ثبت شرکت سهامی عام

در این مقاله قصد داریم در مورد ثبت شرکت سهامی عام ، مراحل ، مدارک مربوط به ثبت این شرکت و موارد مربوط به آن بپردازیم .

چنانچه جهت ثبت شرکت و تامین بخشی از سرمایه شرکت از طریق اشخاص ثالث این شرکت بهترین نوع مورد نظر است چنانچه قانون گذار برای تعیین اشخاصی که بتوان آنها را موسس خواند باید ملاک های زیادی را در نظر داشت و قاضی می خواهد برای موسس شخصی به نام موسس مجازات های جزایی تعیین کند .

اگر او در تعیین موسس به تفسیر قانون توجه کند ، جرایم جنبه شخصی دارند یعنی اینکه کسی را نمی توان مجازات کرد مگر آن که فرد اقدام به کاری خلافی بزند و او دارای مجازات می باشد .

موسس کسانی اند که در راه اندازی و اداره کردن شرکت پیش قدم شده و با هم همکاری می کنند و در حقوق ایران بعد از تشکیل شرکت و تا موقعی که ثبت نشده مسئولیت موسسان همچنان باقی می ماند .

ثبت شرکت سهامی عام

تاسیس به این مفهوم است که به مجموعه اعمال مادی و حقوقی هر یک از شرکاء اولیه شرکت برای ایجاد شخص حقوقی تاسیس شرکت گفته می شود ، در مجمع موسس شرکت به کسی گفته می شود که برای ایجاد آن پیشقدم می شود سرمایه شرکت از روش جمع کردن شرکاء دیگر فراهم می شود و موسس نیز می تواند شخص حقیقی و یا حقوقی باشد .

مسئولیت موسسان :

از نظر مدنی موسسان در مقابل رعایت نکردن مقررات قانونی درباره تشکیل شرکت مسئول می باشند و زمانی شرکت باطل می شود که آن ها طبق ماده 273 قانون سال 1347 به طور تضامنی مسئول و جوابگوی خسارت های ناشی از باطل شدن شرکت به سهامداران و اشخاص ثالث باشد .

موسسان شرکت در قبال تمامی اعمال و امورات خود که برای تاسیس و به ثبت رساندن شرکت انجام داده می شود مسئول هستند و در صورتی آن ها مسئول هستند که فقط خود شخص موسس امور شرکت را انجام بدهد .

هر وقت که یک یا چند نفر از میان موسسان یا افراد دیگر به غیر از موسسان در کار های شرکت دخالتی داشته باشند فقط آن شخص مسئول کار های خودش می باشد .

مراحل ثبت شرکت سهامی عام

1- تاسیس توسط موسسان شرکت برای ایجاد شرکت به دنبال پیدا کردن شریکان دیگری می باشند .

2- زمان پذیره نویسی یعنی اینکه یعنی مجموعه آورده های پذیره نویسان و موسسان سرمایه شرکت را تشکیل می دهد .

3- بعد اینکه سرمایه شرکت جمع شد با شرکت همه شرکاء در مجمع عمومی موسس شرکت تشکیل می شود .

نظارت اولیه بر تاسیس شرکت :

همان طور که قبلا گفته شده برای ثبت شرکت سهامی عام یا خاص نیازی برای کسب مجوز از دولت نمی باشد و این یعنی که همه اشخاص وفق اصل 81 قانون اساسی ایران می شود که شرکت سهامی تشکیل بدهند .

قانونگذار خواسته که با قرار ندادن اجازه قبلی از دولت برای تأسیس شرکت های سهامی ” عام یا خاص “ تا دولت را از هر مسئولیت در قبال اشخاص ثالث در امان نگه دارد .

قانونگذار با شرط تأسیس شرکت سهامی عام با اجازه ی قبلی از دولت ، اعتماد مردم را در سرمایه گذاری از طریق پذیره نویسی افزایش بدهد .

