در این مقاله به شما می گوییم که شرکت بازرسی کالا چیست و چه کاری در تجارت بین الملل انجام میدهد. شرکت بازرسی کالا در بازرگانی خارجی اصطلاحا TPI گفته می شود که مخفف عبارت Third Party Inspection است. TPI در واقع امین خریدار است و به منظور بازرسی، نظارت، کنترل کیفیت، شمارش و اندازه گیری کمی و تایید اصالت و سلامت کالا معمولا به کشور مبدا (کشور فروشنده) مراجعه می کند.
شرکت بازرسی کالا دقیقا چه کار می کند؟
تصور کنید شما می خواهید یک محموله سرامیک را از چین وارد کنید. شما مشخصات خاصی را به فروشنده چینی سفارش داده اید و او نیز به شما یک پروفرما (پیش فاکتور) می دهد. حالا زمان واریز پیش پرداخت برای فروشنده چینی شده است. شما از کجا میدانید که کالایی که سفارش داده اید با کالایی که شخص چینی می خواهد برای شما بفرستد مطابقت دارد؟ رنگ سرامیک، ابعاد سرامیک، جنس سرامیک، مقدار سفارش، نحوه بسته بندی، نحوه بارگیری و… همه ممکن است با آن چیزی که مد نظر شماست تفاوت داشته باشد. از کجا می خواهید مطمئن شوید؟ اسناد حمل را چگونه می خواهید کنترل کنید؟
اینجاست که شرکت بازرسی به کمک خریدار می آید. شرکت بازرسی کالا، کارشناس خود را به کشور مبدا اعزام می کند و او محموله خریدار را بررسی کرده و به خریدار گزارش می دهد. در این مقاله فرآیند کار شرکت بازرسی و انواع گزارش ها و گواهی های شرکت های بازرسی کالا را بررسی می کنیم.
در عرف تجارت، انتخاب شرکت بازرسی و هزینه بازرسی هر دو بر عهده خریدار است و اینگونه به نفع خریدار هم هست. چون اگر با فروشنده باشد، احتمال اینکه او بازرس را با رشوه بخرد وجود دارد. لازم به ذکر است که بازرسی کالا توسط شرکت بازرسی، باید حتما در مبدا انجام شود چون هم محموله هنوز حرکت نکرده است و هم تعرفه انجام بازرسی در مبدا ارزانتر است. اما اگر بازرسی در مقصد انجام شود، علاوه بر اینکه کار غلطی است، شرکتهای بازرسی نیز هزینه بالاتری را از خریدار دریافت خواهند کرد.
آیا برای واردات و صادرات به ایران باید از شرکت بازرسی ایرانی استفاده کنیم؟
دقت کنید که برای واردات و… به ایران، حتما باید از شرکت بازرسی ایرانی استفاده کنید. نهاد قانونی که در ایران صلاحیت شرکتهای بازرسی کالا را ارزیابی و تایید می کند، سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است. شما حتما باید از لیست شرکت های بازرسی کالای تایید صلاحیت شده توسط سازمان استاندارد برای این کار استفاده کنید.
چون این سوال زیاد پرسیده شده است، در اینجا یادآوری می کنیم که لیست شرکتهای بازرسی مورد تایید سازمان استاندارد همان لیست شرکتهای بازرسی مورد تایید بانک مرکزی، گمرک و سایر سازمانها و نهادهای قانونی کشور است که به آن لیست سورویانس نیز گفته می شود. به عبارت دیگر، سازمانهای مختلف فهرست جداگانه ای بابت شرکتهای بازرسی مورد اطمینان خود ندارند.
در بازرگانی خارجی از عبارت سورویانس Surveillance نیز بجای TPI یا همان Third Party Inspection برای مفهوم شرکت بازرسی کالا استفاده می کنند. کلمه سورویانس به معنای نظارت و بازرسی است. و به اقداماتی گفته می شود که شرکت بازرسی در جهت پایش پروسه تولید و محصول نهایی انجام می دهد. در کاربردهای مشابه رایج برای همین عبارت، به لیست شرکتهای بازرسی، لیست سورویانس، و به خدمات این شرکتها نیز خدمات سورویانس می گویند.
