ده شطرنجباز برتر تاریخ- قسمت اول

ده شطرنجباز برتر تاریخ

شکی نیست که در طول تاریخ شطرنج ، شطرنجبازان برجسته ای بوده اند که شیوه بازی شطرنج را تغییر داده و باز تعریف کرده اند و این لیست سعی بر این دارد که برترین آنها را بررسی و دسته بندی کند . بدون شک اسامی بسیاری هستند که شایستگی اضافه شدن به این لیست را دارند اما به نظر من این ده شطرنجباز لیاقت حضور در میان ده شطرنجباز برتر را دارند . معیارهای ما برای این انتخاب از میان فاکتورهای مختلفی شامل برتری آنها مقابل شطرنجبازان معاصر خود ، مدت زمانی را که در اوج گذرانده اند ، تاثیراتی که بر دنیای شطرنج داشته اند و استعداد شخصی و نبوغشان برگزیده شده اند . لطفا این نکته را در نظر داشته باشید که این درباره اینکه کدام یک از آنها در برابر دیگری به برتری رسیده اند نیست ، که در این صورت به دلیل پیشرفتی که در طول زمان در تئوری شطرنج حاصل شده است اکثر شطرنجبازان معاصر می توانند اسلاف خود را به راحتی شکست دهند ، بلکه یک نگاه تاریخی به برترینهاست .

10 - دیپ بلو

ممکن است وجود یک کامپیوتر در میان برترین شطرنجبازان تاریخ به نظر شما عجیب برسد اما این ماشین یا کامپیوتر تنها برای انجام یک کار طراحی شده بود و آن شطرنج بازی کردن بود . رقابت بین IBM و کاسپارف از سال 1989 آغاز شد اما تنها در یازده می 1997 بود که دیپ بلو موفق شد در رقابتی که شش مسابقه به طول انجامید کاسپارف را شکست دهد . دیپ بلو از مجموع شش بازی با دو برد ، یک باخت و سه تساوی برنده شد در حالی که در بازی سال قبل مغلوب او شده بود .

این پیروزی جهان را شوکه کرد زیرا برای اولین بار متوجه شدیم که ما ماشینهایی را خلق کرده ایم که می توانند در قدرت تفکر از ما پیشی بگیرند . کاسپارف IBM را متهم کرد که در طول مسابقه چند شطرنجباز در بازی دخالت داشته اند که البته IBM این اتهامات را رد کرد . کاسپارف با درخواست یک بازی دوباره آنها را به چالش کشید اما IBM قبول نکرد و قطعات دیپ بلو را از هم جدا کرد و آن را از کار انداخت . امروزه شطرنجبازان حرفه ای از کامپیوتر به عنوان حریف تمرینی استفاده می کنند و برای برنامه های شطرنج مسابقات قهرمانی هم برگزار می شود و اینها آن تاثیراتی است که باعث شد که من Deep Blue یا آبی عمیق را در این لیست جای دهم .

9 - پل مورفی

1884- 1837 آمریکا

بسیاری مدعی شده اند که پل مورفی بزرگترین شطرنجباز تاریخ است و شاید اگر او شطرنج را به عنوان یک حرفه دنبال کرده بود این ادعا می توانست درست باشد . او پس از آنکه شطرنج را در کودکی با نگاه کردن به بازی اعضای خانواده اش فرا گرفت خیلی سریع و در 9 سالگی به عنوان یکی از بهترین شطرنجباران ایالت نیواورلئان شناخته شد . او در سال 1846 با جنرال وینفیلد اسکات که هنگام معرفی مورفی به عنوان حریفش فکر کرده بود او را دست انداخته اند ، بازی کرد . او در دو بازی به راحتی او را شکست داد که بازی دوم را میشد بعد از 6 حرکت تمام شده دانست . در 12 سالگی در سه بازی توانست استاد شطرنج مجارستانی یوهان لونتال ، که این بازیها را اتلاف وقت می دانست ، را شکست دهد . در 1857 مورفی در نخستین همایش شطرنج آمریکا شرکت کرد و به راحتی پیروز شد و به عنوان قهرمان شطرنج آمریکا شناخته شد . مورفی که هنوز برای پرداختن به کارش یعنی حقوقدانی بسیار جوان بود به اروپا سفر کرد . تا سال 1858 او توانست تمام استادان انگیسی را غیر از استانتون که بعد از دیدن بازی اعجوبه جوان از بازی با او سر باز زد ، شکست دهد . سپس به فرانسه سفر کرد و در آنجا موفق شد شطرنجباز برتر اروپا یعنی آدولف اندرسون را ، در حالی که از بیماری التهاب روده بسیار رنج می برد ، شکست دهد . او با 7 برد ، 2 باخت و 2 تساوی بازی را برد و بعد با وجود اینکه تنها 21 سال داشت بعنوان قویترین شطرنجباز جهان شناخته شد .

