مشاور فرهنگی انجمن نابینایان ایران به مناسبت روز «عصای سفید» به ایبنا گفت:
عبدالملکی اجرای معاهده مراکش را مطالبه جدی جامعه نابینایان دانست و پیشنهاد کرد، کارگروه مشترک با همکاری سازمان بهزیستی و وزارت فرهنگ برای توقف بحران دسترسی نابینایان به کتاب تشکیل شود.
حسین عبدالملکی، مشاور فرهنگی انجمن نابینایان ایران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به‌مناسبت روز «عصای سفید» درباره وضعیت کنونی تولید کتاب برای نابینایان، گفت: با توجه به اینکه بیشتر منابع اطلاعاتی برای افراد بینا آماده شده است، کم‌بینایان و نابینایان در همه کشورها با مشکل عمیق فقر اطلاعاتی روبه‌رو هستند؛ این چالش جدی و مهم با شدت و ضعف‌های متفاوت وجود دارد؛ در‌حالی‌که می‌دانیم افراد در هر سن و موقعیتی باید به اطلاعات دسترسی داشته باشند.
عبدالملکی با اشاره به یکی از کنفرانس‌های ایفلا با موضوع اهمیت دسترسی نابینایان به منابع اطلاعاتی، عنوان کرد: در این کنفرانس گفته شد، دسترسی به اطلاعات برای همه مردم خیلی مهم است؛ اما نابینایان به‌دلیل نبود منابع کافی به این منابع دسترسی ندارند و از فقیرترین گروه‌های جامعه در دسترسی به این منابع هستند.
وی با بیان اینکه فقر اطلاعاتی موجب ایجاد فقرهای مضاعف بعدی در زندگی برای نابینایان می‌شود؛ بنابراین حساسیت‌های زیادی درباره آن وجود دارد، ادامه داد: در هر استان، نابینایان نخبه، وکیل، نویسنده، مترجم و ... زیادی داریم اما این افراد به منابع اطلاعاتی، دسترس‌پذیری زیادی ندارند و این مساله یک چالش بزرگ برای نابینایان به شمار می‌‌آید.
طی دهه‌های اخیر نیز گستره دسترسی‌ها به شکل شدیدی افزوده شده و این نیازها تنوع پیدا کرده است، در گذشته نابینایان به سراغ یکسری مشاغل مشخص می‌‌رفتند اما الان همه این مسائل تغییر کرده است
به گفته عبدالملکی، طی دهه‌های اخیر گستره دسترسی‌ها به‌طور قابل‌توجهی افزایش و البته تنوع پیدا کرده است، درگذشته نابینایان به سراغ یکسری مشاغل مشخص می‌‌رفتند اما امروزه همه این مسائل تغییر کرده است.
وی با بیان اینکه منابع اطلاعاتی برای نابینان با نیازهای آن‌ها در ایران همخوانی ندارد، گفت: با وجود همه تلاش‌های انجام شده، باید توجه داشته باشیم، نیازها رشد تصاعدی دارند اما منابع اطلاعاتی در‌خور توجهی وجود ندارد و این فاصله روز به روز عمیق‌تر می‌شود؛ از 23 مهر که در حوزه‌های مختلف به موضوع نابینایان پرداخته می‌شود، امیدوار می‌شویم، کارهای خوبی انجام می‌شود اما آنچنان که باید کار جامع و کاملی انجام نمی‌شود.
عبدالملکی با بیان اینکه هر روز شکاف بین تولید منبع و نیاز نابینایان بیشتر می‌شود، درباره راهکارهای حل این مساله، توضیح داد: در این زمینه معتقدم که تولید، توزیع و مصرف صحیح منابع با برنامه‌ریزی جامع و مناسب می‌تواند به نتایج خوب و درستی منجر شود.