جلسه PIM در بازرسی کالا به چه معناست؟
در بازرگانی خارجی به منظور بررسی و تدوین برنامه بازرسی، جلسه ای با حضور خریدار، فروشنده و شرکت بازرسی کالا تشکیل می گردد که اصطلاحا جلسه قبل از بازرسی یا PIM نام دارد. PIM مخفف عبارت Pre Inspection Meeting می باشد.
برنامه ITP در شرکتهای بازرسی چیست؟
در جلسه PIM کلیه توافقات برنامه بازرسی و شیوه اجرای آن به بحث گذاشته شده و نهایتا صورتجلسه خروجی ITP نام دارد. ITP مخفف عبارت Inspection and Test Plan به معنای برنامه بازرسی و سنجش است. در واقع ITP توافق پایانی جلسه PIM می باشد و شرکت بازرسی بر مبنای آن عمل خواهد کرد.
دقت کنید که برنامه ITP علاوه بر آنکه برای شرکت بازرسی حکم نقشه راه و دستور العمل کاری را دارد، ورودی بسیار مهمی نیز برای توافقات شرایط تحویل Delivery Term و زمان تحویل Delivery Time میان خریدار و فروشنده خواهد بود.
شما به عنوان خریدار باید خط مشی شرکتهای بازرسی را تعیین کنید. یعنی شما باید به شرکت بازرسی بگویید که چه نوع خدمات بازرسی را نیاز دارید. با وجود اینکه این شرکتها خودشان استانداردهای بازرسی خاصی دارند، اما در نهایت خریدار برای آنها تعیین می کند که چه کنترلهایی را انجام دهند.
بر اساس خط مشی بازرسی تعیین شده، قرارداد شما با شرکتهای بازرسی نیز منعقد می گردد. شما ممکن است کنترل های مختلفی از جمله بررسی، نظارت، شمارش، بازبینی، آزمون، نمونه برداری، اندازه گیری، کنترل کیفیت و… را از آنها بخواهید.
همچنین ممکن است از شرکت بازرسی کالا بخواهید تا کنترل و بازرسی از خدمات، تأسیسات و تجهیزات فروشنده به منظور مطابقت آنها با شرایط قرارداد و یا مشخصات توافق شده را نیز انجام دهد. که بر مبنای همین خط مشی تعیین شده، نوع گواهی بازرسی که توسط شرکتهای بازرسی صادر می گردد نیز، تعیین می شود.
_ گواهی بازرسی چشمی و کمی که IC یا Inspection Certificate نام داشته و شامل شمارش رندومی و تایید اصالت کالا بصورت چشمی Visual Test می گردد. مثلا کالاهایی مانند گندم و سرامیک بصورت چشمی توسط شرکت بازرسی تایید می شوند.
_ گواهی تطابق با استاندارد ایران که COC یا Certificate Of Compliance نام داشته و بر اساس دستورالعمل بازرسی برای گواهی تطابق با استاندارد VOC یا Verification Of Conformity در آن رفتار می شود. در واقع خروجی این دستورالعمل در شرکت بازرسی کالا گواهی COC می باشد.
_ گواهی بازرسی کیفی که COI یا Certificate Of Inspection نام داشته و مهمترین گواهی است که توسط شرکت بازرسی صادر می گردد. در این پروسه، کنترل کیفیت کالا مثلا لپ تاپ، موتور الکتریکی، قطعات روتاری، دستگاه ماموگرافی، پمپ، کمپرسور و… انجام می شود.
در بازرسی کالا FAT به چه معناست؟
عبارت FAT یا Factory Acceptance Test به پروسه بازرسی ماشین آلات مثلا کمپرسور در داخل کارخانه فروشنده اطلاق می شود. گه در این حالت شرکتهای بازرسی، جهت انجام بازرسی وارد محیط کاری و کارخانه فروشنده می گردند.
در بازرسی کالا SAT به چه معناست؟
اما عبارت SAT یا Site Acceptance Test برای زمانی است که فروشنده به هر علتی قبول نمی کند که FAT در داخل کارخانه او انجام شود. و اجازه ورود شرکت بازرسی کالا را به کارخانه خود نمیدهد. در این حالت تست و بازرسی در سایت پروژه خریدار صورت می گیرد.
