بازارهای بورسی مثل بورس تهران بازارهای یک طرفه هستند. سهمی را میخرید و وقتی قیمت آن بالا رفت میفروشید و سود میکنید. اگر سهم در حال نزول باشد چارهای جز صبر کردن یا خرید در قیمتهای پایینتر برای کم کردن میانگین و ضرر خود ندارید و باید تا تغییر روند نزولی صبر کنید یا با ضرر خارج شوید. اما بازارهای ۲ طرفه هم وجود دارند مثل بازار آتی سکه یا بیشتر بازارهای مالی دنیا که در آنها میتوانید سهامی که ندارید را بفروشید. چطور میتوانیم چیزی که نداریم را بفروشیم؟
روش کار به این شکل هست که با یک کارگزار توافق میکنید و تعدادی از سهم یک شرکت خاص را برای مدت معینی قرض میگیرید. مثلا هزار سهم از شرکت الف را که در حال حاضر ۵ هزار تومان معامله میشود را برای ۶ ماه قرض میگیرید. یعنی تعهد میدهید ۶ ماه بعد همین مقدار سهم یعنی هزار سهم شرکت الف را به کارگزاری پس بدهید. بعد از انتقال از آنجایی که فکر میکنید قیمت این سهم در ۶ ماه آینده سقوط خواهد کرد فورا این هزار سهم را به قیمت ۵ هزار تومان میفروشید و مبلغ ۵ میلیون (برای سادگی کارمزد را در نظر نمیگیریم) به حساب شما واریز میشود.
۶ ماه میگذرد و حالا موعد پس دادن هزار سهمی است که فروختهاید و ندارید. برای اینکار باید از بازار، هزار سهم بخرید. ۲ اتفاق ممکن است رخ دهد.
حالت اول، قیمت سهام شرکت رشد کرده و حالا ۷ هزار تومان شده است. برای خرید هزار سهم باید ۷ میلیون تومان هزینه کنید و به کارگزاری برگردانید. ۵ میلیون قرض کردهاید و ۷ میلیون بازپس دادهاید و ۲ میلیون تومان ضرر کردهاید (برای سادگی تورم را نادیده گرفتهایم).
حالت دوم، قیمت سهام شرکت سقوط کرده و به ۳ هزار تومان رسیده است. برای خرید هزار سهم، ۳ میلیون پرداخت میکنید و هزار سهم کارگزاری را برمیگردانید و ۲ میلیون بابت سهمی که از ابتدا نداشتید سود کردهاید.
در واقع شورت کردن نوعی قمار در مورد آینده نزولی سهم است. داستانهایی زیادی در مورد میلیارد شدن اشخاص خاص با شورت کردن سهام شرکتهایی که در اوج بودهاند وجود دارد. البته شورت کردن گاهی برای کاهش ریسک انجام میشود. یعنی وقتی عدم قطعیت در مورد عملکرد بازار وجود دارد بعضی موسسات مالی، بخشی از سهام خریده شده (long) را شورت میکنند تا اثر اتفاقات آینده را خنثی کنند. شورت کردن در بازار فارکس و ارزهای خارجی هم کاربرد دارد.