ظاهرا راهزنی شرور، مردی را در جنگل کشته و به زنش تجاوز می‌کند. در دادگاه، راهزن، زن و روح مقتول که به واسطه فردی احضار شده، روایت‌هایی از واقعه با جزئیاتی متفاوت اما مهم تعریف می‌کنند، در این بین هیزم شکن به ظاهر بی‌طرفی هم هست که روایتی متفاوت از دیگران نقل می کند... در آخر معلوم نیست روایت چه کسی منطبق بر واقعیت است.
https://www.aparat.com/v/WY30X
این کلیت داستان فیلم «راشومون» شاهکار کارگردان شهیر ژاپنی، آکیرا کوروساوا است. فیلمی که برخی پیام آن را طرح این پرسش می‌دانند که حقیقت واقعا چیست؟ و آیا حقیقت در نظر همه یکسان است؟
این یادداشت به بهانه جدل های رخ داده در زمان ترور سردار سلیمانی نوشته شده است که با تاخیر در اینجا منتشر کرده ام.
این ترور اتفاق ساده‌ای نیست و از جهات و ابعاد مختلفی، رخداد بسیار پیچیده و مهمی است. در آینده هم از آن به عنوان نقطه عطفی در تحولات سیاسی منطقه نام برده خواهد شد، اما علی‌الحساب در بعد اجتماعی باز هم به ما نشان داد که ما ایرانی‌ها، مثل اکثر مردم جهان، در گفتگو و تحمل نظرات مخالف مشکل داریم.
کوروساوا جمله ی عجیبی در این خصوص دارد: «آدم‌ها حتی در مورد خودشان هم نمی‌توانند با خودشان صادق باشند.» در این فیلم روح مقتول حتی بعد از مرگ انگیزه‌هایی برای دروغگویی دارد!
این توضیحات به این معنی نیست که واقعیت دست نیافتی است (شاید هم نیست!) یا نباید تلاشی برای آن کرد، هدف این است که بپذیریم واقعیت از دید افراد «مختلف» می‌تواند «متفاوت» باشد، حتی اگر فرض کنیم منافع‌شان در تعریف ماجرا دخیل نبوده، که البته فرض غلطی است و در بهترین حالت اغلب ناخوداگاه دخیل است.
حال که اینگونه‌ایم و گریزی از آن نیست، چطور با نظرات مخالف‌مان تعاملی سازنده داشته باشیم؟ سایت ترجمان در مقاله‌ای با عنوان «برام مهم نیست چی میگی» از قول آناتول رپوپورت، روان‌شناس و نظریه‌پرداز بازی معروف، دو گام برای این مسئله پیشنهاد کرده است:
اول، نظر فرد را برای خودش به شکلی منسجم و منصفانه تکرار کنید تا مطمئن شوید قوی‌ترین شکل استدلال او را درک کرده‌اید. در گام دوم، بخشهایی از نظر او را که با آن موافق هستید بیان کنید. بعد از این دو گام، تازه میتوانید به شیوه‌ای صحیح و عقلانی موضعش را نقد کنید.
یک نکته مهم دیگر هم این است که در دام «قبیله» هم فکران خود نیفتید! آنفالو کردن یا خروج از گروه‌های شبکه‌های اجتماعی که نظرات مخالف شما دارند، حق شما است. اما اگر از همه افرادی که نظراتشان با شما مخالف است دوری کنید، درک‌تان از جامعه ناقص و محدود خواهد شد.
