چند روز پیش یک اتفاق دردناکی برای یکی از والدین پیش‌آمد. این اتفاق آنقدر برای این مادر نگرانی ایجاد کرده‌بود که بغضش داشت میترکید. چهره‌اش کاملا درهم و قرمز شده‌بود. این درد چنان او را دربرگرفته بود که حاضر نبود کلامی حرف بزند. گفتگوهای درونی داشتند حسابی اورا کلافه کرده‌بود. آخه چرا برای من؟ چی میشه که این مسئله هیچ وقت درست نمیشه؟ اما سؤال اصلی که داشت توی ذهنش میچرخید این بود. چرا فرزندم به حرفم گوش نمیدهد؟ علاوه بر این چرا فرزندم به حرف مربی آموزشگاه هم گوش نمیدهد؟ چرا آخه؟
داستان را برایم تعریف کرد. از یک طرف دلم برای آن دختر بچه میسوخت و از طرفی میخواستم نگرانی آن مادر را درک کنم. هر جایی برای خودش یکسری قوانین دارد. مهد کودکی که فرزند ایشان هم آنجا میرفت، ممنوعیت هایی داشت. جاهایی که نباید برود. پشت دکور مهد از همون جاهای ممنوع بود. فرزندش به حرف مربی گوش نمیدهد و میرفت پشت دکور مهد کودک. وقتی مربی می بیند که رفته‌پشت، ظاهرا به او گفته چرا رفتی و بچه عصبانی میشود و دکور را هُل‌میدهد. دکور میافتد روی یکی از مربیان. همر دکور میشکند و هم مربی را زخمی میکند. این ظاهر ماجرا بود و ما از همه داستان اطلاع کافی نداشتیم. ولی یک موضوع بعد از اتفاق افتاده‌پیش می آید.
بعد از گوش‌دادن به ماجرا متوجه یک موضوعی شدم. معمولا ما سؤال هایی که از خود می پرسیم، از بیخ غلط است. چرا این اتفاق برای من افتاد؟ میتوانیم سؤال را اینگهنه از خود بپرسیم. چطور این افتاق برای من افتاده‌است؟ وقتی ذهن ما درگیر چرایی سؤال میشود، معمولا دنبال نقص های خودمان یا فرزندمان میافتیم. این اتفاق افتاده‌و من درگیر اینکه چراییش نباشم. چکاری تا حالا انجام داده‌ام که این ماجرا پیش آمده‌است. مرور کردن راههایی که رفتی و جواب نگرفتی، تو را به سمتی میبرد که راهکارهای بهتری را پیدا کنی. احتمال اینکه راههای قبلی درست نیست و یا من درست اجراشون نکردم وجود دارد.
بنابراین سؤال را این بار اینطور از خودم می پرسم. چطور میشود که فرزندم به حرفم گوش نمیدهد. یا راههای قبلی خود را زیر سؤال می بری یا اینکه دنبال راه‌حل‌های بهتری میگردی. میروی و از افرادی که چنین دردسرهایی داشته‌اند و حل کرده‌اند می پرسید. کارشناسان یا متخصصانی هم هستند که میتوانند ما را همراهی کنند. البته این را هم در نظر بگیریم که در آن لحظه برای مدیریت افکار کار آسانی نداریم. ولی میشود در اغلب اوقاتی که چنین مسائلی برایمان پیش میآید، چرایی را به چطوری تبدیل کنیم.
وقتی کودک به معلم یا والدین خود گوش نمی دهد، می تواند چالش ایجاد کند. چنین رفتارهایی میتواند دلائل خاص خودش را داشته‌باشد. برای هر شخصی منحصر به خودش خواهد بود. فرزند من ممکن است دلیلش متفاوت با فرزند یک خانواده‌دیگر باشد. به هر صورت چندین راهکار وجود دارد که میتوان آنها را امتحان کرد. لازم است که حتما این را هم مدنظر داشته‌باشم، طرز اجرای راهکار و مدیریتش نیاز به آگاه بودن والدین و مربیان نسبت به اصل موضوع دارد. اینجا چند پیشنهاد داریم که ممکن است به شما در حل این مشکل کمک کند:
بسیاری از محققان این را متذکر شده‌اند که عاملی محرک موجب میشود تا یک رفتاری از فرد سر بزند. فرزندان ما نیز برای رفتارشان عامل محرکی در ذهن خود ثبت کرده‌اند. زمانی که رفتاری هم رخ میدهد، پاداشی برای تکرار آن رفتار دریافت میشود. برای اینکه بفهمیم چرا فرزندم به حرفم گوش نمیدهد کافیست محرک را پیدا کنیم. سعی کنید بفهمید که چه عامل یا محرکی باعث میشود پسر یا دخترتان به حرفتان گوش ندهد. گوش‌ندادن به حرف شما چه پاداشی برایش دارد. درک این موضوع در ابتدا برایتان ممکن است پیچیده‌باشد. با دقت به برخی از موقعیت هایی که گوش‌نمیدهد و خوش خوشانش میشود، توجه‌کنید. کم کم متوجه این موضوع خواهید شد.
