در ارتباط با بیماری آلزایمر و چگونگی پیشگیری از آن در سنین جوانی و میانسالی در مقالات پیشین به تفصیل صحبت شد و راهکارهائی نیز ارائه گردید.
عزیزان برای درمان این بیماری علی رغم تلاش دانشمندان و پزشکان بسیار در سراسر دنیا، متاسفانه تا کنون هیچ راه حلی پیدا نشده و از آنجا که آلزایمر بیماری مهلکی ست، با عوارض جانبی بسیار برای بیمار و اطرافیان او و فقط به کاهش حافظه و فراموشی بیمار خلاصه نمی شود، برای پیشگیری و به تعویق انداختن آن تلاش بسیار میشود.
کسانی که تجربه داشتن یک عزیز آلزایمری را داشته اند بهتر می توانند مطالب بالا را درک کنند و با مشکلات و معضلات آن که بسیاراند آشنا می باشند. چون خود نیز این مسئله را تجربه کرده ام با تمام وجود از خدا میخواهم در هیچ خانوده ای عزیزی مبتلا به آلزایمر نباشد.
اما از آنجا که شوربختانه می دانیم خانواده های فراوانی درگیر این معضل میباشند، تنها کاری که میتوانیم انجام دهیم کمک به این عزیزان و خانواده و مراقبین آنهاست با ارائه راهکارهای مفید و علمی و عملی. در اینجا تا حد ممکن به ذکر چند راهکار می پردازیم.
مواردی که مراقبین بیمارهر روزه بایستی مد نظر داشته باشند:
1- نظافت 2- حمام کردن 3- لباس پوشیدن 4-تغذیه 5-فعالیت ها
برای کمک کردن به بیمار آلزایمری اولین نکته آن است که به او کمک کنید کارهای شخصیش را به همان شکل و ترتیبی که خودش انجام میداده انجام دهید تا استقلال او را حفظ کرده باشید.
نظافت: مرحله به مرحله به او نشان دهید چگونه مسواک کند، یا همزمان دندان خود را نیز مسواک کنید. اگر شما برای او مسواک می کنید از یک مسواک زاویه دار، دسته بلند یا مسواک برقی استفاده کنید. اگر بیمار بانویی است که دوست دارد آرایش کند، او را تشویق و دلگرم کنید . اگر می خواهد رژ لب یا پودر بزند به او کمک کنید. و در آرایش موهایش او را همراهی نمایئد. تراشیدن صورت آقایان در نهایت ایمنی انجام گیرد، و بجای تیغ از ریش تراش برقی استفاده کنید.
حمام کردن: از دوش دستی، زیرپایی حمام لاستیکی، میله ای که بیمار بتواند دستش را به آن بگیرد ، و یک عسلی برای نشستن که از افتادن جلوگیری کند استفاده کنید. اگر برای داخل و خارج شدن از وان دچار مشکل می شود، سعی کنید فقط با لیف او را بشوئید. به او کمک کنید تا در زمان استحمام احساس آرامش داشته باشد، موسیقی آرامش بخش برای او بگذارید و هرکاری که انجام می دهید برای او توضیح دهید. تا آنجا که می توانید حریم شخصی او را محفوظ نگاه دارید. روی شانه و پاهای او حوله بیاندازید. زیر حوله را به وسیله یک اسفنج یا لیف تمیز کنید. اگر او نگران و دلواپس است و برای شستشو مشکل دارید، یک لیف به او بدهید که آنرا نگاه دارد. او آرام می گیرد و کمتر پرخاش می کند.
لباس پوشیدن: به او کمک کنید تا راحت تر بتواند لباس بپوشد. لباس هایش را بهمان ترتیبی که باید بپوشد برایش بگذارید، یا این که تک تک به دستش دهید. اگر دوست دارد هر روز فقط یک دست لباس بپوشد، با او مبارزه نکنید. 3 یا 4 دست از همان لباس برایش خریداری کنید. لباس های راحت و گشاد که پوشیدن آنها راحت است انتخاب کنید. شورت و زیرشلواری بند دار و کفش های آزاد برای او مناسب است. از بکار بردن بند کفش، دکمه و سگک خودداری کنید. ممکن است در زمستان لباس گرم بپوشد و در تابستان لباس سرد. با محبت او را همراهی کنید.
تغذیه: درساعات صرف غذا محیط را ساکت و آرام نگاه دارید. رادیو و تلویزیون را خاموش کنید. وسائل اضافی را از روی میز بردارید. استفاده از چند نوع غذا در وعده های غذایی باعث گیج شدن بیمار می شود در هر وعده یک نوع غذا سرو کنید. از بشقاب های محکم و رنگی و متضاد با رنگ رومیزی استفاده کنید. در این صورت برداشتن غذا از بشقاب خودش و برداشتن بشقابش از روی میز برایش آسانتر می شود. اگر احتیاج بود به او یاد آوری کنید که غذا را بجود و آنرا قورت دهد. عجله نکنید و به او فرصت کافی برای غذا خوردن بدهید. __ خوردن غذا به مرور برای بیمار مشکل تر می شود، بنابراین بهتر است غذاهایی برای او آماده کنید که بتواند خودش با دست بخورد مثل تن ماهی، انواع ساندویچ، قطعات کلم بروکلی بخارپز، یا مرکبات قطعه قطعه شده. اگر قورت دادن غذا برایش مشکل است غذاهای نرم مثل پوره سیب یا سیب زمینی، پنیر محلی، و املت که می توانید با شیر یا کره آنرا درست کنید برای او آماده کنید. همیشه یک نوشیدنی مناسب در نظر داشته باشید.