تأسیس شرکت سهامی عام لازم به آن است که موسسان شرکت اطلاعاتی را در اختیار عموم قرار بدهند و هر چند به آن ها دستوری داده نشده تا اطلاعات دقیق در مورد وضع شرکت خود ارائه داده باشد .

این اطلاعات طبق اظهار نامه ای ابتدا در تهران به اداره ثبت شرکت ها و بعد در شهرستان ها به اداره ثبت شرکت ها و در نقاطی که اداره ثبت شرکت ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک آن محل ارائه می شود .

این اظهار نامه باید با درج تاریخ و به امضا همه موسسین رسیده باشد و موضوعات زیر در آن گفته شود :

نام شرکت

مشخصات کامل اقامتگاه موسسین شرکت

موضوع شرکت

مبلغ سرمایه شرکت و مشخص کردن مبلغ نقدی و غیر نقدی

تعداد سهام با نام و بی نام و مبلغ اسمی اون

میزان تعهد هر یک از موسسین و مبلغی که از طرف آن ها پرداخت شده ( با ذکر شماره حساب و نام بانکی که مبالغی که در آن واریز می شود ) .

مرکز اصلی شرکت و مدت شرکت

در ماده 7 قانون 1347 اداره ثبت شرکت ها بعد از اینکه اظهارنامه بالا را مطالعه کرده و منطبق کردن آن ها با قانون اجازه انتشار اعلامیه پذیره را صادر می کند ، پس در ماده 10 قانون 1347 اداره یا همان مرجع ثبت شرکت ها هیچ تکلیفی به تحقیق اطلاعات ندارد .

در قبال این اطلاعات غلط موسسان در برابر پذیره نویسان مسئول نمی باشند .

آگهی پذیره نویسی به دلیل پیشنهاد موسسان به عموم جهت تشکیل شرکت سهامی عام بعد از این آگهی دعوت موسسان به شرکت و علاقه مندان به بانک رجوع و برگه های قرار داد سهام را امضا و مبالغ سهام را پرداخت می کند .

ثبت شرکت سهامی عام

پذیره نویسی در شرکت سهامی عام :

تعریف پذیره نویسی عملی حقوقی که شخصی تعهد می شود با تهیه کردن بخشی سرمایه در شرکت سهامی عام شریک می شود .

ویژگی پذیره نویسان :

شرکت سهامی عام باید هیئت مدیره ای متشکل از حداقل پنج نفر داشته باشد که از بین خود صاحبان سهام انتخاب می شود ، تعداد پذیره نویسان باید طوری باشد که کل شرکاء از پنج نفر کم تر نباشد و نکته اینجاست که قانون گذار حداکثر شرکاء را مشخص نکرده و ممکن هر شرکتی از صدها و هزاران شریک تشکیل شده باشد .

همه اشخاصی که اهلیت دارند و می توانند در پذیره نویسی شرکت کنند که می تواند از اشخاص حقیقی باشد و یا اشخاص حقوقی نیز باشند .

میدونی پذیره نویسی یک عمل تجاری محسوب نمی شود و لازم هم نمی باشد اشخاص حق تجارت داشته باشند تا بشود پذیره نویسی انجام داد .

*نکته : اشخاص بیگانه حق پذیره نویسی در ایران را ندارند و طبق اصل 81 دادن امتیازات به خارجیان را ممنوع کرده است یعنی تشکیل و ثبت شرکت می باشد .

لازم نمی باشد که اشخاص دارای حق تجارت باشنذ تا بتوانند پذیره نویسی کنند و مثل این است که انجمنی که هدف آن رواج هنر یا علم خاصی است می تواند پذیره نویسی کند حتی اگر اجازه ورود به تجارت را نداشته باشد .

اشخاص محجور ( اشخاصی که از برخی کار ها و تصرفات حقوقی منع شده باشد ) می شود در مقررات قانون مدنی و قانون امور حسبی خود و با اجازه سرپرست و قیم و یا با واسطه شدن ولی و قیم از راه استفاده از نظریه نمایندگی در پذیره نویسی شرکت های سهامی حضور داشته باشد .