احتمال دارد مسئله دیگری هم در اینجا برایتان پیش‌آید. آیا او در درک و فهم برخی دستورالعمل ها مشکل دارد؟ آیا به راحتی حواسش پرت می شود یا چیز دیگری در حال وقوع است؟ حواس‌پرت هستند و یا در تحلیل درخواست های ما تمرکز ندارند. شناسایی علت اصلی می تواند به شما کمک کند تا به طور موثرتری به مشکل رسیدگی کنید.
انتظارات روشنی از رفتار پسر یا دخترتان هم در مدرسه و هم در خانه ایجاد کنید. مطمئن شوید که او آنچه از او انتظار می رود و عواقب پیروی نکردن از دستورالعمل ها را درک می کند. تاکید میکنیم که بیشترین تلاشمان این باشد که، مطمئن شویم پیامدهای رفتارش را کاملا درک کرده‌است. ثبات در تقویت این انتظارات کلیدی است. با فرزندتان در مورد اهمیت گوش‌دادن و پیروی از دستورالعمل ها صحبت کنید. توضیح دهید که چرا گوش‌دادن به معلمش مهم است و چگونه به او در یادگیری و تعامل با دیگران کمک می کند. او را تشویق کنید تا هرگونه نگرانی یا مشکلی را که ممکن است تجربه کند بیان کند.
قبل از ثبت‌نام با مربی مهد کودک یا آموزشگاه فرزندتان تماس بگیرید و موضوع را با او در میان بگذارید. از آنها در مورد چگونگی تشویق کردنش به گوش‌دادن در کلاس درس کمک بخواهید. با کار کردن و همکاری هم، می توانید یک رویکرد مثبت و ثابت برای رسیدگی به این موضوع ایجاد کنید. با معلم و مربی پیش دبستانی و مدرسه‌فرزند خود در مورد راهبردهایی که در کلاس درس برای تشویق گوش‌دادن بکار میبرد، استفاده‌کنید. از پیشرفت موضوع با همدیگر در ارتباط و باخبر باشید. صحبت کنید و ببینید آیا می توانید آن ها را در خانه نیز اجرا کنید.
جاهایی که فرزندشما گوش‌می دهد و دستورالعمل‌ها را بدرستی اجرا میکند، آن را بشناسید و به او پاداش دهید. تقویت مثبت می تواند یک انگیزه قوی برای کودکان باشد. تلاش‌هایش را تحسین کنید و به او بگویید که از همکاری او قدردانی می کنید. تقویت را بجای تنبیه اشتباه‌نگیرید. تقویت مثبت باعث میشود یک رفتار تکرار شود و رفتار منفی تاحدود زیادی به فراموشی سپرده‌شود. ما اینجا به عنوان والد توانسته‌ایم محرک را شناسایی کنیم تا رفتار مناسب را تقویت کنیم. بعضی اوقات از روی ناآگاهی ممکن است بخاطر خلاص شدن از نق و نوق بچه یا گریه‌نکردن، تقویت منفی رخ دهد. تشخیص تقویت منفی و مثبت، نتایجی مثل همین اتفاقی بود که برای این مادر و بچه‌اش رخ داده‌است.
یکی از بهترین کاری که کمک کرد تا من به جواب این سؤال که فرزندم به حرفم گوش نمیده، برسم همین برنامه‌بود. یکی از بهترین کاری که بچه‌ها در برنامه‌های روتین حتی خیلی معمول رشد میکنند، داشتن نظم است. بنابراین مهم است که یک برنامه ثابت برای وعده‌های غذایی، فعالیت ها و زمان خواب ایجاد کنید. این می تواند به فرزند شما کمک کند احساس امنیت و قابل پیش بینی بیشتری داشته‌باشد. برنامه‌روتین و منطم می تواند تمرکز و گوش‌دادن او را در طول کلاس آسان‌تر کند. مطمئن شوید که او به اندازه‌کافی می خوابد و یک رژیم غذایی سالم می خورد. کودکی که به خوبی استراحت کرده و به خوبی تغذیه میشود، احتمالاً توجه میکند و دستورالعمل‌ها را دنبال میکند.
