نقطه صفر: تولد ویچت
داغ شدن بازار اپلیکیشن‌های موبایل
در سال ۲۰۰۸، اپل از اپ‌استور خود رونمایی کرد. در اولین ماه ورود اپ‌استور، اپ‌های فیس‌بوک، پاندورا، توییتر و.. جزو ده اپلیکیشن برتر اپل بودند.
در همان زمان در چین، ضریب نفوذ اینترنت کمتر از ۲۰ درصد بود. شرکت‌هایی مثل علی‌بابا و تنسنت خیلی کوچک بودند و هنوز کسی بیرون از چین آنها را نمی‌شناخت.
سال ۲۰۱۱ ویچت متولد شد.
شرکت تنسنت در چین، که پنجمین شرکت بزرگ جهان است، نرم‌افزار پیام‌رسانی به نام QQ را داشت که روی نسخه وب حدود ۱۰۰ میلیون کاربر فعال از آن استفاده می‌کردند و بسیار سرزبان‌ها بود. اما مدیر‌عامل و یکی از موسسین تنسنت، آقای پونی‌ما، متوجه شد که موبایل آینده را تعیین می‌کند و تصمیم گرفت تا به جای آنکه روی نسخه وب‌اپ QQ تمرکز کند از اول اپلیکیشنی را برپایه قابلیت‌های موبایل تولید کند. اپلیکیشنی که بتواند با استفاده از قابلیت‌های گوشی‌های هوشمند، مانند میکروفون، دوربین، GPS و سنسورهای مختلف تجربه‌ای متفاوت از چت و شبکه اجتماعی را برای کاربران ایجاد کند.
ویچت در عرض ۱۴ ماه توانست به ۱۰۰ میلیون کاربر دست پیدا کند و شش ماه بعد از آن تعداد کاربران را به ۲۰۰ میلیون رساند. در حال حاضر، در سال ۲۰۱۹ ویچت بیش از یک میلیارد کاربر فعال دارد. ضریب نفوذ ویچت در چین ۷۹ درصد است و سهم ۵۰ میلیارد دلاری در اقتصاد چین دارد.
ویچت اتفاقی زمانی هم در ایران محبوب شد. احتمالا شما هم به خاطر دارید که هنگامی که همه اپ ویچت را در موبایل خود داشتند، قابلیت Shake کردن آن بسیار برای همه جالب بود. این قابلیت آنطور کار می‌کرد که با تکان دادن گوشی می‌توانستید کاربر آنلاین دیگری را در محدوده جغرافیای خود پیدا کنید و به آنها پیام دهید.
ویچت در ابتدا یک پیام‌رسان بود. در طول دو سال اول، ویچت مانند دیگر پیام‌رسان‌ها روی تولید قابلیت‌هایی مانند تماس صوتی و تصویری و استفاده از استیکرهای مختلف و ساخت گروه‌های دوستی و … تمرکز کرد.
اما امروز ویچت دیگر یک پیام رسان نیست. ویچت، به مرور تبدیل به یک سوپراپ شد.
اکنون زندگی روزمره مردم چین به ویچت گره خورده است. جوری که سخت می‌شود زندگی بدون ویچت را تصور کرد. از پرداخت برای خریدهای روزانه چه در دنیای آفلاین و چه در فضای آنلاین گرفته تا خرید بلیط هواپیما، اتوبوس، سینما، مترو، پرداخت قبض‌های آب و برق و گاز و درخواست تاکسی، پیدا کردن و نوبت گرفتن از دکتر، خرید دارو، دریافت کد تخفیف از برندها، باخبر شدن از آخرین اخبار روز و ارتباط با سلبریتی‌ها و همه و همه در ویچت انجام می‌شود.
قدم اول: پرداخت موبایلی
پرداخت موبایلی، زیربنای اکوسیستم ویچت است. پرداخت موبایلی در چین پیش از ورود ویچت نیز رشد خوبی داشت. علی‌بابا، سرویس علی‌پی خود را متکی بر فروشگاه آنلاین بزرگ خود (Taobao) وارد بازار کرد و سهم ۷۰ درصدی را در اختیار داشت.
