زبان عربی مانند درختی است که ریشه و ساقه اش فصیح و شاخه هايش لهجه ها هستند. اساس و بنیان تمام لهجه ها، زبان عربی فصیح است. زبان فصیح در تمام کشورهای عربی مشترک است امروزه در اين كشورها بودجه هايى كلان جهت ترويج عربي فصيح با شعار همگرايي جهان عرب و وحدت ميان مسلمانان اختصاص مى يابد و فراخوانى به لهجه از سياست هاى استعمارى در چند قرن اخير به منظور تفرقه افكنى ميان عرب ها و واگرايي مسلمانان و تضعيف قرآن و امت اسلامى به شمار مى رود.
زبان فصيح، زبان خواندن، نوشتن و سخن گفتن و زبان تحصيل در مدرسه و دانشگاه و زبان شعر، رمان، كتاب، روزنامه، مجله، رادیو، تلویزیون و فيلم و كارتون و… است.
عربي فصيح، زبان مکاتبات و تعاملات سياسي،اقتصادى، بازرگانى، فرهنگى، علمى، هنرى و … ميان كشورها، شرکت‌ها، مؤسسات، ادارات و سازمان ها در دایره اى بس گسترده است.
مهم تر از همه اين که زبان عربی فصیح زبان قرآن و احادیث است و به لحاظ قواعد و ساختمان زبانى هیچ فرقی با زبان قرآن و ميراث مكتوب تمدن اسلامى ندارد و اکثر كلمات و ساخت ها همچنان كاربرد دارند. همچنين عربي فصيح، زبان مشترك ميراث تاريخى فرهنگى ايرانيان، مسلمانان و عربي زبانان در زمینه هاى دينى، مذهبي، علمى، تاريخى، هنرى، فلسفى و … است.
اما لهجه ها شامل سه حوزه زبانی عمده می شود که عبارت است از: شمال آفریقا از مراكش تا مصر و شامات شامل فلسطین، لبنان، سوریه و اردن و كشورهاي حوزه خلیج فارس.
اين سه گویش زبانى كلان شامل بيش از ٣٠ سر شاخه و شاخه مى شود که نه تنها گويش ها در این حوزه های زبانی، اختلافات عديده و عمیقی با يكديگر دارند بلكه در هر گويش اختلافاتى ملموس در نحوه تلفظ حروف و كلمات دیده می شود، به طوری که در حوزه شمال آفریقا بین لهجه مراکش و مصر تفاوتى بس عميق است يا تنها در عراق ٤ گويش زبانى وجود دارد و در گويش شامى تفاوت هایی واضح در سخن گفتن گويشوران هر كشور ديده مى شود.
لهجه، زبان گفت و گو هاى روزمره و به اصطلاح، زبان کوچه و بازار است و منحصر به گفتگوهای عامیانه بین مردم و محدود به محيط جغرافيايي گويشوران آن لهجه، چرا كه لهجه‌ها از کشوری به کشور دیگر و گاهى از شهرى به شهر دیگر متفاوت است در حالى كه به راحتی می توانید با زبان فصیح در هر کشور عربی ارتباط برقرار كنيم.
در صورتى كه به لهجه اكتفا كنيم حداكثر به توانمندى زبانى کودکى عربي زبان قبل از دبستان مى رسيم که می تواند حرف بزند و گوش کند و بفهمد ولی قادر به خواندن و نوشتن نیست.
در تمام کشورهای عربی زبان با توجه به اینکه زبان مكتوب روزنامه،كتاب، مجله يا مسموع رادیو و تلویزیون، عربي فصیح است و اكثريت جمعيت عربي زبان در مدارس زبان فصیح را آموخته اند اگر شما زبان فصیح را با تلفظ درست عربی صحبت کنید مخاطب، متوجه منظور شما مى شود و در حالى كه شما را انسانى تحصیل کرده به شمار مى آورد با لهجه يا فصيح يا تركيبى از اين دو پاسخ شما را مى دهد. اگر فصيح را بياموزيد يادگيرى لهجه در محيط آن لهجه يا در كلاس مسأله سه تا شش ماه است.
از اين رو است كه در “معهدالضّاد” به فردى كه فقط قصد يادگيرى لهجه را دارد توصيه مؤكد مى شود كه حداقل مرحله مقدماتى عربي فصيح را بگذراند تا بى آنكه درگير قواعد شود آمادگى پايه براى دريافت و يادگيرى آسان تر لهجه در زمانى كوتاه را بيابد.
نویسنده : مهدی اصغری | بهمن ماه ۱۳۹۹
