرمشقی شد برای دارالعلم های اروپا".

قدیمی ترین دانشگاه اروپا که سالرنو(salerno) در ایتالیا بود، از تأثیر مدارس اسلامی خالی نبود. مدارس بزرگ دیگر مثل دانشگاه بولوینا(boloyna) و دانشگاههای پاریس ، مونپلیه و آکسفورد همگی بعد از قرن دوازدهم میلادی بوجود آمدند _ مدتها بعد از تأسیس دانشگاههای اسلامی.

اگر بعضی از رسوم و الفاظ جاری در دانشگاههای اروپا مثل reading (قرائت)، hearing (سماع)، licence (اجازه)، و حتی لفظ غریب baccalarius (بحق الزاویه؟) چنانکه بعضی از محققین گفته اند، از رسوم و الفاظ مشابه معمول در مدارس اسلامی مصر و شام و اندلس اقتباس شده.

از همه اقطار اسلامی تا مدتها طالب علمان به این مدارس روی می آوردند و در این کهنه ترین دانشگاههای جهان، هم حجره پیدا میکردند، هم مدد معاش. بعلاوه کتابخانه، بیمارستان، مسجد و مجلس وعظ هم در دسترس آنها بود .... چندی بعد ، در سایر بلاد هم _مثل بغداد_ به تقلید نظامیه، مدارس متعدد بنا شد. در بغداد، مدرسه "مستنصریه" بوجود آمد که رونق و فعالیت آن "نظامیه" را از اهمیت انداخت.

در عهد مغول، سلطان محمد خدابنده حتی مدرسه ی سیار داشت _همراه اردوی خویش_ که ذکر آن در "تاریخ وصاف" آمده است. "در قرن ششم که ابن جهبیر سیاح اندلسی ،به شرق آمد، بیست مدرسه در دمشق یافت و سی مدرسه در بغداد." "بنیامین تطیلی سیاح و ربن یهودی اندلسی، بیست مدرسه در اسکندریه دید؛ و در سایر بلاد هم مدارس بسیار بود با شور و نشاط طالبان علم."

"این شور و نشاط به شهرهای بزرگ اختصاص نداشت و در دهات و قرا هم طالبان علم فراوان بودند و چه بسیار دانشمندان بزرگ اسلام که از دیه های حقیر برخواستند. (فصل هشتم، صفحه46) منابع ایشان:

?منابع: در باب مدارس در نزد مسلمین و نقش مدرسه نظامیه رجوع شود به: Talas, A., La Madrasa Nizamyya. Et Son Histoire, 1939 44- Guillaume, A., "Philosophy and Theology" in Legacy of Islam /245

@tamadone_islami

✍نویسنده: مروان پاشا