فعالیت ها: در انجام کارهای روزمره از او کمک بخواهید تا اعتماد به نفسش را تقویت کنید. از او بخواهید جارو و گردگیری کند، وسائل را سرجای خود قرار دهد، جوراب ها را دسته بندی کند، لباس های شسته شده را تا کند، دستور پخت غذا را برایتان بخواند، یا زمانی که آشپزی می کنید میزان مواد لازم را او به شما بدهد.
فعال باشید. هر روز به اتفاق او پیاده روی کنید تا عضلات را قوی نگاه دارید، شرائط روحی بهتری برایش ایجاد کنید، و هنگام خوابیدن او را همراهی کنید. اگر تمایل به بیرون رفتن از خانه ندارد می شود از دوچرخه ثابت یا وسائل ورزشی که برای تقویت عضلات مناسب می باشند استفاده نماید.
با کلمات بازی کنید، معما حل کنید، در مورد اتفاقات روزمره صحبت کنید، یا باغبانی کنید چون برای تقویت قدرت تفکر و حافظه مفید است. به موسیقی گوش دهید و با اسامی آهنگ ها بازی کنید چون باعث یادآوری مجدد می شود. به او توجه داشته باشید، چنانچه از کاری خسته شود یا احساس دلتنگی کند بازی یا کار دیگری را امتحان کنید. __ اگر کاری انجام می دهید و روی بیمار جواب نمی دهد، ممکن است وقت مناسب را انتخاب نکرده اید. آن کار را بعدا انجام دهید.
بازده کارهای روزمره که بیمار انجام می دهد یا بازی هایی که می کنید اهمیت ندارد. زمانی را که با یکدیگر می گذرانید و لذتی که برای عزیزتان ایجاد میکنید حائز اهمیت می باشد.
توجه داشته باشید مواردی که ذکر شد بستگی به درجه بیماری بیمار دارد. برای مثال نوع فعالیت بیماری که در ابتدای بیماریست با آنکه مراحل پایانی را می گذراند بسیار متفاوت است. (در ارتباط با 7 مرحله بیماری در مقالات قبل به تفصیل صحبت شده.)
راهکارهای بسیار ساده ای وجود دارند که در جهت نگهداری از یک بیمار آلزایمری کاملا ضروریست و از طرفی به بالا بردن میزان تحمل بیمار و مراقب تا حد بسیار زیادی کمک می کند مثل: نصب نرده های حفاظتی در حمام، ثابت کردن فرش ها به نحوی که حرکت نکنند و ازافتادن بیمار جلوگیری شود و دور از دسترس قرار دادن ابزار خطرناک. انجام مراقبت های کافی پزشکی برای پی بردن به مشکلات پزشکیشان مثل مسائل مربوط به دندان، دید و شنوایی.
بیماری آب مروارید یا cataractمعمولترین بیماری در افراد مسن است که شفافیت دید را خدشه دار میکند. با عمل جراحی بطور فاحشی دید چشم بهبود میابد و در نتیجه خوردن- خواندن-حرکت و انجام کارهای روزمره را ساده تر میکند. حتی میتواند از پرخاشگری آنان بکاهد. عدم شنوائی یا خوب نشنیدن باعث کاهش برقراری ارتباط با دیگران و معضلات آن میشود و همچنین میتواند باعث افسردگی بیمار شود.
جالب اینجاست که افرادی که بیماری خفیف دارند مراقبت های پزشکی کمتری را نسبت به آنهائی که بیماری پیشرفته دارند دریافت می کنند که این خود یک اشتباه بزرگ است.
معضلات و پیشگیری ها:
متاسفانه بیماران آلزایمری با معضلات فراوان روبرو هستند مثل: مشکل در انجام امور بانکی - سندروم غروب آفتاب - مشکلات خواب - اضطراب و نگرانی.
مشکل در انجام امور بانکی: فردی که در ابتدای ابتلا به آلزایمر می باشد، اگرچه پول می شمارد، صورت حساب ها را پرداخت می کند یا به حساب هایش رسیدگی می کند، اما موضوعات مالی چالش بزرگی برای او خواهد شد.
پزشکان بایستی درمورد مبتلایان به MCI (اختلال شناختی خفیف) و ضعیف شدن مهارت های مالی آنها گوش به زنگ باشند و توصیه های لازم به آنها و مراقبینشان داده شود. مراقبین بایستی معاملات آنها را چک کنند، با یک فرد دربانک درتماس باشند که اسنادی مثل صورت حساب ها دوبار پرداخت نشود، یا برای رسیدگی به حساب ها و نوشتن چک های بالای مبلغی معین امضا دوم داشته باشند و امضا هردونفرضرورت داشته باشد، انجام اموربانکی و پرداخت صورت حساب ها نیز گزینه خوبی برای تشخیص ابتلا به MCIمی باشد.