کودکان با مثال یاد می‌گیرند، بنابراین برایتان مهم باشد که مهارت‌های خوب گوش‌دادن را در خودتان الگوسازی کنید. زمان حضور فرزند خود به آنچه دیگران می گویند توجه کنید، سؤالات واضح از آنها بپرسید. آنچه می شنوید خلاصه کنید تا نشان دهید که درکشان میکنید. این رفتار فقط برای دیگران نباشد، بلکه با فرزند خود نیز تمرین کنید. به او نیز بگویید چه انتظاراتی از او در زمینه رفتار و گوش‌دادن در مدرسه و خانه دارید.
یکی از مهمترین ابزارهایی که میتوانید در رفتار فرزندتان الگوسازیش کنید، گوش‌دادن فعال هست. وقتی فرزندتان با شما یا معلمش صحبت میکند، او را تشویق کنید تا فعالانه گوش کند. به طور مثال از عباراتی مانند «می‌شنوم چه می‌گویی» یا «می‌توانی بیشتر در مورد آن به من توضیح بدهی؟» استفاده کنید. این عبارات می توانند به او کمک کنند تا بر آنچه می شنود تمرکز کند و به درستی پاسخ دهد. وقتی فرزندتان گوش میدهد و دستورالعمل‌ها را دنبال میکند تحسینش کنید. زمانی که گوش نمیدهد هم تذکرات ملایمی بدهید.
مهم است که به جای تمرکز بر نمرات پسر یا دخترتان، به خاطر تلاشش در مدرسه یا مهدکودک او را تحسین کنید. این می تواند به ایجاد اعتماد به نفس و انگیزه او برای ادامه یادگیری کمک کند. زمانی که به حرف شما یا مربیانش در مهد کودک و یا مدرسه گوش‌میدهد، او را تشویق کنید. تشویق‌ها هم میتواند منفی باشد وهم منفی. تشویق مثبت را فراموش نکنید که ممکن است در جاهای نامناسب، برعکس عمل کند. ستایش و تحسین فرزندتان اگر در نزد افراد ناآگاه باشد، وی را تخریب کنند آنهم با مقایسه‌های بابجا. نیازی نیست ختما نتایج وی را بررسی کنید، تلاش اورا با قدردانی در موقفیت‌های مختلف یادآوری کنید.
با دخترتان در مورد اهمیت گوش‌دادن در مدرسه و زندگی روزمره صحبت کنید. توضیح دهید که چگونه گوش‌دادن یک مهارت حیاتی است که به او در موفقیت تحصیلی، اجتماعی و عاطفی کمک می کند. گوش‌دادن فعال را در موقعیت و جلسات مختلف تمرین کنید. با الگوبرداری از رفتار خوب گوش دادن خود، فرزندتان را تشویق کنید که با دقت گوش کند. با توجه کامل به آنها نشان دهید که برای حرف‌های دیگران ارزش قائل هستید. این مهارت را برایش بصورت یک بازی سرگرم‌کننده کنید. توجه او را به صداها، لحن و کلمات جذاب و پرمعنا جلب کنید. در تمرین های متفاوت گفتاری از او بخواهید به نشانه‌های خاص توجه‌کرده و گوش دهد. ساختن یک بازی از گوش‌دادن می تواند به او کمک کند تا مهارت را به گونه‌ای توسعه‌دهد که احساسی لذت‌بخش ایجاد کند.
این غیر معمول نیست که کودکان خردسال در گوش‌دادن و پیروی از دستورالعمل ها مشکل داشته باشند، به خصوص در یک محیط گروهی مانند مهد کودک. چرا که حتی ما بزرگترها نیز گاهی اوقات میشود که چنین اشتباهاتی می کنیم. بسیاری مواقع پیش میآید و این به هیچ عنوان نمیشود گفت بصورت عمد صورت میگیرد. به یاد داشته باشید، حل این مسائل نیاز به زمان و صبر نیاز دارد. با حفظ روابط آگاهانه‌و سازنده، یادگیری و گرفتن راهنمایی‌های مداوم و همکاری با معلم، می توانید به پسر یادخترتان کمک کنید تا مهارت‌های شنیدنش را در طول زمان توسعه دهد. در پایان اگر سؤال، پیشنهادی در مورد متن چرا فرزندم به حرفم گوش نمیدهد دارید دارید مشتاق شنیدنش هستیم.
