فشار خون بالا یا پرفشاری خون زمانی روی می دهد که فشار خون تا سطح خطرناکی افزایش یابد. اندازه گیری فشار خون در واقع میزان خون عبوری از رگ های خونی و میزان مقاومت رگ ها در برابر خون در حین ضربان قلب را محاسبه می کند.
پرفشاری خون به معنای بالا بودن میزان فشاری است که بر اثر برخورد خون به دیواره‌ی سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود. سرخرگ‌ها، رگ‌هایی هستند که خون را از قلب به تمام اعضای بدن می‌رسانند. میزان فشار خون، با دو عدد مشخص می‌شود. فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) نشان دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام انقباض قلب است و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) نشان دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام آزاد شدن عضلات قلب (بین هر ضربان قلب) است.
فشار خون در حالت طبیعی باید کمتر از ۱۲۰/۸۰ باشد. در صورتی که فشار خون بین ۱۲۰/۸۰ تا ۱۳۹/۸۹۹ باشد، شخص در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارد و فشار خون ۱۴۰/۹۰ و بالاتر نشان دهنده ابتلا به بیماری پرفشاری خون است. در دوران بارداری نیز فشار خون بارداری ، به طور طبیعی، باید کمتر از ۱۲۰/۸۰۰ باشد. بالا بودن فشار خون باعث بروز عوارضی مانند بیماری قلبی، نارسایی کلیوی، تصلب شرایین، آسیب‌های چشمی و سکته مغزی و آسیب به مغز می‌شود.
در اغلب مبتلایان به فشارخون بالا هیچ علامتی وجود ندارد. به همین دلیل به این بیماری قاتل خاموش هم گفته می شود. در واقع افرادی که فشارخون بالا دارند علی‌رغم امکان آسیب ناشی از فشارخون بالا به قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها، مغز و گردش خون ممکن است متوجه آن نباشند و آن را احساس نکنند. شما می‌توانید سال‌ها پرفشاری خون داشته باشید و ندانید. ولی یکبار که معاینه شوید و پزشک به شما بگوید فشارتان بالا رفته متعجب بپرسید پس چرا من نفهمیدم؟
این مسئله لزوم اندازه‌گیری فشارخون به‌صورت ادواری و در معاینات معمول را مشخص می‌کند. افراد مبتلا به فشارخون بالا ممکن است این علائم را تجربه کنند.
این علائم به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارند. این علائم در همه افراد مبتلا به فشار خون بالا روی نمی دهد، اما انتظار برای بروز این علامت ها می تواند منجر به مرگ شود.
بهترین راه برای آگاهی از ابتلا به فشار خون بالا اندازه گیری منظم فشار خون است. بیشتر مطب ها در هر مراجعه فشارخون را اندازه گیری می کنند.
در صورتی که فقط چکاپ سالانه انجام می دهید، با پزشک خود در مورد خطرات ناشی از فشار خون بالا و سایر اقداماتی که ممکن است در اندازه گیری فشار خون به شما کمک کند، صحبت کنید.
به عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی بیماری های قلبی یا فاکتورهای خطر ایجاد این بیماری را دارید، ممکن است پزشک توصیه کند که فشار خون خود را دو بار در سال چک کنید. این کار به شما و پزشک تان کمک می‌کند قبل از بروز مشکل، در جریان وقوع آن باشید.
افزایش فشار خون در بین افراد بالاتر از 45 سال متداول است. در این بین سهم مردان بیش از زنان است. این آمار در افراد بالای 65 سال به عکس است به نحوی که زنان بیشتر تحت تاثیر پرفشاری خون قرار می گیرند.
داشتن سابقه خانوادگی از عوامل افزاینده ریسک ابتلا به فشار خون بالا است. همچنین نژاد نیز در افزایش ریسک ابتلا به این بیماری موثر است؛ چنانکه فشار خون بالا و عوارض ناشی از آن در سیاه پوستان بیشتر مشاهده شده است. همچنین حدود 60% از افراد دیابتیک شرایط پر فشاری خون را تجربه کرده اند. آمارها حاکی از آن است که از هر 5 فرد مبتلا به پر فشاری خون،1 نفر از ابتلا به این بیماری آگاه نیست. که این مهم، از عمده ترین ریسک فاکتورهای حمله قلبی و سکته مغزی است. عدم درمان مناسب برای فشار خون بالا می تواند منجر به ایجاد آسیب های قلبی، مغزی، کلیوی، ریوی و اختلال در گردش خون بدون هیچ علامت خاصی شود .