مورفی به وطنش بازگشت و شطرنج را کنار گذاشت و بعد از آن فقط در چند بازی مناسبتی شرکت کرد . بدون شک اگر مورفی شطرنج را به عنوان یک حرفه بیشتر دنبال کرده بود یک برنده احتمالی برای عنوان شماره یک محسوب می شد . او احتمالا با استعدادترین شطرنجبازیست که تا کنون به دنیا آمده است ودر شیوه و تئوری بازی سالها از زمانش جلوتر بود .

8 - میخائیل باتوینیک

1995 – 1911 روسیه

میخائیل باتوینیک که در تمام عمرش یک کمونیست باقی ماند توانست کم و بیش عنوان قهرمانی جهان را به مدت 15 سال در طول سالهای 1948 تا 1963 که سرانجام شکست خورد ، حفظ کند . او نه تنها یک شطرنجباز بزرگ بود بلکه نقش بسزایی در به راه انداختن مسابقات قهرمانی جهان بعد از جنگ جهانی دوم داشت . او همچنین معلم شطرنج شماری از برترین شطرنجبازان تاریخ مانند آناتولی کارپف ، گری کاسپارف و ولادیمیر کرامنیک بود . وی شطرنج را در سن 12 سالگی فرا گرفت و در همان سال قهرمان مسابقات شطرنج مدرسه اش شد . در 1925 او موفق شد کاپابلانکای کبیر را در یک بازی نمایشی که در آن شطرنجباز کوبایی به بازی با چندین نفر به طور همزمان مشغول بود ، شکست دهد . در 1925 و در 20 سالگی با امتیاز 5/13 از 20 قهرمان اتحاد جماهیر شوری شد و این افتخار عظیم را در برابر استعدادهای بیشماری که در آن زمان در شوروی در حال پرورش بودند به دست آورد . سپس موفق شد برابر فلور که در آن زمان نامزد اصلی مبارزه برای گرفتن تاج قهرمانی جهان از آلخین به شمار می رفت را به تساوی برسد .

در اوسط دهه 1930 او توانست جایگاه خود را در برابر برجسته ترین شطرنجبازان جهان حفظ کند و بسیاری از تورنمنتها را با کسب رده های بالا به پایان برساند . وقوع جنگ جهانی دوم باعث شد که او نتواند آلخین را برای عنوان قهرمانی جهان به چالش بکشد . در اوایل دهه 1940 او توانست حق مبارزه با آلخین با غلبه بر شطرنجبازان قدرتمند حوزه اتحاد جماهیر شوروی و بردن عنوان " قهرمان مطلق اتحاد جماهیر شوروی " به دست آورد اما با مرگ آلخین در 1948 این مسابقه هیچوقت بوقوع نپیوست . او عنوان جدید قهرمانی جهان را در 1948 با کسب امتیاز 14 از بیست در برابر چهار نفر از برترین شطرنجبازان جهان ، بدست آورد . باتوینیک در 1951 موفق شد از عنوانش با یک تساوی برابر دیوید برنشتاین و یک تساوی دیگر در 1954 برابر اسمیسلوف دفاع کند تا اینکه در 1957 در برابر او شکست خورد . او بازی برگشت را برابر اسمیسلوف در 1958 برد ولی در 1960 برابر میخائیل تال شکست خورد . در 1961 بازی برگشت را مقابل تال برد و سرانجام در 1963 عنوان قهرمانی جهان را برای آخرین بار به تیگران پتروسیان واگذار کرد . میخائیل باتوینیک در سال 1970 از مسابقات رقابتی شطرنج خداحافظی کرد و خودش را وقف تربیت شطرنجبازان جوان شوروی و همچنین توسعه برنامه های کامپیوتری بازی شطرنج کرد .