پس در اینجا لازم است که انواع صغیر ممیز شرح داده شود .

انواع صغیر :

صغیر ممیز

صغیر غیر ممیز

تعریف صغیر :

کسی که به بلوغ و رشد نرسیده باشد ، یعنی کودکانی که هنوز قوه‌ درک و تشخیص ندارد و نمی‌ تواند خوب را از بد یا سود را از زیان تعیین کند صغیر ها ( محجور ) هستند و حق انجام اعمال حقوقی را ندارند .

این افراد نیاز دارند که ولی یعنی ( پدر یا پدربزرگ پدری ) یا یک قیم (از طرف دادگاه منصوب شده) بر تصمیمات و اعمال حقوقی اونا نظارت داشته باشد .

در ضمن صغیر‌ می‌ تواند تملک بلا عوض کند یعنی اگر کسی مالی را به او ببخشد ، مالک او می شود هر چند که ممکن است اجازه‌ دخل و تصرف در آن را نداشته باشد .

مثلا می‌ تواند آن را به دیگری منتقل کند .

صغیر بعد از رسیدن به سن بلوغ و رشد رسیدن به قوه‌ درک و تمیز عقلی دیگر محجور نیست و‌ می‌ تواند اعمال حقوقی انجام بدهد .

منظور از رشد این است که شخص توانایی اداره‌ اموال خود را به ‌طور عقلانی پیدا کرده باشد که در قوانین ایران ، مطابق شرع اسلام سن بلوغ پسران ۱۵ سال قمری و سن بلوغ دختران ۹ سال در نظر گرفته‌ می‌ شود .

مجنون :

کسی که قوه‌ درک و عقل ندارد و به اختلال کامل قوای عقلی مبتلا می باشد اساس تکالیف انسان داشتن قوه‌ تمیز و اراده است و حتی تکالیف مذهبی هم از عهده‌ شخصی که فاقد قوه‌ ادراک و فهم باشد اعمال حقوقی این شخص هم چه در امور مالی و چه در غیر اون باطل می باشد .

می دانید که مجنون با سفیه یکی نمی باشد و سفیه شخص عاقلی است که نمی‌ تواند امور مالی خود را اداره کند اما قوه عقلی او مختل نمی باشد .

برای مثال : صغیر ممیز می تواند پذیره نویسی کند ، به شرط این که قیم یا ولی او اجازه این کار را به او داده باشد یا بعداً عمل او را انجام بدهد .

محجورین دیگر نیز با واسطه پدر یا جد پدری یا وصی و یا نماینده قانونی (قیم) می توانند پذیره نویسی کنند شرکت سهامی عام جزء شرکت های اشخاص محسوب نمی شود .

وفق ماده ۲۰۱ قانون مدنی : ” اشتباه در شخص طرف به معامله صدمه ایی وارد نمی کنه مگر در مواردی که شخصیت طرف علت عمده عقد بوده باشد “.

زمانی که اشتباه پذیره نویس از فریب کاری و نیرنگ مؤسسان باشد ، پذیره نویسی باطل و بدون اثر خواهد بود .

بطلان پذیره نویسی به سبب عدم رضایت یا اهلیت موجب باطل شدن شرکت نخواهد شد و می توان سرمایه شرکت را تا مبلغ پذیره نویسی باطل جلوه داد و یا کسی دیگر را جانشین پذیره نویسی کرد که عملش باطل هست .

تشکیل شرکت سهامی عام

شرایط پذیره نویسی در شرکت سهامی عام :

طرح اعلامیه پذیره نویسی :

پذیره نویسی مستلزم تهیه طرحی است که از طرف مؤسسان می باشد و باید به امضاء همه آن ها رسیده باشد و پس از بررسی توسط سازمان بورس و تأیید می شود .

از جمله ی نکات اعلامیه بالا شامل موارد هست که در اعلامیه پذیره نویسی آورده می شود و براساس زیر می باشد .