مدیریت مالی یک عنصرمهم در زندگی شخصی است. ازدست دادن آن مهارت ها می تواند برای فردی که مبتلا به اختلال شناختی گردیده یا نزدیک به ابتلا به آلزایمرمی باشد، منشاﺀ اضطراب و پریشانی باشد. اعضاء خانواده، پزشکان وبیماران می توانند با یک دیگرهمکاری داشته باشند تا امکان سوء استفاده مالی را به حداقل برسانند ونگرانی مراقبینی که با بیماران آلزایمری درتماس می باشند را ازبین ببرند.
سندروم غروب آفتاب چیست؟ تغییراتیست که هنگام غروب آفتاب یا بعدازظهر برای بیمارآلزایمری یا حتی افراد مسن ایجاد میشود مثل: سراسیمگی، بیقراری، گیجی، پرخاشگری و شکاکی.حتی ممکن است صداهائی بشنود و چیزهائی ببیند که وجود ندارند. این نشانه ها از هنگام غروب شروع و هرچه به شب نزدیکتر میشود شدت پیدا میکند. دانشمندان براین باوراند که تغییرات ایجاد شده درمغز بیمار باعث برهم زدن تنظیم ساعت بدن او میشود. مشکلات خواب میتواند عامل دیگر باشد. حدود 3/1 افراد بالای 65 سال چرت می زنند و بیدار خوابی دارند. و همچنین عواملی همچون، خستگی مفرط، گرسنگی یا تشنگی و درد. و عوامل محیطی مثل نور کم و سایه زیاد در خانه. که میتواند ایجاد ترس کند. حتی خستگی مراقب در پایان روز باعث پریشانی او می شود.
چگونه میتوانیم به بیمار کمک کنیم؟
· ابتدا علت را پیدا کنید.
· آرام باشید.
· از بیمار سئوال کنید به چیزی احتیاج دارد.
· ساعت را به او یادآوری کنید.
· با او بحث نکنید.
· به او قوت قلب بدهید. به او بگوئید اوضاع همه چیز خوب است.
· اگر بیمار تمایل دارد حرکت کند وقدم بزند سعی نکنید مانع او شوید. کافیست کنارش باشید و چشم از او برندارید.
برای آرامش بیمار در طول روز، برنامه ریزی کنید.
· یک برنامه روزانه روتین و مشخص را برای بیدار شدن از خواب، غذا خوردن، و خوابیدن در نظر بگیرید.
· برای دیدارهای داخل و خارج از خانه برنامه منظم داشته باشید. و زمان حمام کردن را در ابتدای روز انتخاب کنید. بنظر می رسد که بیمار بهترین حالت را در این زمان دارد.
· در ابتدای روز از چرت زدن بیمار جلوگیری کنید یا مدت کمی به او اجازه چرت زدن بدهید
· ناهار مفصل ، اما غذای شب ساده و مختصر باشد.
· بعد از ساعت 4 بعد از ظهر و قبل از زمان خواب ورزش را ممنوع کنید.
· هنگام عصر و غروب، پرده ها را بکشید و چراغ ها را روشن کنید. تاریکی و سایه ها ممکن است حال او را بدتر کند.
· از اوائل غروب تا آنجا که می توانید از سرگردانی او جلوگیری کنید. از تلویزیون و موزیک بلند استفاده نکنید. از دیگر افراد خانواده (خصوصا کودکان) یا میهمانان بخواهید از سروصدای زیاد بپرهیزند.
· اطاق بیمار را شلوغ و نا منظم نکنید.
· درجه حرارت اطاق را ثابت نگاه دارید.
کارهای بی سروصدا انجام دهید مثل: موزیک آرامبخش گوش دهید، بخوانید، ورق بازی کنید، یا پیاده روی کنید تا زمان خواب فرا رسد.
ازخودتان مراقبت کنید
از آنجا که مراقبت از یک بیمار آلزایمری حتی اگر نزدیکترین و عزیزترین فرد به شما باشد، کاری بسیار دشوار است و می تواند حتی به افسردگی و بیماری خود شما نیز منجر شود رعایت این نکات ضروریست:
· از یک دوست یا خویشاوند بخواهید شب به جای شما در کنار بیماربماند.
· از یک مرکز مراقبت در منزل برای پشتیبانی کمک بگیرید.
· در طول روز چرتی بزنید.
· در طول روز هر زمان که امکانش باشد برای خود زنگ تفریح در نظر بگیرید.
راه های دیگری که می توانید از خودتان مراقبت کنید، ورزش، خوردن غذای سالم، گذراندن وقت با دوستان، و رسیدن به تفریحات و سرگرمی های مورد علاقه خودتان است. به یک گروه که همگی از مراقبین بیماران آلزایمری هستند بپیوندید.
به معضل خواب و اضطراب و راهکارهای مقابله با آن در مقاله بعد می پردازیم.
درصورت تمایل دنبال کنید.