در اینجا نمونه ای از یک جدول بازرسی که در برنامه بازرسی و سنجش ITP تدوین می شود را با هم بررسی می کنیم. دقت کنید که شرکت بازرسی مطابق چنین جدولی رفتار کرده و به خریدار و فروشنده، اعلانات و گزارشهای لازم را ارسال می کند.
در جدول فوق، نوع حضور هر یک از طرفین شامل فروشنده Vendor و خریدار Buyer و شرکتهای بازرسی Third Party در هر کدام از فعالیتها مشخص می شود. دقت کنید که فروشنده معمولا در تمام فعالیتها حتی پر رنگ تر از شرکت بازرسی کالا باید حضور داشته باشد. در این جدول حضور الزامی را با Hold و حضور اختیاری را با Witness نشان می دهند.
گزینه Review صرفا معنای بازبینی گزارش را میدهد، اما گزینه Review Approval علاوه بر بازبینی، از لحاظ تاییدیه نیز الزام آور می شود. گزینه S/W = Spot Witness نیز به معنای بازرسی اتفاقی است. یعنی شرکت بازرسی مثلا 15% محموله را بصورت رندومی چک می کند که این حضور هم الزامی نیست.
لازم به ذکر است که اگر خریدار کارفرمایی هم داشته باشد، مثلا خودش پیمانکاری باشد که برای وزارت نفت خرید میکند، باید نماینده وزارت نفت هم در کنار خریدار، فروشنده و شرکتهای بازرسی در جلسه PIM حضور داشته باشد. یعنی یک ستون به جدول فوق اضافه می گردد.
در بازرسی کالا IR و IRN به چه معناست؟
در هر مرحله از جدول بازرسی، یک گزارش بازرسی IR یا Inspection Report صادر می شود. جمع تمامی این گزارشات بصورت تجمیعی گواهی ترخیص بازرسی IRN یا Inspection Release Note نام دارد که در مرحله پایانی توسط شرکت بازرسی کالا صادر می گردد.
اگر در جدول بازرسی، مرحله نظارت بر بارگیری Supervision of Loading هم وجود داشته باشد، شرکت بازرسی باید بر پروسه بارگیری در کارخانه فروشنده نیز نظارت کند تا هرگونه خطای سهوی یا عمدی رخ ندهد.
در این حالت، گواهی ترخیص بازرسی IRN یا همان Inspection Release Note تبدیل به گواهی ترخیص حمل SRN یا Shipping Release Note شده و پس از اتمام بارگیری از کارخانه فروشنده توسط شرکتهای بازرسی صادر می گردد.
گواهی بازرسی کیفی COI چگونه صادر می شود؟
در انتهای پروسه بازرسی، تمامی گزارشات شامل IR ها، IRN ها و SRN ها در یک پرونده جمع آوری میشوند و شرکت بازرسی کالا، گواهی بازرسی کیفی COI یا Certificate Of Inspection را از تجمیع تمامی این گزارشات صادر میکنند. یعنی جمع گزارشات را تایید می نمایند.
لازم است بدانید که گواهی بازرسی کیفی COI برای خرید ال سی الزامی است، و حتما باید به بانک ارائه شود اما در خرید تی تی، با صدور IRN توسط شرکت بازرسی، خریدار موظف است پول را به حساب فروشنده انتقال دهد.
در بازرسی کالا NCR به چه معناست؟
گزارش عدم انطباق NCR یا Non Conformity Report میتواند در هر مرحله از بازرسی اتفاق بیفتد. در این حالت بر اساس استانداردهایی که شرکتهای بازرسی برای آن مرحله تعیین کرده اند، بنا به هر دلیلی آن مرحله با موفقیت تکمیل نشده است.
جمع بندی بازرسی کالا
در خصوص بازرسی کالا برای واردات، با توجه به اینکه شرکتهای بازرسی معمولا خود را در حوزه کالاهای خاصی متخصص کرده اند، بهتر است در زمینه کالای مد نظر خود ابتدا تحقیق کنید و شرکتهای بازرسی متخصص را بیابید و سپس کار را به یک شرکت بازرسی بسپارید. در خصوص صادرات نیز اجازه ندهید خریدار خارجی کلا شما را از پروسه انتخاب شرکت بازرسی کنار بگذارد چون احتمال انواع تبانی و سو استفاده ممکن است فراهم شود.
منبع مطلب: سایت آبان پترو