7 – الکساندر آلخین

1946 – 1892 روسیه

الکساندر آلخین اولین عنوان قهرمانی جهان را با شکست دادن کاپابلانکای افسانه ای در 1927 به دست آورد . او با بردن اکثر تورنمنتها یی که در طول دهه 1920 در آنها شرکت کرده بود و سلطه کاملش در تورنمتنهای اوایل دهه 1930 و در سن 16 سالگی یکی از قویترین شطرنجبازان روسیه و در 22 سالگی یک از قویترین شطرنجبازان جهان به شمار می رفت . در 1921 به او اجازه ترک روسیه برای یک سفر به غرب داده شد و او هیچگاه بازنگشت .

هدف اصلی آلخین گرفتن عنوان قهرمانی جهان از کاپابلانکا بود و چالش اصلی او در این راه جور کردن 10000 دلار مطابق قوانین لندن برای برگزاری مسابقه بود . او سعی کرد با برگزاری مسابقات نمایشی چشم بسته همزمان سهمش را جور کند اما سرانجام یک تاجر آرژانتینی در سال 1927 هزینه مسابقه او را پرداخت کرد . او در مسابقه ای که تا قبل از سال 1984 طولانی ترین مسابقه قهرمانی جهان لقب داشت با 6 برد ، 3 باخت و 25 تساوی او را شکست داد . این پیروزی همه دنیا را در بهت فرو برد ( از جمله خود آلخین را ) زیرا او قبلا هیچوقت در برابر کاپابلانکا پیروز نشده بود . مذاکرات برای برگزاری مسابقه برگشت سالها به طول انجامید ولی هیچگاه به وقوع نپیوست و آندو تبدیل به دو رقیب سرسخت شدند .

آلخین برای یک دهه دنیای شطرنج بین المللی را زیر سلطه خود داشت تا این که اعتیادش به الکل به وضوح باعث کاهش تواناییهای او شد . او در سالهای 1939 و 1943 موفق شد از عنوانش در برابر بوگولیوبوف دفاع کند اما در 1935 عنوانش به ماکس اویوه واگذار کرد . در 1937 او در بازی برگشت عنوانش را دو باره بدست آورد و تا زمان مرگش یعنی 1946 آنرا حفظ کرد که البته بزرگترین دلیلش جنگ جهانی دوم بود که برگزاری مسابقات جهانی شطرنج را کاملا غیر ممکن کرده بود . بعد جنگ جهانی دوم از او بدلیل اتهام وابستگیش به حزب نازی برای شرکت در تورنمنها دعوت نشد و بعدها مستندات نشان داد که به احتمال زیاد این اتهامات واقعی بوده است.

6 – بابی فیشر

2008 – 1943 آمریکا

او هم یکی دیگر از شطرنجبازانی است که بعقیده بسیاری بهترین شطرنجباز تاریخ بوده است اما بزرگترین دشمن بابی فیشر خودش بود . در سن 14 سالگی فیشر توانست در 8 مسابقه قهرمانی شطرنج آمریکا را از جمله مسابقات فصل 64-1963 را با نتیجه 11 به صفر ببرد که تنها امتیاز کامل در تاریخ این مسابقات به شمار می رود . در سن 15 سالگی او جوانترین استاد بزرگ تاریخ و جوانترین نامزد کسب عنوان قهرمانی جهان به شمار می رفت . در اوایل دهه 1970 او با بردن بیست مسابقه پیاپی در مسابقات اینترزونال ( یکی مراحل مسابقات قهرمانی جهان ) همه شطرنجبازان همسن خود را در صفحه شطرنج به زانو در آورد . در 1972 او مسابقات قهرمانی جهان را از بوریس اسپاسکی (سرسخت ترین رقیبش ) از اتجاد جماهیر شوروی برد و در شرایطی که بسیاری این مسابقه را ادامه جنگ سرد تلقی می کردند . در 1975 فیشر به دلیل اینکه شرایط فیده ( فدراسیون جهانی شطرنج که وظیفه برگزاری مسابقات بین المللی را بر عهده دارد ) را قبول نکرد ، نتوانست از عنوانش دفاع کند .