نام شرکت

موضوع شرکت و نوع فعالیت هایی که شرکت که توسط آن تشکیل می شود

مرکز اصلی شرکت و شعبه های آن ( در صورتی که تأسیس شعبه انجام گردد )

مدت شرکت

هویت و مشخصات کامل و اقامتگاه و شغل هر یک از موسسین و مجموع سهام آن ها

شرکت تابعه ، همسر ، فرزندان صغیر وی و افراد تحت تکفل و سرپرستی یا نماینده قانونی آن ها در تاریخ ارائه مدارک حداقل ۱۰ درصد سهام شرکت به آن ها تعلق دارد .

وقتی که برخی از موسسین شرکت تجربه هایی درباره موضوع شرکت داشته یا سوابق و اطلاعات در امور مثل آن دارند باید به طور خلاصه ذکر شود .

مبلغ سرمایه شرکت و معین کردن مقدار نقد و غیر نقد آن به صورت جدا و تعداد ، نوع سهام “سرمایه غیر نقد شرکت باید مقدار و مشخصات و اوصاف و ارزش آن را به طوری که می توان از کم و کیف سرمایه غیر نقدی اطلاع یافت در صورتی که موسسین مزایا و منافعی را برای خود در نظر گرفته ، باید چگونگی و نحوه انجام آن را معین کند .

ذکر هزینه هایی که موسسین که برای تدارک و انجام مقدمات تشکیل شرکت و مطالعات که صورت گرفته و پرداخت شده ، پیش بینی هزینه های لازم تا آغاز فعالیت های شرکت لازم است .

درصورتی که انجام موضوع شرکت به صورت قانونی مستلزم موافق بودن مراجع خاصی می باشد

ذکر مشخصات اجازه نامه یا موافقت اصولی آن از مراجع

ذکر حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره نویسی باید به وسیله پذیره نویس تعهد شود و تعیین مبلغی از آن باید در پذیره نویسی نقدا پرداخت بشود .

هم چنین باید اظهارنامه موسسین به انضمام طرح اساسنامه برای مراجعه علاقه مندان به مرجع ثبت شرکت ها صورت گرفته باشد .

ذکر نام روزنامه کثیر الانتشاری که در آن دعوت و اطلاعیه بعدی تا تشکیل مجمع عمومی مؤسس منتشر شود که قانون گذار بررسی و مطالعه صحت اطلاعات را بر عهده سازمان بورس گذاشته و طبق ماده ۱۰ قانون ۱۳۴۷ وظیفه مرجع ثبت شرکت ها فقط در مورد اعلامیه پذیره نویسی این است که آن را مطالعه کند و با مندرجات و مواد قانون یکی کند .

بخوانید: ژنیکوماستی چیست و چگونه با انجام بدنسازی درمان می‌شود؟

ورقه تعهد سهم :

تعهد پذیره نویسی با امضاء نوشته ای انجام می شود که در قانون ایران از آن به نام “ورقه تعهد سهم” تعبیر می شود و قانون گذار ایران این اصطلاح را که از قانون فرانسه تقلید کرده و کارایی این ورقه این است که به پذیره نویسان امکان می دهد اطلاعاتی را درباره شرکت به دست آورد .

در ادامه طبق ماده ۱۳ لایحه قانونی ۱۳۴۷ ، ورقه تعهد سهام دارای نکات زیر است :

نام و موضوع و مرکز اصلی و مدت شرکت .

سرمایه شرکت : شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی و مکانی که از آن جا صادر شده است .

تعداد سهامی که مورد تعهد واقع می شود و مبلغ اسمی آن و مبلغی که به صورت نقدی در موقع پذیره نویسی باید پرداخت بشود .

نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره نویسان باید به آن حساب پرداخت بشود .

مشخصات و آدرس کامل پذیره نویس ( پذیره نویس متعهد شده مبلغ پرداخت نشده سهام مورد تعهد را باید طبق مقررات اساسنامه شرکت پرداخت کند ) .