نقطه ورود ویچت برای وایرال کردن پرداخت موبایل کجا بود؟
رسمی سنتی بین چینی‌ها وجود دارد که در اولین روز کاری پس از سال نو، کارفرما به پرسنل شرکت خود یک پاکت قرمز حاوی مقداری پول نقد هدیه میدهد (شما را یاد چه می‌اندازند؟!). آقای پونی‌ما، به دنبال راهی بود تا بتواند این پاکت‌های قرمز را خیلی راحت‌تر بین کارکنان خود پخش کند و به این فکر افتاد تا این قابلیت را در ویچت به وجود آورد.
این ایده ناب به سرعت در میان چینی‌ها طرفدار پیدا کرد. هر کاربر ویچت با متصل کردن حساب بانکی خود به کیف پول ویچت می‌توانست تا ۲۹ دلار پول را در قالب یک پاکت قرمز برای دیگر کاربران ویچت بفرستد. در سال ۲۰۱۴، ۱۶ میلیون پاکت قرمز بین چینی‌ها در سال نو جابه‌جا شد. و در سال بعد از آن این رقم به یک میلیارد رسید.
ویچت برخلاف علی‌بابا، پلتفرم فروش آنلاینی اختیار نداشت تا بتواند با کمک آن پرداخت موبایلی خود را جا بیاندازد اما قابلیت هوشمندانه ارسال پاکت قرمز باعث شد تا در مدت کوتاهی کیف پول ویچت، کاربران زیادی را جذب کند و ویچت رسما وارد رقابت با علی‌بابا شد.
در حال حاضر ۹۰۰ میلیون کاربر از سرویس پرداخت ویچت استفاده می‌کنند.
قدم دوم: تقویت کیف‌پول ویچت و سرمایه گذاری روی استارتاپ‌ها
اوایل سال ۲۰۱۵ با رشد استارتاپ‌های سفارش آنلاین غذا و تاکسی آنلاین و دیگر سرویس‌های آنلاینی که همگی متکی به پرداخت آنلاین بودند همراه شد. ویچت، برای تقویت کیف پول خود روی تعدادی از این استارتاپ‌ها از جمله Meituan و Didi سرمایه گذاری کرد و کیف پول خود را به عنوان پیش فرض در این سرویس‌ها معرفی کرد.
پروموشن‌های ویچت برای استفاده از کیف پول هم بی تاثیر نبود. برای اولین بار استفاده از سرویس تاکسی Didi کاربران چینی می‌توانستند با استفاده از کیف پول ویچت، رایگان تاکسی بگیرند و یا کمپین‌هایی برگزار شد که در شب سال نو به کاربران این امکان را می‌داد تا پول نقد در قالب همان پاکت‌های قرمز برنده شوند.
قدم سوم: نگاهی متفاوت به آینده و عوامل موفقیت کسب‌وکار
درحالی که فیس‌بوک و واتس‌اپ معیار موفقیت خود را تعداد کاربر فعال روزانه و ماهانه در نظر می‌گیرند، ویچت تمرکزش را روی نیازهای اساسی کاربران گذاشت. نگاه را از تعداد کاربر فعال در ماه/ روز به این سمت برد که چه میزان به نیازهای روزمره کاربران در ساعت‌های مختلف روز پاسخ میدهد؟
ویچت به جای تمرکز بر ساختن بزرگترین شبکه اجتماعی دنیا، ساختن سبک زندگی دیجیتال را تمرکز اصلی خود گذاشت و سعی کرد به تمام جنبه‌های روزمره کاربران و نه فقط زندگی اجتماعی آنان پاسخ دهد.
به همین دلیل ویچت بیشتر شبیه یک مرورگر وب (Web Browser) و یا سیستم عامل است تا یک اپلیکیشن موبایل.
ویچت برای رسیدن به این هدف، پلتفرم خود را باز کرد تا هزاران سرویس دیگر در چین بتوانند از طریق آن به کاربران دسترسی پیدا کنند و به آنها سرویس دهند.
