اولین تراکنش در دنیای تجارت الکترونیک با ظهور اینترنتی که امروز تقریبن با همان ویژگی‌های کلی آن‌را میشناسیم در سال ۱۹۹۴ توسط یک کارآفرین ۲۱ ساله به نام "دن کان" که مالک وب‌سایت "نت مارکت" بود: انجام شد. شاید در آن سالها کمتر کسی فکرش را میکرد اینترنت در کمتر از 3 دهه فراگیرترین تکنولوژی دنیا شود. از شکل‌گیری اولین فروشگاه رسمی آنلاین کشور تا به امروز بیش از 15 سال میگذرد. انتشار گزارش سالیانه شرکت دیجی کالا در روزهای اخیر باعث شد به فکر مطالعه و بررسی این گزارش بیافتم. در ادامه تلاش میکنم که بخش هایی هرچند کوتاه اما مهم از نظر خودم رو بررسی و تحلیل هام رو بنویسم
از سال 1385 تا امروز پانزده سال میگذرد و "دیجی کالا" مسیر پر پیچ و خمی برای توسعه کسب و کاری مبتنی بر خرده فروشی آنلاین را پیموده است. طبق آنچه در گزارش سال 98 دیجی کالا منشتر شده بود، بیست و شش میلیون بازدیدکننده، ماهانه از این Marketplace بازدید کردند و فروش خالص ریالیدر طی 8 سال به طور میانگین 112 درصد بوده است. این در حالیست که در اواخر سال 98 با شیوع ویروس COVID-19 در ایران، اعلام قرنطینه‌های نصف و نیمه و همینطور ترس مردم از ابتلا به این ویروس؛ بیش از گذشته با استقبال از فروشگاه‌های خرده‌فروشی آنلاین مواجه بودیم. به‌طوریکه تعداد فروشگاه های آنلاین در سال 99 نسبت به سال قبل بیش از 55 درصد رشد داشت و بر مبنای گزارش سال 99 دیجی کالا، نسبت NMV در این سال 151 درصد رشد داشته است که بخوبی نمایانگر افزایش تمایل مردم به خریدهای آنلاین است.
اگرچه کرونا در روزهای حضورش باعث رشد کسب و کارهای آنلاین شد، اما فارغ از افزایش تعداد کلاهبرداری های اینترنتی؛ دوست دارم کمی در مورد ابعاد مختلف و تاثیرات این رشد نمایی بنویسم.
با تعطیلی فروشگاه‌ها، پاساژها و صنوفی که بخش عمده‌ای از نیازهای عمومی مردم را برآورده میکردند، سیل عظیمی از تامین‌کنندگان و خریداران به فروشگاه‌های آنلاین سرازیر شد. طبیعی به نظر میرسد که خرید آنلاین از فروشگاه معتبری چون دیجی کالا به مراتب با آسودگی بیشتر همراه است تا فروشگاهی بی‌نام و نشان در فلان نقطه شهر. تحویل به موقع بیش از 95 درصد سفارشات مشتریان نشان‌دهنده مدیریت صحیح افزایش نرخ رشد درخواست‌هاست،به بیان دیگر توسعه مراکز پردازش کالا در تهران و افزایش ظرفیت توزیع سفارشات، به لطف Digiexpress نشان‌دهنده دیدگاه صحیح مدیریتی در دیجی کالاست.
اما نکته مغفول در معادله رشد خریدهای آنلاین؛ سطح تعامل تامین‌کنندگان با خریداران کالای آنلاین است. فروشندگانی که تا قبل از این به شیوه‌های متعدد سنتی اقدام به فروش کالاهای خود میکردند در این زمان برای بقا مجبور به استفاده از بازارگاه آنلاین دیجی کالا بودند. قیمت های غیررقابتی، کالاهای ناسالم، طولانی شدن مدت زمان ارسال کالا از جمله معایب بزرگ این فراگیری بود. با نگاهی کوتاه به NPS مندرج در گزارش سال 99 و توجه به مشارکت 11 درصدی به خوبی میتوان از مشارکت نسبی کاربران به شرکت در این نظرسنجی مطلع شد. آمارهای منتشر شده در این گزارش به خوبی قابل استناد نیستند، چرا که علاوه بر میزان مشارکت پایین در نظرسنجی، به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی در زمینه مشتریان در گزارش سالیانه نمیتوان از قطعیت این آمار مطمئن بود؛ به بیان دیگر رضایت 60 درصدی کاربران دیجی کالا از خدمات این فروشگاه اگرچه بسیار خوشحال کننده است اما به دلیل عدم وجود نمودار تلفیقی "نوع کاربران"، "تقسیم بندی کاربران" و "سن کاربران" قابل استناد نیست. شاید با مقایسه این مجموعه با نمونه های مشابه خارجی کمبودهای زیادی را مشاهده کنیم، اما من امیدوارم که در سالهای آینده با رفع نقایص درحوزه توزیع، جذب تامین کننده و همینطور افزایش استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص نیاز کاربران گام بلندی در زمینه جهانی شدن این کسب و کار برداشته شود.
در آخر از نظر من فازغ از هر تحلیل و نقدی نسبت به گزارش سالیانه دیجی‌کالا، تفکر داده محور و استرتژیک مدیران این شرکت قابل تقدیر است و توسعه و گسترش انتشار این دسته از گزارشات توسط دیگر بازیگران اکوسیستم استارت‌آپی کشور باعث رشد صنایع مختلف در این اکوسیستم خواهد شد و از بروز اشتباهات تکراری تا حدود زیادی جلوگیری خواهد کرد.
از اینجا میتونید گزارش سال 99 دیجی کالا رو به صورت کامل بخونید.