نکات کاربردی پذیره نویسی شرکت سهامی عام :

ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و با درج تاریخ به امضا پذیره نویس یا نماینده قانونی او رسیده باشد ، نسخه اول نزد بانک نگهداری می شود و نسخه دومی هم با قید باید رسید وجه و مهر و امضا بانک به پذیره نویس داده می شود .

در کشور ایران قانون گذار این اجازه را نداده که این موضوع برخلاف قانون گذار فرانسه ، در زمان تشکیل شرکت سهامی عام یا هم افزایش سرمایه ، پذیره نویسان بجز همان وجه نقد چیزی به عنوان آورده و سرمایه به شرکت آورند .

قطعیت پذیره نویسی :

این قطعیت به این مفهوم است که با امضا کردن ورقه تعهد سهم دادن آن از طرف پذیره نویس به بانک به معنا پایان امور پذیره نویسی است و از این زمان پذیره نویسی نمی توان به آن تعهدی که خود پذیره نویس انجام داده به ورقه تعهد سهم عمل نکرد .

قبول پذیره نویسی به وسیله مؤسسان شرکت لازم نمی باشد و پذیره نویسی به معنای پذیرفتن مؤسسان به پذیره نویسی می باشد ، به شرط اینکه پذیره نویسی در همان مهلت مشخص شده در اعلامیه پذیره نویسی انجام گرفته باشد .

طبق ماده ۱۵ لایحه سال ۱۳۴۷ به این موضوع اشاره شده که ( برای امضا ورقه تعهد سهم لازم است که اساسنامه شرکت و تصمیمات در مجامع عمومی صاحبان سهام را پذیره نویس قبول کرده باشد ) مفهوم ماده بالا این است که امضا و واگذاری ورقه تعهد سهم باعث پیوستن به شرکت است .

ضمانت اجرای شرایط پذیره نویسی :

اگر ورقه تعهد سهم در مواقعی تنظیم نشود تعهد پذیره نویس صحیح می باشد یا که بدلیل عدم رعایت قواعد در قانون باید باطل شود .

اگر تعهد سهم برای حفظ حقوق عموم مردم ارائه شده باشد ، عقیده قانونگذار هم این بوده که پذیره نویس با اطلاع کامل از وضعیت شرکت ، رضایت خود را به پیوستن به شرکت اعلام می کند .

پس زمانی این تعهد از نظر قانون گذار رضایتی صحیح می باشد که براساس شرایط در ماده ۱۳ لایحه قانونی سال 1347 بیان و اعلام شده باشد .

زمانی که ورقه تعهد سهم در برگیرنده موارد بالا نباشد از نظر ظاهری باطل است با این حال باطل شدن ورقه تعهد موجب از کار افتادن شرکت نمی شود .

برای اینکه از باطل شدن ورقه تعهد سهم جلوگیری بشود و بی اثرش کنیم می شود پذیره نویس در مجمع عمومی مؤسس شرکت کند و ورقه را اصلاح و درست کند و بعد هم امضا کند .

ماهیت حقوقی پذیره نویسی:

امروزه در حقوق فرانسه در باره ی ماهیت پذیره نویسی اختلاف نظراتی وجود دارد ، پذیره نویس وقتی که هنوز شرکتی وجود ندارد ، نمی تواند با شرکت قرارداد منعقد کند، مگر در صورتی که پذیره نویسانی به شرکت بپیوندد .

در آن موقع پذیره نویسان با موسسان که به نمایندگی از شرکت عمل می کند قرارداد را اجرایی خواهد کرد .

برخلاف آن بعضی از مولفان فرانسه این نظریه را قبول ندارند و پذیره نویسی را تعهد و یک قرارداد یک طرفه خوانده و از طرف پذیره نویسی آن را تعهد یک جانبه ای از طرف پذیره نویسان می داند که به وسیله آن اداره خود را به ورود در شرکتی که بعدا ایجاد خواهد شد ابراز می کند .