ویچت، امکانی را فراهم کرد تا کسب‌وکارها، سلبریتی‌ها، استارتاپ‌ها و … بتوانند صفحه شخصی در این اپلیکیشن داشته باشند و با مشتریان، مخاطبان و طرفداران خود ارتباط نزدیکی را ایجاد کنند.
به این منظور official accountها در ویچت متولد شدند. به این معنا که هر کسب‌وکاری می‌توانست صفحه اختصاصی خود را روی بستر ویچت ایجاد کند. پس از درخواست، با بررسی ویچت، صفحه رسمی ایجاد می‌شد و امکانات اساسی مانند پرداخت و دسترسی به کاربران برای ارسال پیام‌های شخصی سازی شده را در اختیارشان می‌گذاشت.
در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون صفحه یا به اصطلاح Official account مرتبط با کسب‌وکارهای مختلف (اعم از داروخانه‌ها، بوتیک‌های فشن، بانک‌ها، شرکت‌ها، سلبریتی‌ها، استارتاپ‌ها و بلاگ‌های شخصی) در ویچت فعال هستند.
قدم چهارم- تبدیل شدن به یک سیستم عامل کامل
در سال ۲۰۱۷، ویچت بازهم یک قدم بزرگ رو به جلو برداشت و به کسب‌وکارها اجازه داد تا علاوه بر صفحات اختصاصی خود بتوانند نمونه یک اپلیکیشن ساده را هم بر بستر ویچت اضافه کنند. با ممانعت اپل، اسم این ویژگی را به جای مینی‌اپ، مینی‌برنامه گذاشت.
به این معنا که کسب‌وکارها میتوانند قابلیت‌های یک اپلیکیشن موبایل را در ویچت برای خود داشته باشند و خدماتشان را به کاربران ویچت ارایه کنند.
علاوه بر اینکه هزینه تولید مینی‌برنامه‌ها از تولید اپلیکیشن موبایل نیتیو پایین‌تر است، حضور در پلتفرم ویچت به کاربران امکان میدهد که بدون خارج شدن از ویچت و بدون نیاز به نصب و دانلود اپلیکیشن‌های مختلف بتوانند از هر سرویسی که دوست دارند استفاده کنند.
در حال حاضر ۱۷۰ میلیون کاربر به صورت روزانه از مینی‌اپ های ویچت استفاده می‌کنند.
جالب است که پس از معرفی مینی‌برنامه، کسب‌وکارهایی که خودشان اپلیکیشن موبایل نیتیو داشتند نیز، آن را جدی گرفتند و مینی اپ خود را در ویچت راه انداختند.
طبق نظرسنجی‌های انجام شده توسط CAICT Technology از ۸ هزار کاربر ویچت، ۷۲ درصد آنها از مینی‌برنامه استفاده کردند. دو سوم از کاربران ویچت اعتقاد دارند که مینی‌برنامه‌ها بسیار راحت تر و کاربردی تر از اپلیکیشن‌های موبایل نیتیو هستند. همچنین به همین میزان کاربران اعتقاد دارند که مینی‌برنامه‌ها جای اپلیکیشن‌های سنتی را به زودی خواهند گرفت.
جمع بندی:
ویچت آینده تجربه خرید آنلاین را به ما نشان میدهد. تنسنت بهتر از هر شرکتی توانست نشان دهد که چطور می‌توان بازی شبکه‌های اجتماعی را عوض کرد و سبک زندگی دیجیتال را خلق کرد.
ویچت نشان داد که اپلیکیشن موبایل می‌تواند فراتر از یک اپلیکیشن باشد و تبدیل به سیستم‌عاملی برای دسترسی به هزاران سرویس مختلف شود؛ پلتفرمی برای متحول کردن زندگی شهری روزمره که زندگی بدون آن قابل تصور نیست.
منابع:
https://a16z.com/2015/08/06/wechat-china-mobile-first/
https://qpsoftware.net/blog/wechat-mini-program-all-you-need-know