معاهده مراکش در انتظار تصویب مجلس
این فعال حوزه نابینایان در ادامه صحبت‌های خود بر لزوم توجه به حقوق معلولان تاکید کرد و گفت: دسترس پذیرسازی نابینایان به حوزه‌های مختلف مثل داده و اطلاعات و منابع اطلاعاتی در قوانین داخلی و کنوانسیون حقوق معلولان اشاره شده است اما عموما چندان جدی گرفته نمی‌شود.
وی ادامه داد: «معاهده مراکش» با وجود اینکه تصویب شد و گام رو به جلو و خوبی بود و ایران هم به آن پیوست، هنوز در مجلس شورای اسلامی تصویب نشده که به مرحله اجرا برسد، در این زمینه نابینایان یک مطالبه جدی از خانه ملت داریم که این مصوبه اجرا شود تا به بسیاری از منابع لاتین معتبر که در سایر کشورها وجود دارد، دسترسی پیدا کنیم.
باید هر چه زودتر کارگروهی با همکاری سازمان بهزیستی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولیان حوزه معلولان و کتاب تشکیل شود، زیرا نبود منابع اطلاعاتی مناسب نابینایان به مرحله بحرانی رسیده است
عبدالملکی با اشاره به چالش دیگری که در این زمینه وجود دارد، عنوان کرد: مراکزی که در حوزه نابینایان کار می‌کنند، چندان با مراکز بین‌المللی در ارتباط نیستند، ارتباط پیدا کردن با این مراکز از چند جهت حائز اهمیت است؛ نخست اینکه روش‌های جدید تامین منابع اطلاعاتی نابینایان وجود دارد، روزآمدسازی شده و نگاه‌ها عوض می‌شود و حتی برخی از منابع به صورت داوطلبانه برای متقاضیان ارسال خواهد شد؛ اما متاسفانه این ارتباط خیلی لحاظ نمی‌شود و مراکزی که در زمینه منابع اطلاعاتی بین‌المللی فعال هستند مثل کتابخانه‌ها ارتباطی در این بخش ندارند و به‌نظرم باید در این زمینه تجدید نظر شود.
کارگروه مشترک وزارت ارشاد و سازمان بهزیستی
عبدالملکی در بخش دیگر صحبت‌های خود به یکی دیگر از مطالبات جامعه نابینایان اشاره کرد و گفت: زمانی که حق برخورداری برای همه افراد جامعه را در نظر می‌گیریم، همه گروه‌های ذی‌نفع باید از حقوق مساوی برخوردار شوند، در این زمینه برای نابینایان به‌عنوان گروه ذی‌نفع که هیچ منبع اطلاعاتی ندارد، باید راهکار و چاره‌ای اندیشیده شود.
عبدالملکی با اشاره به پیش‌بینی یک ماده در قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از نابینایان، گفت: در سال 94 طی مصوبه‌ای آورده شد که وزارت ارشاد ناشران را برای بریل و گویا کردن کتاب‌ها تشویق و ترغیب کند، اگرچه این موضوع گزاره خوبی است اما وقتی می‌خواهیم مشکل گروهی را حل کنیم باید راهکارهایی نیز در نظر گرفته شود تا علاوه بر اینکه حقوق نویسنده و ناشر در نظر گرفته شود، فردی با آسیب بینایی نیز بتواند به کتاب‌ها و منابع دسترسی داشته باشند.
اکنون موسسه رودکی که بار سنگینی از تولید منابع اطلاعاتی برای نابینایان را به دوش می‌کشید در حالت نیمه تعطیل قرار گرفته است
وی در این زمینه پیشنهاد کرد؛ معتقدم باید هرچه زودتر، کارگروهی با همکاری سازمان بهزیستی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولیان حوزه معلولان و کتاب تشکیل شود، زیرا نبود منابع اطلاعاتی مناسب نابینایان به مرحله بحرانی رسیده است.
