هنگامی که یک قرارداد منعقد می گردد، حقوق و تکالیف خاصی برای دو طرف قرارداد ایجاد می شود. اما قانونگذار علاوه بر تعیین حقوق و تکالیف طرفین، روش های خاصی را هم برای بر هم زدن عقود تعیین نموده، که به آن اقاله ( یکی از راه های پایان دادن و انحلال قرارداد ) گفته می شود. از این رو در ادامه با عباس شفیعی بهترین وکیل ملکی در مشهد همراه شوید تا در مورد اینکه اقاله چیست اطلاعات بیشتری بدست آورید.
اقاله چیست؟
همانطور که می دانید در تمامی معاملات و قراردادهایی که بسته می شود، هدف این است که هر دو طرف معامله به گفته های خود متعد بوده و وفادار باشند. اما در برخی مواقع پیش می آید که به دلیل ایجاد شرایطی خاص هر دو طرف معامله از کرده ی خود پشیمان شده و می خواهند قرارداد فی مابینشان را لغو کنند. پس در چنین زمان و شرایطی می توانند با یکدیگر توافق کرده و عقد صلح اولیه خود را بر هم زنند، که به این عمل اقلاله یا تفاسخ گفته می شود.
شرایط اقاله
با توجه به توضیحات ذکر شده ی بالا در مورد اقاله می توان گفت انعقاد قراردادها و عقود، از جمله راه هایی است که افراد با میل شخصی خود از آن استفاده کرده و برای اقدام به خرید و یا فروش چیزی متعهد می گردند. البته در موارد ی قانون گذار این حق را به طرفین معامله داده تا در صورت نیاز اقدام به فسخ قرارداد فی‌مابین کنند. این شرایط شامل موارد نام برده در زیر می باشد:
طرفین باید قصد بر هم زدن یک قرارداد مشخص را داشته باشند. زیرا چنانچه دو طرف، دو قرارداد مختلف بسته باشند و بگویند یکی از آنها را اقاله کردیم، بدون آنکه معلوم باشد منظورشان کدام قرارداد بوده، اقاله باطل خواهد بود.
اهلیت داشتن برای انجام اقاله الزامی است. به این معنا که طرفین قرارداد بایستی عاقل بوده و از قوه ی تمیز برخوردار باشند. پس طرفین نباید سفیه، مجنون یا صغیر باشند که در چنین شرایطی اقاله صحیح نبوده و باطل می شود.
طرفین باید رضایت کامل از این کار داشته باشند هیچ گونه اکراه و یا اجباری در کار نباشد.
انجام اقاله بایستی کاملاً مشروع باشد در غیر این صورت اقاله با جهت نامشروع باطل بوده و قرارداد پیشین همچنان به قوت خود باقی می‌ماند.
نکات مهم پیرامون اقاله
برای انجام اقاله نیازی به تشریفات خاصی نبوده و طرفین می توانند هم با لفظ و هم با عمل اقدام به اقاله قرارداد اقدام کنند.
چنانچه در اثر عملکرد خریدار، قیمت مال افزایش یافته باشد، خریدار در حین اقاله مستحق قیمت افزوده مال است نه اجرت‌المثل کارش.
تلف شدن مال مانع اقاله نبوده و بازهم می‌توان قرارداد را اقاله کرد.
در صورتی که مورد معامله در دست خریدار قبل از اقاله معیوب شده باشد، بایستی بعد از اقاله به فروشنده ارش یعنی تفاوت قیمت مال سالم و مال معیوب را بپردازد.
اعمال اقاله، استثنائاتی دارد و نمی توان آن را در خصوص تمامی قراردادها، اعمال نمود. مانند عقد وقف، عقد نکاح، عقد ضمانت که می بایست با طی کردن مراحل قانونی در محاکم قضایی فسخ شوند.
