ضایعات لاک چیست؟

برای بازیافت پلاستیک‌ها و استفاده مجدد از آن‌ها، اول از همه نیازمند ضایعات پلاستیک هستیم. بطور کلی ضایعات به دودسته‌ی فلزی و غیر فلزی دسته بندی می‌شود که ضایعات پلاستیک‌ها در دسته‌ی ضایعات غیر فلزی هستند. ضایعات پلاستیک درهم را با نام لاک نیز می‌شناسند. در ادامه با مفهوم لاک آشنا خواهیم شد.

لاک به چه چیزی گفته می‌شود؟

در صنف ضایعات به مجموعه‌ای از پلاستیک‌های درهم و جدا نشده لاک می‌گویند. بار لاک تشکیل شده از انواع پلاستیک‌ها مثل ظروف پلاستیکی و سبد (تزریقی)، ظروف یکبار مصرف (هایمپک)، قوطی‌های آبمیوه و شامپو (بادی)، بطری آب معدنی و نوشابه (پت)، نایلون‌ها, لوله‌های پلیکا ، پلی اتیلن، پلی‌پروپیلن، ABS و … است. بطور کلی بارهای لاک همه نوع پلاستیک را شامل می‌شود.
البته در بارهای لاک غیر از پلاستیک چیزهای دیگری هم پیدا می‌شود از جمله فلزات مثل قطعات آهنی، زباله و… بطور کلی تقریبا ۴ درصد از بار لاک زباله است. کار بازیافت کننده‌های لاک این است که همه این پلاستیک‌ها رو جدا کنند و بعضی را آسیاب کرده (پرک آسیابی) و بعضی را به صورت زنده (آسیاب نشده) بفروشند. به دلیل این که یک بازیافت کننده لاک تخصص و زمان کافی برای جداسازی و آسیاب همه پلاستیک‌های موجود در بار لاک را ندارد بنابراین حجم زیادی از بار لاک پس از جداسازی اولیه باید به متخصص هر رشته فروخته شود تا مراحل بعدی جداسازی رو اعمال کنند.

تفکیک رنگی بار لاک

در بار لاک انواع مواد پلاستیکی با رنگ های مختلف وجود دارند که برای جدا سازی آن ها باید به تفکیک رنگی آن ها توجه شود. رنگ های شفاف، زرد، مشکی، نارنجی و قرمز، سبز و آبی باید هر یک در یک دسته قرار داده شوند. توجه داشته باشید که رنگ های شفاف و روشن تر دارای قیمت بالا تری هستند و به هر میزان که تعداد آن ها بیشتر باشد، قیمت بار ضایعات پلاستیک بیشتر خواهد شد.

چگونه یک بار لاک جداسازی می شود؟

بار لاک شامل انواع پلاستیک‌ها است. در وهله‌ی اول باید این پلاستیک‌ها جداسازی شوند، چرا که این پلاستیک‌ها از نظر شیمیایی و فیزیکی با هم متفاوت هستند و برای تبدیل به گرانول و استفاده از آن‌ها در دستگاه‌های تزریق پلاستیک جهت تولید محصولات پلاستیکی باید تا جای ممکن خالص باشند.

1- جداسازی پلاستیک‌های بادی از لاک

پلاستیک‌های بادی نظیر قوطی‌های شامپو و شیر و گالن‌ها و دبه‌های پلاستیکی و … جدا می‌شود و تا حد امکان رنگبندی شده و سپس آسیاب شده، شستشو و خشک و بسته بندی می‌گردند. پلاستیک‌های بادی نظیر قوطی شامپو پلاستیک‌هایی هستند که در فرآیند تزریق باد می‌شوند و به صورت یک بطری یا دبه در می‌آیند بر خلاف پلاستیک تزریقی که پلاستیک مذاب به داخل قالب تزریق می‌شود. پلاستیک‌های بادی اکثرا از جنس پلی اتیلن هستند، اما از جنس P.P یا همان پلی‌پروپیلن هم ممکن است باشند.

کشورهای دیگر با استفاده از دستگاه‌های اتوماتیک این دو پلاستیک رو از هم جدا می‌کنند. در ایران از آنجایی که این خواص شیمیایی و فیزیکی این دو پلاستیک شبیه به هم هست و از طرفی جداسازی به صورت سنتی صورت می‌گیرد این دو پلاستیک را به دو نوع بادی و تزریقی تفکیک می‌کنند. رنگ بندی به شکل شفاف،سفید، سبز و آبی، زرد، نارنجی و قرمز، مشکی و رنگ‌های دیگر صورت می‌گیرد. هر چه رنگ پلاستیک‌ها روشن تر باشد قیمت آن‌ها بیشتر است برای مثال قیمت پلاستیک شفاف از پلاستیک سفید بالاتر و پلاستیک سفید از زرد بالاتر است.