نبود آمار جامع از کتاب‌های نابینایان
عبدالملکی همپچنین با انتقاد از نبود آمار جامع و کامل از کتاب‌های مخصوص نابینایان، گفت: مقدمه هر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری، در دسترس داشتن آمار از جامعه هدف است، اما الان هیچ نیازسنجی و امکان سنجی جامعی نداریم که چه میزان کتاب بریل، الکترونیک و گویا برای نابینایان تولید شده است، همچنین چه تعداد نابینا داریم که به منابع اطلاعاتی نیاز دارند.
وی افزود: همچنین نمی‌دانیم که این منابع اطلاعاتی در چه حوزه‌هایی است و در کدام حوزه‌ها بهتر است، در این زمینه معتقدم کارگروه مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان بهزیستی باید این مساله را پیگیری و نقایص موجود را شناسایی و مرتفع کند.
عبدالملکی در ادامه صحبت‌های خود بر لزوم تقویت نهادها و مجموعه‌های فعال در حوزه نابینایان تاکید کرد و یادآور شد: مساله دیگری که وجود دارد این است که معدود مراکزی که با محدودیت‌های فراوان کارهای خوبی در حوزه نابینایان انجام می‌دادند اکنون در آستانه تعطیلی هستند، به‌عنوان مثال موسسه رودکی که بار سنگینی از تولید منابع اطلاعاتی برای نابینایان را به دوش می‌کشید در حالت نیمه تعطیل قرار گرفته است.
برخی کتاب‌های دیگر چون گاهی به عنوان منبع اطلاعاتی استفاده می‌شود، شماره صفحه کتاب در آن ضبط نشده است، پی‌نوشت‌ها و منابع خوانده نمی‌شود و همه این‌ها چالش‌های جدی در این حوزه است
وی تاکید کرد: به جای اینکه چنین مرکزی رشد و توسعه پیدا کند، اما از اواخر دهه 80 بعد از اینکه این موسسه خصوصی شد و دوباره بعد از چند سال مجددا دولتی شد، در وضعیت نامشخص و مبهمی قرار گرفته است.
استانداردسازی منابع نابینایان یک ضرورت
مشاور فرهنگی انجمن نابینایان ایران استانداردسازی کتاب‌های خصوص نابینایان را نیز یک ضرورت دانست و گفت: موضوع دیگر این است که عموما برنامه‌ای برای استانداردسازی کتاب‌های بریل یا گویا نداریم، یکسری کارهای جزیره‌ای در این زمینه شده و کار جامعی تاکنون در حوزه کتاب‌های نابینایان نداشتیم، ما سامانه جامعی نداریم که کدام کتاب برای نابینایان بریل یا گویا شده است.
وی ادامه داد: بارها دیده‌ام که گاهی از یک کتاب سه یا چهار نسخه گویای متفاوت در شهرهای مختلف تولید و کلی وقت و هزینه در این زمینه صرف شده است، از سوی دیگر چون استانداردی برای تولید آثار مخصوص نابینایان وجود ندارد، هر کس به شکل و شمایل مختلفی این کارها را انجام داده است.
به گفته عبدالملکی، برخی کتاب‌ها برای اوقات فراغت خوانده شده‌اند و برای افراد عادی قابل اتکا است، اما برخی کتاب‌های دیگر چون گاهی به عنوان منبع اطلاعاتی استفاده می‌شود، شماره صفحه کتاب در آن ضبط نشده است، پی‌نوشت‌ها و منابع خوانده نمی‌شود و همه این‌ها چالش‌های جدی در این حوزه است.
وی در پایان صحبت‌هایش استانداردسازی منابع مورد نیاز نابینایان را یک ضرورت دانست و گفت: مشکل دیگر این است که یکسری فعالیت‌های خودجوش خوبی در حوزه کتاب گویا یا الکترونیک برای نابینایان شکل گرفته است، اما این کارها بدون ساماندهی و نظم انجام شده است، اگر ساماندهی شوند و کارها همه زیر یک چتر قرار گیرند از دوباره کاری‌هایی که در بخش دولتی و خصوصی انجام می‌شود، جلوگیری خواهد شد.