فیشر از مسابقات بین المللی شطرنج کنار کشید و بازنشسته شد بجز یکبار در 1992 که با اسپاسکی در یک قمار 5 میلون دلاری بازی کرد . این مسابقه در یوگسلاوی سابق برگزار شد به دلیل اینکه یوگسلاوی تحت تحریم آمریکا بود این مسابقه باعث محکومیت فیشر شد . قرار جلب برای او صادر شد و او هیچگاه به ایالات متحده بازنگشت . در سالهای بعد بابی فیشر با دولت کشورش درگیریهای بیشتری پیدا کرد و در رسانه ها به خواندن بیانیه های ضد آمریکایی و ضد یهودی پرداخت . بعد از آنکه پاسپورتش سرانجام باطل شد و 9 ماه در ژاپن که با آمریکا قرارداد استرداد مجرمان را امضا کرده بود نگه داشته شد ، دولت آیسلند به او شهروندی آن کشور را اهدا کرد و او تا زمان مرگش یعنی 3 سال بعد در آنجا زندگی کرد .

قبل و بعد از فیشر هیچ شطرنجبازی چنین برتری واضحی بر رقبایش نداشت و اگر درخواستهای مداوم او بر سر شرایط بازی و میزان جایزه در مسابقات جهانی و در نتیجه زمان کوتاه فعالیت حرفه ای او نبود ، او هم بدون شک می توانست یکی از نامزدها برای جایگاه شماره یک ما باشد .

5 – خوزه کاپابلانکا

1942 – 1888 کوبا

خوزه کاپابلانکا از سال 1921 تا 1927 قهرمان جهان بود و غالبا او را یکی از کاندیداها برای عنوان بهترین شطرنجباز تاریخ قلمداد می کنند . او همچنین استاد بی چون و چرای شطرنج بلیتز ( نوعی از شطرنج سریع که در آن هر بازیکن تنها 5 دقیقه زمان دارد ) بود . او در 4 سالگی قوانین شطرنج را فرا گرفت و در 13 سالگی در یک بازی نزدیک توانست قهرمان کوبا را شکست دهد . در 1906 و در 18 سالگی توانست قهرمان ایالات متحده یعنی فرانک مارشال را با نتیجه سنگین 8 -15 شکست دهد و در 1911 او با پیروزی در تورنمنت فوق العاده دشوار سن سباستین با 6 برد ، 1 باخت و 7 تساوی جهان شطرنج را بهتزده کرد .

او اکنون به عنوان مدعی جدی عنوان قهرمانی جهان که در اختیار لاسکر بود ، شناخته می شد. او لاسکر را به مبارزه طلبید ولی از قبول 17 شرطی که توسط قهرمان جهان برای بازی پیشنهاد شده بود که بسیاری از آنها به نفع لاسکر بود ، سر باز زد . سرانجام در سال 1921 آنها روی شروط توافق کردند و کاپابلانکا توانست عنوان قهرمانی جهان را در یک بازی آسان و بدون باخت بدست آورد . او سپس قوانین بازیهای قهرمانی جهان ( معروف به قوانین لندن ) به صورت رسمی در آورد و همه شطرنجبازان برجسته دنیا بر سر آن توافق کردند .

در سال 1922 و در یک نمایش خیره کننده او موفق شد یک بازی همزمان با 103 نفر را با 102 برد و یک تساوی پایان برساند . او طی سالهای 1916 تا 1924 او تنها در 32 بازی جدی بازنده شد و توانست در 63 بازی پیاپی به پیروزی برسد و رکوردی بی نظیر را از خود به جای بگذارد .

دز 1942 الکساندر آلخین سرانجام توانست ده هزار دلار لازم برای مبارزه بر سر عنوان قهرمانی جهان را جور کند . کاپابلانکا از پیروزی خود اطمینان کامل داشت زیرا هیچوقت به آلخین نباخته بود ، اما شکست خورد و دیگر هیچوقت نتوانست عنوان قهرمانی اش را دوباره به دست آورد . این دو تا سال 1936 در یک تورنمنت با هم شرکت نکردند. کاپابلانکا پس از از دست دادن عنوانش به امید بازی برگشت با آلخین در تورنمنتهای زیادی شرکت کرد ولی از روزهای اوجش ( که بگفته خودش در سال 1919 بود ) فاصله گرفته بود . خطاهای زیادی به بازی اش وارد شده و به طور قابل ملاحظه ای کند شده بود . او در 1931 از دنیای شطرنج حرفه ای کنار کشید ولی سه سال بعد با عزمی راسخ برای به دست آوردن عنوانش بازگشت . گرچه توانست به موفقیتهای خوبی دست پیدا کند و به همه ثابت کرد که هنوز شطرنجبازی در کلاس جهانی است، اما دیگر هیچوقت نتوانست شانس دیگری برای بازپس گیری عنوان قهرمانی اش به دست آورد .