1-فشار خون بالای اولیه (ضروری)
در اکثر بزرگسالان علت مشخصی برای فشار خون بالا وجود ندارد، که فشار خون اولیه یا ضروری نامیده می‌شود و در طول سال‌ها به تدریج پیشرفت می‌کند.
2-فشارخون ثانویه
اگر فشار خون بالا به عنوان نتیجه‌ای از بیماری زمینه‌ای دیگری رخ دهد، آن را فشار خون ثانویه می‌نامند. فشار خون اولیه تحت تاثیر علل متعددی از جمله افزایش حجم پلاسمای خون، فعالیت هورمون‌هایی که حجم و فشار خون را تنظیم می‌کنند، عوامل محیطی مانند استرس و عدم ورزش، می‌باشد. بیماری‌ها و داروهای مختلفی می‌توانند منجر به پرفشاری خون ثانویه شوند، از جمله:
فشار خون بالا بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و بنابراین راه‌های درمان و پایین آوردن سریع فشار خون نیز مختلف هستند. هدف از درمان فشار خون بالا، پایین نگه داشتن میزان فشار خون بیمار کمتر از عدد ۱۴۰/۹۰۰ است. اقدامات درمانی برای فشار خون بالا عبارتند از:
اگر فاکتورهای خطر فشار خون بالا در شما دیده می شود، اکنون می‌توانید اقداماتی برای کاهش خطر و عوارض ناشی از آن انجام دهید.
غذاهای سالم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
آرام آرام مصرف وعده های گیاهی سالم برای قلب را آغاز کنید. تصمیم بگیرید روزانه بیش از هفت وعده میوه و سبزیجات مصرف کنید.
هدف بعدی اضافه کردن یک وعده دیگر در روز طی دو هفته است. پس از این دو هفته، هدف خود را اضافه کردن یک وعده دیگر قرار دهید.
هدف رسیدن به روزانه ده وعده میوه و سبزیجات است.
نحوه تصور خود از بشقاب شام معمول را تغییر دهید
به جای اینکه در سه طرف ظرف گوشت داشته باشید، ظرفی را در نظر بگیرید که در آن از گوشت به عنوان چاشنی استفاده شود. به عبارت دیگر، به جای خوردن استیک همراه با سالاد، سالاد بزرگتری را همراه با بخش کمتری از استیک بخورید.
شکر را حذف کنید
سعی کنید غذاهای کم شیرین تری مانند ماست های طعم دار، غلات و جوش شیرین را جایگزین کنید. غذاهای بسته بندی شده حاوی قند غیرضروری هستند، بنابراین حتما برچسب ها را بخوانید.
هدف از کاهش وزن را مشخص کنید
به جای کاهش خودسرانه وزن، با پزشک فشار خون خود در مورد وزن مناسب تان صحبت کنید. مراکز معتبر کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته را توصیه می کند. این بدان معناست که روزانه ۵۰۰ کالری کمتر از مصرف معمول خود مصرف کنید. سپس در مورد نوع فعالیت بدنی که می خواهید برای رسیدن به هدف انجام دهید، تصمیم بگیرید. اگر برنامه ریزی پنج بار تمرین در هفته کار سختی است، سعی کنید یک نوبت بیشتر از آنچه در حال حاضر انجام می دهید، انجام دهید. هنگامی که این برنامه، با برنامه شما تطابق یافت، یک نوبت دیگر اضافه کنید.
فشار خون خود را به طور مرتب کنترل کنید
بهترین راه برای پیشگیری از عوارض و جلوگیری از بروز مشکلات، تشخیص زودهنگام بالابودن فشار خون است. شما می توانید برای اندازه گیری فشارخون به مطب نفرولوژیست مراجعه کنید، و یا ممکن است بنا به تجویز پزشک دستگاه فشار سنج بخرید و در منزل آن را اندازه گیری کنید.
میزان فشار خون خود را یادداشت کنید و آن را در مراجعات منظم خود همراه داشته باشید. این امر می تواند به پزشک در تشخیص هرگونه مشکل احتمالی پیش از پیشرفت آن کمک کند.