2- جداسازی پلاستیک‌های تزریقی از لاک

پلاستیک‌های تزریقی از جمله سبد پلاستیکی، چهار پایه پلاستیکی، درب‌های قوطی‌های بادی و تشت و هر چیزی که تزریقی باشد را جداسازی و رنگ بندی کرده و پس از آن آسیاب، شستشو داده و خشک و بسته بندی می‌کنند. در مرحله تفکیک بادی و تزریقی فقط  پلی اتیلن‌ها و پلی پروپیلن‌ها جداسازی می‌شوند نه سایر پلاستیک‌ها. برای مثال کیبورد کامپیوتر از نوع پلی استایرن است و نباید آن را به عنوان تزریقی جداسازی نمود. همان طور که گفته شد پلاستیک تزریقی و بادی به دلیل سنتی بودن فرآیند، مخلوطی از پلی اتیلن‌ها و پلی پروپیلن‌ها است و نه صرفا تزریقی. سبد‌های میوه را به صورت مجزا از بارهای تزریقی تفکیک کرده و به صورت جداگانه و تحت عنوان بار سبدی به فروش می‌رسانند.

3- جداسازی پلی استایرن (PS) و ای بی اس (ABS) از لاک

در این مرحله پلی استایرن‌ها (PS) و ای بی اس‌ها (ABS) تفکیک می‌شوند. این دو پلاستیک خواص متفاوتی دارند و باید جداسازی شوند و همان طور که قبلا توضیح داده شد تخصص و زمان کافی برای جداسازی همه نوع پلاستیک‌ها لازم است. بنابراین بعضی افراد این پلاستیک‌ها را به صورت کلی جدا کرده و به صورت آسیاب نشده یا اصطلاحا زنده به کسانی که تخصص در بازیافت و تفکیک این دو پلاستیک دارند می‌فروشند. برای تشخیص پلی استایرن‌ها و ای بی اس‌ها از سایر پلاستیک‌ها نیاز به تحقیق و آزمون و خطا است. معمولا پلی استایرن‌ها شکننده هستند و ای بی اس‌ها بسیار محکم هستند مثلا تلفن همراه از جنس ای بی اس و یک اسباب بازی شکننده از جنس پلی استایرن است.

4- جداسازی ظروف یک بار مصرف از لاک

ظروف یک بار مصرف بدون نیاز به رنگبندی تفکیک می‌شوند به طور معمول ۱۵ درصد بار لاک ظروف یک بار مصرف هستند. ظروف یکبار مصرف که به اصطلاح صنف بازیافت هایمپک (های‌ایمپکت) نامیده شده جداسازی می‌گردند. این نکته حائز اهمیت است که ظروف یک بار مصرف فقط  از جنس پلی استایرن گرید هایمپک نیستند و از جنس پلی پروپیلن هم ساخته می‌شوند. ظروفی که شکننده نیستند P.P هستند مانند سطل‌های ماست و برعکس ظروفی که شکننده هستند از جنس پلی استایرن.

5- جداسازی کریستال‌ها از لاک

کریستال‌ها یه دلیل شفافیت اکثرا بی رنگ و مشابه شیشه هستند و از همه پلاستیک‌ها گران تر هستند. در این مرحله کریستال‌ها بدون نیاز به رنگ بندی تفکیک می‌شوند. پلاستیک‌هایی نظیر چراغ عقب خودرو و ظروف بسته بندی سوهان و … از نوع کریستال هستند. کریستال اسمی است که صنف بازیافت برای پلی استایرن گرید GPPS انتخاب کرده اند.

6- جداسازی پت از لاک

قوطی‌های آب معدنی و نوشابه از نوع پت هستند البته بعضی از ظروف مانند ظروف پلاستیکی قرص و کپسول نیز از جنس پت هستند. ضایعات پت همیشه مشتری نقدی دارند و بسیار پر طرفدار هستند. تنها مشکل ضایعات پت، حجم زیادی است که اشغال می‌کنند و هزینه حمل و نقل آن به کارخانه را افزایش می‌دهد. ولی در کارخانه بازیافت  تنها کافی است لیبل نصب شده بر روی بطری جدا شود تا ضایعات با خلوص بالا به پرک پت تبدیل شوند.

7- جداسازی فلزات از لاک

در بار ضایعات پلاستیک، فلزات نیز وجود دارند که فلز آهن، آلومینیوم  و … از آن جدا می‌شوند.

8- جداسازی نایلون‌های پلاستیکی از بار لاک

نایلون‌های پلاستیکی تفکیک شده به صورت زنده و بدون رنگ بندی و یا با آسیاب خرد و ریز شده و با نام کندر به فروش می‌رسند.

9- جداسازی لوله‌ از بار لاک

ضایعات لوله‌های مختلف از جمله لوله‌های پلیکا و لوله‌های پلی اتیلن تفکیک شده به صورت زنده به فروش می‌رسند.