قانون گذار ایران در ماده ۱۵ لایحه قانونی ۱۳۴۷ گفته است :

امضا ورقه تعهد سهم مستلزم قبول کردن اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی صاحبان سهام می باشد یعنی پذیره نویس با امضا ورقه تعهد سهم ، اساسنامه شرکت را که یک قرارداد است را جزء طرف های قرارداد شرکت قرار می دهد .

تاسیس شرکت سهامی عام

در نتیجه پذیره نویسی به منعقد کردن قراردادی منجر می شود که برای پذیره نویسی ایجاد تعهد و ایجاد حق می کند و تعهد پذیره نویس به این منظور است که او با آوردن سرمایه ای که تعهد کرده مثل تعهدی است که یک شریک شرکت با مسئولیت محدود در شرکت با مسئولیت محدود دارد و تعهد حق او این است که عضو شرکت باشد .

با این وجود که پذیره نویسی به صورت ثابت پذیره نویس را پیوسته مشغول به کار کرده و به اداره شرکت پایبند نمی کند .

در واقع با اینکه پذیره نویس با امضا کردن ورقه تعهد سهم و پرداخت سهام به شرکت می پیوندد ، شرکت طی مدت 6 ماه اگر به ثبت نرسد هر یک از موسسان و پذیره نویسان می توانند از شرکت بیرون بروند .

میزان پذیره نویسی:

برای تشکیل شرکت سهامی عام باید سرمایه شرکت را تعهد کرده و حداقل ۳۵ درصد آن پرداخت شده باشد .

پذیره نویسی باید واقعی باشد و نه ظاهری و ذهنی در غیر این صورت بی اعتبار است مثل این که وقتی که مؤسسان از بستگان و آشنایان خود می خواهند که پذیره نویسی کنند تا سرمایه معین شده در اساسنامه تعهد شود .

در این وضعیت با یکدیگر توافق می کنند که بعداً سهام داده شده به آن ها را بخرد ولی چون پذیره نویسان ، قصد شریک شدن در شرکت را ندارند ، پذیره نویسی آن ها کلا باطل است .

موسسان باید تعهد سرمایه از طرف پذیره نویسان و موسسان را دریافت کنند و این دریافت حتما باید قبل از تشکیل مجمع عمومی مؤسس صورت بگیرد .

هر وقت سرمایه شرکت به طور کامل پرداخت نشود و ۳۵ درصد تعهد شده در قانون نیز پرداخت نشده باشد ، در نتیجه شرکت تشکیل نمی شود .

با یک مثال ساده گفته می شود اگر شرکتی با سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال تشکیل شود که فقط تا ۸۰ میلیون ریال آن پذیره نویسی شده باشد ، می توان سرمایه شرکت را ۸۰ میلیون ریال تعیین کرد و مجمع عمومی مؤسسان نمی توانند تصمیم گیری به کاهش سرمایه بگیرند .

مقررات جزایی پذیره نویسی در شرکت سهامی عام :

قانون گذار برای اجرای مقررات قانون در مورد پذیره نویسی ضمانت اجراها مجازاتی را پیش بینی کرده که عبارت است از :

هر کس که از روی فهم و عقل و برخلاف پذیره نویسی سهام را بخرد ، این جرم وقتی انجام می شود که مؤسسان برای اجرای ماده ۱۶ لایحه قانونی ۱۳۴۷ بدون اینکه واقعا تعهد سهام انجام شده باشد یا کامل و صحیح باشد به تأیید آن اقدام نماید .

هر کسی که با داشتن عقل و فهم خود و برخلاف مقررات قانونی اقدام کند و اعلامیه پذیره نویسی را منتشر کند

هر کسی که در مورد تشریفات پذیره نویسی مطالبی را که طبق قانون لازم است به مرجع ثبت شرکت ها اعلام کند یا برخی اوقات اعلام نکند یا مطالبی خلاف پذیره نویسی به مرجع مربوطه اعلام کند .

مثل زمانی که نام کسانی در اعلامیه پذیره نویسی ذکر شده که به شرکت ارتباطی نداره و یا زمانی که واقعا شرکتی وجود ندارد .