? اولین دانشمندی که به طور تخصصی به علم جغرافیا پرداخت!
أبو عبد الله محمد بن محمد ابن عبد الله بن إدریس الصقلی یا شریف الإدریسی دانشمند عرب مسلمان و از جغرافیدانان بزرگ تاریخ و از موسسین این علم در سال ۴۹۳ هـ ق (۱۱۰۰م) در شهر سبته از شهرهای مغرب متولد شد. هنگامی که کودک خردسالی بود برای حفظ قرآن و آموزش لغت و فقه به مکتبخانه رفت، اما به علت علاقه‌ی وافر به دیدن مظاهر طبیعت، قبل از اتمام دروسش، برای سفر به شهرهای مختلف آماده شد و دروس خود را در خلال مسافرت هایی که انجام می داد تکمیل کرد.
ادریسی تنها به علوم دینی اکتفا نکرد، بلکه در حین گذر از شهرها و مشاهده ی مناظر، آنها را به تصویر می کشید. سپس بر آن شد همانطوری که از پرتغال و ایتالیا و سواحل فرانسه و انگلیس دیدن کرده است، قدم در راه سفری طولانی بگذارد طوری که تمام سرزمین های جهان اسلام را در بر گیرد.
پس از سقوط حکومت اسلامی در سیسیل بدست نورماندی‌ها، از آنجا که «راجر دوم» پادشاه وقت سیسیل دوستدار علم و دانش بود از ادریسی تقاضا کرد که در آنجا بماند و نقشه جهان را به تصویر بکشد که به «لوح الترسیم» معروف گشت.
ادریسی کتاب مشهورش «نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق» را که حاوی اطلاعات زیادی خاصتا در مورد غرب اروپا بود تألیف کرد . برحسب درخواست شاه، اقدام به ساخت نمونه ای از کره ی زمین کرد و برای این امر دستور داد تا دایره ی بزرگی از نقره ی خالص ساخته شود و به کارگران محل دقیق اماکن و شهرها و دریاها و رودها و جنگلها و راه ها و فاصله‌ی بین آنها وخطوط استوا و نصف النهار و سایر نقاط جغرافیایی را تعیین نمود تا موارد تعیین شده را بر این کره ی بزرگ نقره ای ترسیم کنند.
بدین ترتیب برای اولین بار در طول تاریخ، کره جغرافیایی زمین با دقت بسیار بالا، توسط یک دانشمند مسلمان ساخته شد. متأسفانه کره ساخته شده توسط ادریسی در معرض نابودی قرار گرفت و از آثارش فقط کتاب و اطلس ترسیمی او باقی مانده است. او مقیاس تقریبی کره زمین را ۱۹۰۰میل معادل ۴۲۱۸۵ کیلومتر بیان کرد که این رقم بسیار به محیط حقیقی کره زمین (۴۰۰۶۸ کیلومتر) نزدیک است.
دانشمند اروپایی کونراد میللر نقشه کامل جهان را از نقشه ی ادریسی تخریج کرده و در سال ۱۹۳۸م بصورت رنگی به چاپ رساند. يكى از مهمترين اقدامات وی استفاده از قطب نما است. با آنكه اين وسيله اختراع چينىها بود، ولى این ادریسی بود که آن را برای دریا نوردی استفاده کرد و در ميان مسلمانان رواج داد و اروپایی‌ها بعدها از مسلمانان آموختند. ادريسى غير از جغرافى و نقشه‌كشى در علوم متعددى نظير پزشكى، داروشناسى، گياه‌شناسى، ادبيات، شعر و...نيز مهارت داشت برخى آثار وى عبارتند از:الجامع لأشتات النبات، روضة الاندلس و نزهة النفس،نزهة المشتاق في إختراق الآفاق.
?Jean-Charles، Ducène (March 2018). "al-Idrīsī, Abū ʿAbdallāh". Encyclopaedia of Islam, THREE (باللغة الإنجليزية). مؤرشف ?Sionita, Gabriel; Hesronita, Joannes, trans. & eds. (1619), Geographia nubiensis: id est accuratissima totius orbis in septem climata divisi descriptio, continens praesertim exactam vniuersae Asiae, & Africae, rerumq[ue] in ijs hactenus incognitarum explicationem, Paris: Hieronymi Blageart. Levtzion, Nehemia; Hopkins, John F.P., eds. (2000), Corpus of Early Arabic Sources for West Africa, New York, NY: Marcus Weiner Press, pp. 104–131, ISBN 978-1-55876-241-1. First published in 1981. Section on the Maghrib and Sudan from Nuzhat al-mushtaq fi ikhtiraq al-afaq. (بالإنجليزية) الجبلية الشاطئية سبوتنيك بلانوم، ناسا، 4 ديسمبر 2015 نسخة محفوظة 6 يوليو 2017 على موقع واي باك مشين.
✍نویسنده: مروان پاشا
از پیج اینستاگرام و کانال تلگرام تاریخ و تمدن طلایی اسلام دیدن فرمایید.?
آدرس:
@tamadone_islami
