سلام! فرض کنید شما یه دیسک یا به اصطلاح رایج تر یه هارد جدید خریداری کردید و تصمیم دارید ازش استفاده کنید. از اونجایی که این دیسک جدید خام هست نمیشه همینجوری روش چیزی ریخت. سیستم عامل کامپیوتر شما که میتونه ویندوز، لینوکس یا مک باشه باید بدونه اطلاعات چه جوری روی اون دیسک ذخیره میشن و هر درایو (پارتیشن) دیسک شما کجا شروع میشه و کجا تموم میشه. یه چیز دیگه هم که باید بدونه اینه که کدوم درایو شما وظیفه راه اندازی سیستم رو داره و این اطلاعات مربوط به راه اندازی کجای اون درایو باید ذخیره بشه. اینجاست که پای MBR و GPT به ماجرا کشیده میشه.
اول از MBR شروع میکنم و بعد میرم سراغ GPT!
کلمه MBR خلاصه Master Boot Record هست و با سیستم عامل IBM PC DOS 2.0 در سال 1983 معرفی شد. به این خاطر بهش Master Boot Record میگن که اطلاعات مربوط به راه اندازی (Boot) سیستم رو روی اولین بخش از درایو راه انداز (Bootable) که روی سیستم های با سیستم عامل ویندوز معمولا درایو C هست ذخیره میکنه. به جز این توی این بخش اطلاعات مربوط به ساختار درایوهای دیسک شما هم ذخیره میشه و این همون چیزیه که به عنوان مهم ترین نقطه ضعف MBR شناخته میشه. فکرش رو کنید که به هر دلیلی این بخش از درایو از بین بره یا آسیب ببینه. تو این حالت نه سیستم شما به اصلاح بالا میاد و نه درایوهای سیستم شما در دسترس هستن چون سیستم عامل دقیقا نمیدونه چی به چیه. مثل این میمونه که حافظش رو از دست داده باشه و چیزی یادش نیاد. یه ضعف دیگه MBR هم اینه که دیسک با حجم بیشتر از 2 ترابایت (2000 گیگابایت) رو نمیشناسه و همچنین فقط میتونید به تعداد 4 عدد درایو روی دیسک از نوع Primary داشته باشید و اگر بیشتر از این تعداد درایو بخواید باید یه بخش Extended روی دیسک بسازید و داخل اون درایوها رو به صورت Logical بسازید (موقع پارتیشن بندی تمام این کارها به صورت اتوماتیک توسط سیستم عامل انجام میشه). اینجا بود که برای از بین بردن این ضعف ها GPT به وجود اومد.
کلمه GPT خلاصه شده GUID Partition Table هست که قراره جایگزین MBR بشه. به این خاطر بهش GUID Partition Table میگن که به هر درایو دیسک شما یه شناسه منحصربفرد جهانی (Globally Unique Identifier) تخصیص میده. GPT مشکلات MBR رو نداره. دیسک های بیشتر از 2 ترابایت رو میشناسه. محدودیت تعداد 4 درایو رو نداره و توی ویندوز تا 128 درایو رو پشتیبانی میکنه (دقت کنید که محدودیت 128 تا درایو مربوط به ویندوز هست نه خود GPT). و از همه مهم تر اینکه مهم ترین ضعف MBR رو پوشش میده. یعنی به جای ذخیره اطلاعات مربوط به ساختار درایوها و اطلاعات راه اندازی سیستم در یک جا، اونها رو در چند جای مختلف روی دیسک ذخیره میکنه. به خاطر همین اگر به هر دلیل یکی از این بخش ها خراب بشه اطلاعات از یه بخش دیگه خونده شده و جایگزین اطلاعات آسیب دیده میشه. حالا این کار چه جوری انجام میشه؟ واستون میگم! توی GPT یه امکان وجود داره به اسم CRC یا (Cylic Redundancy Check) که همیشه چک میکنه که آیا این بخش ها سالم هستن یا نه. اگر به هر دلیل یکی از این بخش ها آسیب ببینه بلافاصله به GPT اطلاع داده میشه تا اطلاعات رو ترمیم کنه. به همین راحتی!
یه امکان دیگه که به GPT اضافه شده Protective MBR هست. حالا این یعنی چی؟! یعنی اینکه اگر شما به وسیله یه نرم افزار که فقط MBR رو میشناسه بخواید تغییری توی یه دیسک GPT بدید جلوی این کار گرفته میشه تا احیانا به اشتباه اطلاعات GPT رو پاک نکنید.
تا اینجا رو خوندید؟ باید بگم که متاسفانه MBR و GPT هیچگونه سازگاری با هم ندارن. دیسک سیستم شما یا باید MBR باشه یا GPT. چون GPT همزمان با بایوس های نوع UEFI (نوعی بایوس هست که جایگزین بایوس های قدیمی سیستم ها شده. اگر می پرسید بایوس چیه باید بگم همونی که وقتی سیستم روشن میشه با کلید Delete باز میشه و تنظیمات سیستم رو نگهداری میکنه) به وجود اومد بنابراین فقط در صورتی میتونید یکی از درایوها رو راه انداز کنید (همونی که ویندوز رو روش نصب می کنید) که بایوس سیستم شما هم از نوع UEFI باشه وگرنه از اون دیسک فقط برای ذخیره اطلاعات میتونید استفاده کنید و نه ساخت درایو راه انداز سیستم. GPT توی ویندوز های Vista، 7، 8 , 10 اون هم فقط نسخه های 64 بیتی کار میکنه. توی لینوکس و مک هم شناخته میشه.
و اما بخش آخر!
حالا که تا اینجا اومدیم میخوام بگم که اصلا کدومش به درد شما میخوره؟! خیلی خلاصه بگم که اگر سیستمتون به نسبت قدیمیه و میدونید که از UEFI پشتیبانی نمیکنه و حال و حوصله تجربه چیزهای جدید هم ندارید بدون شک بهترین گزینه MBR هست. ولی اگر این مشکل رو ندارید و بدتون هم نمیاد یه چیز جدید و مدرن رو امتحان کنید بهتره بگم که در انتخاب GPT شک نکنید.
امیدوارم این مطلب مفید بوده باشه.
شاد باشید و خندون :)
منبع عکس مطلب: https://bit.ly/2Lf2yay
منبع مطلب: https://bit.ly/2tBIZj4
